201

وعن حذيفة وأبي هريرة رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُما قالا: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (يجمع اللَّه تبارك وتعالى الناس فيقوم المؤمنون حتى تزلف لهم الجنة، فيأتون آدم صلوات اللَّه عليه فيقولون: يا أبانا استفتح لنا الجنة. فيقول: وهل أخرجكم من الجنة إلا خطيئة أبيكم لست بصاحب ذلك، اذهبوا إلى ابني إبراهيم خليل اللَّه. قال فيقول إبراهيم: لست بصاحب ذلك إنما كنت خليلاً من وراء وراء، اعمدوا إلى موسى الذي كلمه اللَّه تكليماً. فيأتون موسى فيقول: لست بصاحب ذلك، اذهبوا إلى عيسى كلمة اللَّه وروحه. فيقول عيسى: لست بصاحب ذلك . فيأتون محمداً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فيقوم فيؤذن له، وترسل الأمانة والرحم فتقومان جنبتي الصراط يميناً وشمالاً، فيمر أولكم كالبرق) قلت: بأبي وأمي أي شيء كمر البرق قال: ألم تروا كيف يمر ويرجع في طرفة عين، ثم كمر الريح، ثم كمر الطير وشد الرجال: تجري بهم أعمالهم ونبيكم قائم على الصراط يقول: رب سلم سلم حتى تعجز أعمال العباد، وحتى يجيء الرجل لا يستطيع السير إلا زحفاً. وفي حافتي الصراط كلاليب معلقة مأمورة بأخذ من أمرت به، فمخدوش ناج، ومكردس في النار والذي نفس أبي هريرة بيده إن قعر جهنم لسبعون خريفاً. رَوَاهُ مُسْلِمٌ. قوله (وراء وراء) هو بالفتح فيهما وقيل بالضم بلا تنوين: ومعناه لست بتلك الدرجة الرفيعة، وهي كلمة تذكر على سبيل التواضع. وقد بسطت معناها في شرح صحيح مسلم، والله أعلم.

Hezreti Huzeýfeden we Ebu Hureýreden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Kyýamat güni Allah Tebäreke we Tagala ähli adamlary bir ýere jemlär. Mu’min adamlar tä, Jennet olara ýakyn getirilýänçä dik üstünde durarlar.
Soňra olar Adam aleýhissalamyň ýanyna gelip: “Eý Atamyz! Bize Jennetiň açylmagyny diläp ber!” diýerler. Adam aleýhissalam olara: “Sizi Jennetden ataňyzyň günäsi sebäpli däl-de, eýsem näme çykardy!? Men bu mertebäň eýesi däldirin, siz meniň oglum Ibrahim Halilullanyň[1] ýanyna baryň” diýer.
Soňra olar Ibrahim aleýhissalamyň ýanyna bararlar, Ibrahim aleýhissalam olara: “Men bu mertebäň eýesi däldirin, men hakykatdan hem Halyl (Allanyň dosty) boldum, ýöne dostlugumyz uzakdandy, siz Allahyň gönümel gepleşen adamsy, Musanyň ýanyna baryň” diýer.
Soňra olar Musanyň ýanyna gelerler. Musa aleýhissalam olara: “Men bu mertebäň eýesi däldirin, siz Allahyň kelimesi we ruhy bolan Isanyň ýanyna baryň” diýer. Isa aleýhissalam hem: “Men bu mertebäň eýesi däldirin” diýer.
Soňra olar Muhammed sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelerler. Ol derrew ýerinden turar we oňa şepagat etmek üçin rugsat beriler. Amanat bilen sylaý-rahym (ýagny garyndaşlar bilen gatnaşyk etmek bagy) iberiler. Bu ikisi Syrat köprüsiniň sag we çep tarapynda durar. Soňra siziň Syratdan owalky geçjekleriňiz ýyldyrym çaltlygynda geçer.
Soňra men: “Enem-atam Saňa pida bolsun! Ýyldyrym ýaly geçmek diýmek nähili bolýar?” diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Siz onuň göz açyp-ýumasy salymda geçip gidýändigini görmediňizmi näme?” diýdi.
Soňkular ýel ýaly, ondan soňkylar guş ýaly, ondan soňkylar bolsa adamlaryň ylgaýşy ýaly ylgap geçerler. Olary şeýle tizlikde geçirjek zat olaryň eden amallarydyr. Şol wagt siziň Pygamberiňiz Syratyň üstünde durup: “Eý Robbum! Sag-aman geçireweri! Sag-aman geçireweri!” diýip durmadan dileg edip durar. Iň soňunda bendeleriň amallary olary Syratdan geçirmekden ejiz geler. Hat-da şeýle bir adam geler ýöremäge haly bolman, süýrenip geçer. Syrat köprüsiniň iki tarapynda-da, buýruk berileni tutmaga taýýar bolup duran gaňyrçaklar (çeňňekler) bardyr. Şeýlelikde, käbir adamlar ýaralanan halynda halas bolar, birnäçeleri bolsa, dowzaha düşer”.
Ebu Hureýräniň jany elinde bolan Allaha kasam bolsun! Elbetde, jähennemiň çuňlugy ýetmiş ýyllyk ýoldur”. "

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1] Halylulla – Allahyň dosty

202

وعن أبي خبيب -بضم الخاء المعجمة- عبد اللَّه بن الزبير رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: لما وقف الزبير يوم الجمل دعاني فقمت إلى جنبه. فقال: يا بني إنه لا يقتل اليوم إلا ظالم أو مظلوم، وإني لا أراني إلا سأقتل اليوم مظلوماً، وإن من أكبر همي لديني، أفترى ديننا يبقي من مالنا شيئاً ثم قال: يا بني بع مالنا واقض ديني. وأوصى بالثلث، وثلثه لبنيه (يعني لبني عبد اللَّه بن الزبير ثلث الثلث) قال: فإن فضل من مالنا بعد قضاء الدين شيء فثلثه لبنيك. قال هشام: وكان ولد عبد اللَّه قد وازى بعض بني الزبير: خبيب وعباد، وله يومئذ تسعة بنين وتسع بنات. قال عبداللَّه: فجعل يوصيني بدينه ويقول: يا بني إن عجزت عن شيء منه فاستعن عليه بمولاي. قال: فوالله ما دريت ما أراد حتى قلت: يا أبت من مولاك قال: اللَّه. فوالله ما وقعت في كربة من دينه إلا قلت: يا مولى الزبير اقض عنه دينه فيقضيه. قال: فقتل الزبير ولم يدع ديناراً ولا درهماً إلا أرضين: منها الغابة، وإحدى عشرة داراً بالمدينة، ودارين بالبصرة، وداراً بالكوفة، وداراً بمصر. قال: وإنما كان دينه الذي عليه أن الرجل كان يأتيه بالمال فيستودعه إياه فيقول الزبير: لا ولكن هو سلف إني أخشى علية الضيعة. وما ولي إمارة قط ولا جباية ولا خراجاً ولا شيئاً إلا أن يكون في غزوة مع رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم أو مع أبي بكر وعمر وعثمان رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُم. قال عبد اللَّه: فحسبت ما عليه من الدين فوجدته ألفي ألف ومائتي ألف. فلقي حكيم بن حزام عبد اللَّه بن الزبير فقال: يا ابن أخي كم على أخي من الدين فكتمته وقلت: مائة ألف. فقال حكيم: والله ما أرى أموالكم تسع هذه. فقال عبد اللَّه: أرأيتك إن كانت ألفي ألف ومائتي ألف قال: ما أراكم تطيقون هذا فإن عجزتم عن شيء منه فاستعينوا بي. قال: وكان الزبير قد اشترى الغابة بسبعين ومائة ألف فباعها عبد اللَّه بألف ألف وستمائة ألف ثم قام فقال: من كان له على الزبير شيء فليوافنا بالغابة. فأتاه عبد اللَّه بن جعفر وكان له على الزبير أربعمائة ألف. فقال لعبد اللَّه: إن شئتم تركتها لكم. قال عبد اللَّه لا، قال: فإن شئتم جعلتموها فيما تؤخرون إن أخرتم، فقال عبد اللَّه لا، قال: فاقطعوا لي قطعة. قال عبد اللَّه: لك من ههنا إلى ههنا. فباع عبد اللَّه منها فقضى عنه دينه وأوفاه وبقي منها أربعة أسهم ونصف. فقدم على معاوية وعنده عمرو بن عثمان، والمنذر بن الزبير وابن زمعة. فقال له معاوية: كم قومت الغابة قال: كل سهم مائة ألف. قال: كم بقي منها قال: أربعة أسهم ونصف. فقال المنذر بن الزبير: قد أخذت سهماً بمائة ألف. وقال عمرو بن عثمان: قد أخذت سهماً بمائة ألف. وقال ابن زمعة: قد أخذت سهماً بمائة ألف فقال معاوية: كم بقي منها قال: سهم ونصف. قال: قد أخذته بخمسين ومائة ألف. قال: وباع عبد اللَّه بن جعفر نصيبه من معاوية بستمائة ألف. فلما فرغ ابن الزبير من قضاء دينه قال بنو الزبير: اقسم بيننا ميراثنا. قال: والله لا أقسم بينكم حتى أنادي بالموسم أربع سنين: ألا من كان له على الزبير دين فليأتنا فلنقضه. فجعل كل سنة ينادي في الموسم. فلما مضى أربع سنين قسم بينهم ورفع الثلث. وكان للزبير أربع نسوة فأصاب كل امرأة ألف ألف ومائتا ألف؛ فجميع ماله خمسون ألف ألف ومائتا ألف. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Ebu Hubeýb Abdulla ibn Zubeýrden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Kakam Zubeýr “Jemel”[1] söweşi güni söweş etmeli ýerini eýeländen soňra, ol meni ýanyna çagyrdy. Men onuň ýanyna baranymda ol maňa:
“Eý, oglum! Bu günki öljek adamlar, ýa zalymdyr ýa-da mazlumdyr[2]. Men hem şu gün mazlum halymda öldürilerin öýdýärin[3]. Ýöne meniň iň uly aladam bergilerimdir. Seniň pikiriňçe bergilerimizi berenimizden soňra baýlygymyzdan galan zat bolarmyka?” diýdi. Soňra ol ýene-de:
“Eý, oglum! Mal-mülkümizi sat-da meniň bergilerimi ber” diýdi. Üçden birini wesýet etdi. Onuň üçden biriniň üçden birini hem çagalaryna ýagny, Abdulla ibn Zubeýriň çagalaryna berilmegini wesýet edip, şeýle diýdi:
“Eger-de, bergileri bereniňden soňra malymyzdan galan zat bolsa, onuň üçden birini öz ogullaryňa bergin”.
Hezreti Hişäm şeýle diýdi: “Abdullanyň ogullary Zubeýriň käbir Hubeýb we Abbad ýaly ogullary bilen ýaşdaşdylar. Şol wagtlar Zubeýriň dokuz ogly we dokuz sany gyzy bardy.
Abdulla şeýle diýdi: “(Kakam) maňa bergisini bermekligi gaýta-gaýta wesýet edip: “Eý, oglum! Eger-de bergimi bermäge güýjüň ýetmese, Möwlamymdan kömek soraýgyn” diýdi.
Abdulla: “Allahdan ant içýärin, men onuň näme diýjek bolýan zadyna düşünmedim. Ahyrsoňy men ondan: “Kakajan! Möwlamyň kim?” diýip soradym. Ol maňa: “Möwlam, Allah” diýip jogap berdi.
Allahdan ant içýärin, haçan-da men kakamyň bergisini berenimde, haýsy bir kynçylyga uçrasam: “Eý Zubeýriň Möwlasy! Onuň bergisini bermäge kömek et!” diýerdim. Ol hem şol wagtyň özünde bergilerini bermäge kömek ederdi.
Abdulla ibn Zubeýr şeýle diýdi: “Zubeýr öldürilenden soňra yzynda altyn-kümüş galdyrmady. Ondan diňe birnäçe ýerler galdy; Gabedäki[4] ýeri, Medinede on bir öýi, Basrada iki öýi, Kufada bir öýi, Müsürde bolsa bir öýi galdyrypdy.
Abdulla şeýle diýdi: “Zubeýriň bergidar bolmaklygynyň sebäbi, bir adam puluny getirip, Zubeýre amanat goýmakçy bolanda Zubeýr oňa: “Men amanadyň zaýa bolmagyndan gorkýaryn, şonuň üçin hem sen ony karz hökmünde goýaý” diýerdi. Zubeýr hiç haçan bir ýere häkim ýa hyraj (salgyt) toplaýjy ýa-da başga hili wezipelerde işlän adam däldi[5]. (Bu zatlaryň hemmesi diňe) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem, Ebu Bekr, Omar, Osman (Allah olardan razy bolsun) bilen bilelikde eden söweşlerinden galan paýydy[6].
Abdulla şeýle diýdi: “Men kakam Zubeýriň bergilerini hasap etdim, ählisi iki million iki ýüz müň boldy. Bir gün Hekim ibn Hizam Abdulla ibn Zubeýre duş geldi. Ol: “Eý doganymyň ogly, meniň doganymyň bergisi näçe boldy?” diýip, sorady.
Men ony gizledim, “Ýüz müň” diýdim. Hekim: “Wallahy, siziň baýlygyňyz muňa ýeter öýdemok” diýdi. Abdulla oňa: “Eger iki million iki ýüz müň bolsa, näme diýersiň?” diýdi. Hekim: “Siziň muňa güýjüňiz ýeter öýtmeýärin, eger güýjüňiz ýetmese, menden kömek soraýyň” diýdi.
Abdulla şeýle diýdi: “Zubeýr Gabedäki ýerini ýüz ýetmiş müňe satyn alypdy, Abdulla ony bir million alty ýüz müňe satdy. Soňra kimiň Zubeýirden algysy bar bolsa, Gabä biziň ýanymyza gelsin!” diýdi. Soňra Abdulla ibn Jagfar gelip, Zubeýirden dört ýüz müň algysynyň bardygyny aýtdy we: “Eger isleseňiz ony size bagyş edeýin” diýdi. Abdulla: “Ýok” diýdi. “Onda meniň algymy iň soňunda berseňiz hem bolar” diýdi. Abdulla ýene-de: “Ýok” diýdi. Abdulla ibn Jagfar oňa: “Beýle bolsa maňa şol ýerden bir bölek ýer beräý” diýdi. Abdulla ibn Zubeýir oňa: “Şundan şuňa çenli seniňki bolsun” diýip, bölüp berdi. Ýene bir bölegini bolsa, satyp Zubeýiriň bergilerini berdi. Şeýlelikde, onuň bergisini doly üzüp gutardy. Şol Gabe diýilen ýerde ýene-de dört ýarym bölek ýer galypdy.
Soňra ol Mugawiýäniň ýanyna bardy. Onuň ýanynda ‘Amr ibn Osman, Munzir ibn Zubeýr we ibni Zemga dagylar bardy. Mugawiýe oňa: Gabä näme baha goýuldy?” diýdi. Ol: “Her bölegine ýüz müň” diýdi. Ol: “Näçe bölek galdy?” diýdi. Ol: “Dört ýarym bölek” diýdi. Munzir ibn Zubeýr: “Men senden onuň bir bölegini ýüz müňe aldygym” diýdi. ‘Amr ibn Osman: “Men hem bir bölegini ýüz müňe aldym” diýdi. Ibni Zemge-de: “Men hem bir bölegini ýüz müňe aldym” diýdi. Mugawiýe: “Ýene näçe galdy?” diýdi. Ol: “Bir ýarym bölek” diýdi. Mugawiýe: “Men galan bölek ýeri ýüz elli müňe aldym” diýdi. Soňra Abdulla ibn Jagfar hem öz ýerini Mugawiýä alty ýüz müňe satdy.
Ibn Zubeýr kakasynyň ähli bergilerini berenden soňra, Zubeýriň ogullary Abdulla: “Indi biziň mirasymyzy aramyzda bölüp ber” diýdiler. Abdulla: “Allahdan ant içýärin, men ony tä: “Zubeýrden kimiň algysy bar bolsa, biziň ýanymyza gelsin, biz onuň algysyny bereli” diýip, dört ýyllap haj möwsüminde jar çekip, gygyrýançam Zubeýriň mirasyny size paýlap bermerin” diýdi. Ol her ýyl haç möwsümde yglan etdi. Dört ýyl geçenden soňra, mirasy olaryň aralarynda bölüp berdi we (kakasynyň wesýet edişi ýaly) üçden birini saklap galdy. Zubeýriň dört sany aýaly bardy. Olaryň her birine bir million iki ýüz müňden ýetdi. Onuň ähli baýlygy elli million iki ýüz müň boldy”. "

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

” [1] Jemel söweşi Basrada Hezreti Aly bilen Talhata ibn Ubeýdulla we Zubeýr ibnul-Awwam hem-de Aişe enemiziň arasynda, pitne esasynda bolup geçen söweşdir.
[2]zulum gören
[3]Zubeýr ibnul-Awwam söweşden çekilip gidenden soňra pyçaklanyp öldürildi. [4] Medineden 20 km uzaklykdaky bir ýeriň ady
[5]Ýagy ol döwlet wezipeleriniň hiç birinde işläp görmändi.
[6]Söweşden düşen oljalardan paýlanyp berilende özüne düşen paýydy.”

203

وعن جابر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (اتقوا الظلم فإن الظلم ظلمات يوم القيامة، واتقوا الشح فإن الشح أهلك من كان قبلكم: حملهم على أن سفكوا دماءهم ، واستحلوا محارمهم) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Zulum etmekden saklanyň! Çünki zulum, Kyýamat gününde (zalym üçin) gap-gara garaňkylyk[1] bolar. Gysgançlykdan hem saklanyň! Çünki gysgançlyk, sizden öňki ymmatlary heläk edendir. Olaryň biri-birleriniň nähak ýere ganlaryny dökmäge we haramlaryny halal saýmaga sebäp boldy” .

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1] Ýagny munuň manysy ýa tüm garaňkylyk ýa-da dürli kynçylyklar ýa-da azap we jezany aňladyp gelýär.

204

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (لتؤدن الحقوق إلى أهلها يوم القيامة حتى يقاد للشاة الجلحاء من الشاة القرناء) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kyýamat gününde haklar hökman öz eýelerine gaýtarylyp beriljekdir[1]. Hat-da şahsyz goýun üçin şahly goýundan ary alynjakdyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1]Her kim hökmany ýagdaýda haky giden bolsa, hakyny aljakdyr.

205

وعن ابن عمر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: كنا نتحدث عن حجة الوداع والنبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم بين أظهرنا ولا ندري ما حجة الوداع حتى حمد اللَّه رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم وأثنى عليه، ثم ذكر المسيح الدجال فأطنب في ذكره وقال: (ما بعث اللَّه من نبي إلا أنذره أمته: أنذره نوح والنبيون من بعده، وإنه يخرج فيكم ، فما خفي عليكم من شأنه فليس يخفى عليكم: إن ربكم ليس بأعور، وإنه أعور عين اليمنى كأن عينه عنبة طافية، ألا إن اللَّه حرم عليكم دماءكم وأموالكم كحرمة يومكم هذا، في بلدكم هذا، في شهركم هذا؛ ألا هل بلغت قالوا: نعم. قال:(اللهم اشهد- ثلاثا- ويلكم، أو ويحكم، انظروا لا ترجعوا بعدي كفاراً يضرب بعضكم رقاب بعض) رواه البخاري وروى مسلم بعضه.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem aramyzdaka “Hajjatul-Wedag”[1] hakynda gürrüň ederdik, ýöne welin “Hajjatul-Wadagyň” nämedigini[2] bilmezdik. (Bir gün) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Allaha hamdu-sena aýdandan soňra Dejjal hakynda uzyn bir söz sözläp, şeýle diýdi: “Allahyň iberen pygamberleriniň hemmesi, Nuh aleýhissalam we ondan soňky gelen ähli pygamberler öz ymmatlaryna Dejjal hakynda duýduryş berdirler. Dejjal siziň araňyzda peýda bolaýsa, onuň haly sizden gizlin bolup bilmez[3]. Çünki siziň Robbuňyz bir gözli (ýagny agwar) däldir. Emma Dejjalyň sag gözi kördür, onuň gözi göýä üzümiň hoşasyndan daşyna çykyp duran üzüm dänesi ýalydyr.
Ägä boluň! Allah size biri-birleriňiziň ganyny we malyny, şu günüňiziň we şu ýurduňyzyň hem-de şu aýyňyzyň haram boluşy ýaly haram etdi[4]. Men bulary siziň dykkatyňyza ýetirip bildimmi?!” diýdi. Sahabalar: “Hawa” diýdiler.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Allahym! Şaýat bol!” diýip, üç gezek gaýtalady. Soňra: “Waý, siziň halyňyza, ägä boluň! Menden soň biri-biriňiziň kellesini alyp kapyr bolaýmaň!” diýdi” . "

Salgylanma:

(Buhary. Muslim hem bu hadysyň birnäçe bölegini rowaýat edipdir.)

bellikler:

” [1]Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň iň soňky eden hoşlaşyk hajy.
[2]Näme üçi beýle at berilendigini bilmezdik
[3] siz ony tanarsyňyz
[4]Ýagny, Zulhijje aýynyň ýagny, Gurban aýynyň 10-na gurbanlyk güni Mekgede. “

206

وعن عائشة رَضِيَ اللَّهُ عَنْها أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (من ظلم قيد شبر من الأرض طوقه من سبع أرضين) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir kişi başga biriniň bir garyş ýerini zulum edip alsa, (Kyýamat gününde) şol ýeriň ýedi gaty ol adamyň boýnuna oralar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

207

وعن أبي موسى رَضِيَ اللَّهُ عَنْه قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (إن اللَّه ليملي للظالم فإذا أخذه لم يفلته ثم قرأ: {وكذلك أخذ ربك إذا أخذ القرى وهي ظالمة؛ إن أخذه أليم شديد}(هود 102) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Elbetde, Allah Tagala zalyma möhlet berer. Ýöne eger-de ony ýakalaýsa, onda onuň gaçmagyna pursat bermez”. Soňra şu aýaty okady:
“Seniň Perwerdigäriň zulum eden obalaryň (ýaşaýjylaryny) ele salanda, ine, şeýdip ele salýar. Şübhesiz, Onuň ele salmagy örän yzaly we gaty berk bolýandyr.” (Hud:102)” . "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

208

وعن معاذ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: بعثني رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فقال: {إنك تأتى قوماً من أهل الكتاب، فادعهم إلى شهادة أن لا إله إلا الله وأنى رسول الله، فإن هم أطاعوا لذلك، فأعلمهم أن الله قد افترض عليهم خمس صلوات فى كل يوم و ليلة، فإن هم أطاعوا لذلك، فأعلمهم أن الله قد افترض عليهم صدقة تؤخذ من أغنيائهم فترد على فقرائهم، فإن هم أطاعوا لذلك، فإياك وكرائم أموالهم. واتق دعوة المظلوم فإنه ليس بينها وبين الله حجاب} مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Mu’azdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meni (Ýemene) iberdi[1] we şeýle diýdi: “Sen ähli kitapdan[2] bolan, bir kowumuň ýanyna barýansyň. Olary ýeke-täk Allahdan başga (Hak ybadat edere) hiç bir hudaýyň ýokdugyna we meniň hem Allahyň Resuly - ilçisidigime şaýatlyk etmeklerine çagyrgyn. Eger olar muny kabul edip, boýun bolsalar, Allahyň olara bir gije-gündiziň dowamynda bäş wagt namaz okamaklygy parz edendigini bildir. Eger-de olar muňa-da boýun bolsalar, Allahyň olara baýlaryndan alynyp, garyplara berilmeli zekat sadakasyny parz edendigini hem bildir. Eger-de olar muňa boýun bolsalar, onda sen olaryň iň gowy mallaryny (baýlyklaryny) almakdan saklangyn[3]. Mazlumyň (zulum göreniň) bet dogasyndan saklangyn, çünki, onuň dogasy bilen Allahyň arasynda hiç bir perde ýokdur!”[4]

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

” [1]Emir we dolandyryjy hökmünde
[2]Injil we Töwrat iberilen kowum, hristiýanlar we ýehudylar
[3]ýagny, zekat alanyňda iň gowusyny we gymmadyny alman ortaça bolan mallaryndan, emläklerinden algyn
[4]Allah hökman onuň dilegini kabul eder”

209

وعن أبي حميد عبد الرحمن بن سعد الساعدي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: استعمل النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم رجلاً من الأزد يقال له ابن اللتبية على الصدقة. فلما قدم قال: هذا لكم وهذا أهدي إلي. فقام رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم على المنبر فحمد اللَّه وأثنى عليه ثم قال: (أما بعد فإني أستعمل الرجل منكم على العمل مما ولاني اللَّه فيأتي فيقول: هذا لكم هذا هدية أهديت إلي! أفلا جلس في بيت أبيه أو أمه حتى تأتيه هديته إن كان صادقاً! والله لا يأخذ أحد منكم شيئاً بغير حقه إلا لقي اللَّه تعالى يحمله يوم القيامة، فلا أعرفن أحداً منكم لقي اللَّه يحمل بعيراً له رغاء، أو بقرة لها خوار، أو شاة تيعر) ثم رفع يديه حتى رؤي بياض إبطيه فقال: اللهم هل بلغت ثلاثاً. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Humeýd Abdurrahman ibn Sa’d Es-Sagididen (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Ezd taýpasyndan bolan Ibn Lutbiýýe diýilen bir adamy zekat toplamak üçin wezipä belläpdir. Ol (zekatlary ýygnap) yzyna dolanyp gelende: “Ynha, bular siziňki, bular bolsa maňa berlen sowgatlar” diýdi.
Muny eşidip Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem münbere çykdy, Allaha hamdu-sena aýdandan soňra, şeýle diýdi: “Siziň biriňizi Allahyň dolandyrmak üçin maňa beren wezipeleriniň birine belleýärin. Soňra ol adam wezipesinden dolanyp gelende: “Şular siziňki, bular bolsa, maňa berlen sowgatlar” diýýär. Eger-de ol dogruçyl adam bolsady, atasynyň ýa enesiniň öýünde oturan wagty hem oňa (sowgat) gelermidi?! Wallahi, siziň biriňiz (özüniňki bolmadyk) bir zady haksyz ýere alsa, Kyýamat gününde, Allah Tagalanyň huzuryna şol zady göteren halynda geler. Men siziň hiç biriňiziň hem Kyýamat gününde arkasynda bagyrýan düýe, molaýan sygyr ýa-da mäleýän goýun göterip, Allahyň huzuryna gelerini islemeýärin!” diýdi.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem goltuklarynyň agy görünjek derejede ellerini ýokaryk göterip: “Allahym! (Hökmüňi) habar berip, ýetirip bildimmi?!” diýip, üç gezek gaýtalady”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

210

عن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (من كانت عنده مظلمة لأخيه من عرضه أو من شيء فليتحلله منه اليوم قبل أن لا يكون دينار ولا درهم، إن كان له عمل صالح أخذ منه بقدر مظلمته، وإن لم تكن له حسنات أخذ من سيئات صاحبه فحمل عليه) رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kimdir biriniň boýnunda musulman doganynyň namysyna ýa-da mal-mülküne degişli haksyzlyk etmek ýaly zulum bar bolsa, altyn-kümüşiň tapdyrmaýan Kyýamat güni gelmänkä şol kişi bilen halallaşsyn, razylaşsyn. Ýogsam, onuň sogap işleri bar bolsa, eden zulumynyň (süteminiň) möçberinde sogaplaryndan alynyp, (hak eýesine, mazluma beriler). Eger sogap işleri ýok bolsa, onda zulum eden doganynyň eden günälerinden alynyp onuň boýnuna ýüklener”.

Salgylanma:

(Buhary)

211

وعن عبد اللَّه بن عمرو بن العاص رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (المسلم من سلم المسلمون من لسانه ويده، والمهاجر من هجر ما نهى اللَّه عنه) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Abdulla ibn ‘Amr ibn Asdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Musulman, onuň elinden we dilinden başga musulmanlar salamat bolan adamdyr. Muhajir (hijret eden) bolsa, Allahyň gadagan eden zatlaryndan daş duran adamdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

212

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: كان على ثقل النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم رجل يقال له كركرة فمات فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (هو في النار) فذهبوا ينظرون إليه فوجدوا عباءة قد غلها. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Ýene-de Abdulla ibn ‘Amr ibn Asdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň goşlaryny ýüklemek, düşürmek ýaly hyzmatlaryny edip ýören Kirkire atly bir adam bardy. Bu adam öldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ol dowzahdadyr” diýdi.
Sahabalar (onuň sebäbini bilmek üçin) gidip öýündäki zatlaryny gördüler we onuň bir abany (ýagny ýüňden dokalan bir dony oljadan) ogurlap alandygy belli boldy”. "

Salgylanma:

(Buhary)

213

وعن أبي بكرة نفيع بن الحارث رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (إن الزمان قد استدار كهيئته يوم خلق اللَّه السماوات والأرض. السنة اثنا عشر شهراً منها أربعة حرم. ثلاث متواليات: ذو القعدة، وذو الحجة والمحرم، رجب مضر الذي بين جمادى وشعبان، أي شهر هذا) قلنا: اللَّه ورسوله أعلم. فسكت حتى ظننا أنه سيسميه بغير اسمه. قال: (أليس ذا الحجة) قلنا: بلى. قال: (فأي بلد هذا) قلنا: اللَّه ورسوله أعلم. فسكت حتى ظننا أنه سيسميه بغير اسمه. قال: (أليس البلدة) قلنا: بلى. قال: (فأي يوم هذا) قلنا: اللَّه ورسوله أعلم. فسكت حتى ظننا أنه سيسميه بغير اسمه. فقال: (أليس يوم النحر) قلنا: بلى. قال: (فإن دماءكم وأموالكم وأعراضكم حرام كحرمة يومكم هذا في بلدكم هذا في شهركم هذا، وستلقون ربكم فيسألكم عن أعمالكم، ألا فلا ترجعوا بعدي كفاراً يضرب بعضكم رقاب بعض، ألا ليبلغ الشاهد الغائب فلعل بعض من يبلغه أن يكون أوعى له من بعض من سمعه) ثم قال: (ألا هل بلغت ألا هل بلغت) قلنا: نعم. قال: (اللهم اشهد) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Bekre Nufeýg ibn Harisden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Elbetde, zamana (ýyl) Allahyň asmanlary we ýeri ýaradan günündäki ýaly aýlanyp durandyr. Bir ýyl on iki aý bolup, onuň dördüsi haram[1] aýlarydyr. Bularyň üçüsi yzly-yzyna gelýän, Zul-Kygda, Zul-Hijje we Muharram aýlary bolup, (dördünjisi) Jumada bilen Şagban aýlarynyň arasynda gelýän Mudar taýpasynyň aýratyn hormat edýän Rejep aýydyr.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bu haýsy aý?” diýip sorady. Biz: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem az wagtlap dymyp durdy. Biz Ol bu aýa başga bir at berjekmikä öýdiýip, pikir etdik.
“Bu aý Zul-Hijje aýy dälmi?!” diýdi. Biz: “Hawa” diýdik. “Bu haýsy şäher?” diýip sorady. Biz: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdik. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem az wagtlap dymyp durdy, biz bu şähere başga bir at berjekmikä, diýip pikir etdik.
“Bu şäher Haram (Mekge) şäheri dälmi?!” diýdi. Biz: “Hawa” diýdik. “Bu gün haýsy gün?” diýdi. Biz: “Allah we onuň Resuly has gowy bilýändir” diýdik.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem biraz wagtlap dymyp durdy, biz bu güne onuň öz adyndan başga bir at berjekmikä, diýip pikir etdik. “Bu gün, Gurbanlyk güni dälmi?!” diýdi. Biz: “Hawa” diýdik.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Elbetde, siziň ganlaryňyz[2] , mallaryňyz (emlägiňiz) we namysyňyz şu günüňiziň, şu şäheriňiziň we şu aýyňyzyň haram edilişi ýaly biri-biriňize haram edilendir. Tiz wagtdan siz öz Robbuňyza gowuşarsyňyz, şonda Ol siziň eden ähli işleriňizden hasap sorajakdyr.
Ägä boluň! Menden soň kapyrlar ýaly bolup biri-birleriňiziň kelläňizi kesmäň! Ägä boluň! Bu ýerdäkiler bu ýerde bolmadyk adamlara meniň şu sözlerimi ýetirsin. Belki-de, (meniň şu sözlerim ýetirilen) käbir adamlar, şu ýerde (gulaklary bilen) eşidenleriň birnäçesinden has gowy aňlarlar diýen umydym bardyr” diýdi.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Dykat ediň! Men (Allahyň amanadyny) size ýetirip bildimmi! Dykgat ediň! Men ýetirip bildimmi?!” diýip sorady. Biz: “Hawa” diýdik.
Ol: “Allahym! Şaýat bol!” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

” [1]Yslamdan öň araplar bu aýlarda uruş etmezdiler.
[2]Janyňyz”

214

وعن أبي أمامة إياس بن ثعلبة الحارثي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (من اقتطع حق امرئ مسلم بيمينه فقد أوجب اللَّه له النار، وحرم عليه الجنة) فقال رجل: وإن كان شيئاً يسيراً يا رَسُول اللَّهِ فقال: (وإن قضيباً من أراك) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Umame Iýäs ibn Sägläbätul-Harisiden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Ýalan ýere ant içip, bir musulmanyň hakyny alan adama, Allah dowzah oduny wajyp edip, Jenneti bolsa haram eder.
Şol wagt bir adam: “Ýa Resulalla! Eger-de, ol (hak) derege ýaramaýan, kiçijik bir zat bolsa näme?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eger-de ol (hak) arak (ýagny miswäk) agajynyň birje şahajygy ýaly (derege ýaramaýan bir zat) bolsa-da” diýip jogap berdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

215

وعن عدي بن عميرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (من استعملناه منكم على عمل فكتمنا مخيطاً فما فوقه كان غلولاً يأتي به يوم القيامة) فقام إليه رجل أسود من الأنصار كأني أنظر إليه فقال: يا رَسُول اللَّهِ اقبل عني عملك. قال: (وما لك) قال: سمعتك تقول كذا وكذا. قال: (وأنا أقوله الآن: من استعملناه على عمل فليجيء بقليله وكثيره فما أوتي منه أخذ وما نهي عنه انتهى) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Adiý ibn Amireden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

"“Bir kişini (zekat toplamak ýaly) bir işe bellänimizden soňra, bizden birje iňňäni ýa ondan ulurak bir zady gizlese, bu hyýanat bolar we ol zady Kyýamat güni getirer. Şol wagt Ensarylardan bir garaýagyz adam ýerinden turup, göýä men ony häzirem görüp duran ýaly bolup durun: “Ýa Resulallah! Maňa beren wezipäňizi yzyna alyň!” diýdi.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Saňa näme boldy?” diýdi. Ol adam: “Men siziň şeýle-şeýle diýeniňizi eşitdim” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Men şol sözleri häzir ýene-de gaýtalap aýdýaryn: “Biz haýsy bir adamy wezipä bellesek, jemlän mallarynyň, pullarynyň az bolsun, köp bolsun ählisini alyp getirsin. Ondan (işiniň haky diýip) berleni alsyn, berilmediginden bolsa, uzak dursun” diýdi”[1] . "

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1]Zekat toplan adam öz eden işi üçin öz hakyny özi almaga haky ýokdur

216

وعن عمر بن الخطاب رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: لما كان يوم خيبر أقبل نفر من أصحاب النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فقالوا: فلان شهيد وفلان شهيد. حتى مروا على رجل فقالوا: فلان شهيد. فقال النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (كلا إني رأيته في النار في بردة غلها أو عباءة) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Omar ibn Hattabdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Haýbar söweşi güni birnäçe sahabalar Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Pylany, pylany şehit boldy” diýdiler. Soňra ýene bir adamyň ýanyndan geçdiler we: “Pylany hem şehid bolupdyr” diýdiler.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ýok, beýle däl, men ony oljadan ogurlap alan bürdesine (çäkmenine) (ýa-da abasyna ýagny, ýüňden dokalan donuna) bürenen halynda dowzahda gördüm” diýdi” . "

Salgylanma:

(Muslim)

217

وعن أبي قتادة الحارث بن ربعي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم أنه قام فيهم فذكر لهم أن الجهاد في سبيل اللَّه والإيمان بالله أفضل الأعمال. فقام رجل فقال: يا رَسُول اللَّهِ أرأيت إن قتلت في سبيل اللَّه تكفر عني خطاياي فقال له رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (نعم إن قتلت في سبيل اللَّه، أنت صابر، محتسب، مقبل غير مدبر) ثم قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (كيف قلت) قال: أرأيت إن قتلت في سبيل اللَّه أتكفر عني خطاياي. فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (نعم وأنت صابر، محتسب، مقبل غير مدبر؛ إلا الدين فإن جبريل قال لي ذلك) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Katada Haris ibn Rib’yýden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalaryň arasynda dik duran ýerinden Allah ýolunda jihäd etmekligiň we Allaha iman etmegiň amallaryň iň afzalydygyny gürrüň berdi. Şol wagt bir adam ýerinden turup: “Ýa Resulallah! Eger men Allah ýolunda öldürilsem, bu meniň günälerime keffarat bolarmy?” diýip sorady.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Hawa, sabyr edip, sogabyny diňe Allahdan umyt eden halyňda, öňe gidip, yzyňa-da gaçman, Allah ýolunda öldürilseň, günäleriňe keffarat[1] bolar” diýdi.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Nähiliräk diýdiň?” diýip sorady. Ol adam: “Eger men Allah ýolunda öldürilsem, bu meniň günälerime keffarat bolarmy?” diýip soradym” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Hawa, sabyr edip, sogabyny diňe Allahdan umyt eden halyňda, öňe gidip, yzyňa-da gaçman, Allah ýolunda öldürilseň, bu seniň bergiňden galan ähli günäleriňe keffarat bolar. Muny maňa Jebraýyl aýtdy” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1]Günäleri geçiler

218

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال:(أتدرون ما المفلس) قالوا: المفلس فينا من لا درهم له ولا متاع. فقال: (إن المفلس من أمتي من يأتي يوم القيامة بصلاة وصيام وزكاة، ويأتي قد شتم هذا، وقذف هذا، أكل مال هذا، وسفك دم هذا، وضرب هذا؛ فيعطى هذا من حسناته، وهذا من حسناته، فإن فنيت حسناته قبل أن يقضى ما عليه أخذ من خطاياهم فطرحت عليه ثم طرح في النار) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Muflis[1] kim, bilýäňizmi?” diýip sorady. Sahabalar: “Biz muflis diýip puly we mal -mülki[2] bolmadyga aýdýarys” diýdiler.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Meniň ymmatymdan muflis, şeýle bir adamdyr, Kyýamat güni ol namazy, orazasy we zekady bilen gelibem, şuňa sögeni üçin, muňa “zyna etdi” diýip töhmet atany üçin, onuň puly-malyny, hakyny iýeni üçin, munuň ganyny dökeni üçin, ýene birini urany üçin sogaplary oňa-muňa berilen, we üstündäki gul haklary gutarman sogaplary gutarsa, hak eýeleriniň günäleri özüne ýüklenip, soňam jähenneme taşlanan adamdyr”. "

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

” [1] Ähli zadyny ýitiren, bankrod
[2]Arap dilinde mal sözi baýlyk, emläk manysynda gelýär.”

219

وعن أم سلمة رَضِيَ اللَّهُ عَنْها أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (إنما أنا بشر وإنكم تختصمون إلي، ولعل بعضكم أن يكون ألحن بحجته من بعض فأقضي له بنحو ما أسمع، فمن قضيت له بحق أخيه فإنما أقطع له قطعة من النار) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. (ألحن) : أي أعلم.

Ummu Selemeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Men hem siziň ýaly bir adamdyryn. Siz meniň ýanyma dawalaşyp geleniňizde käbirleriňiziň delil getirmekde beýlekiňizden has ynandyryjy we başarnykly bolmagy mümkindir. Men bolsam, eşidenlerime görä, onuň peýdasyna trap höküm çykaryp bilerin. Şu halda men eger-de, meseläni bir adamyň peýdasyna çözüp, (musulman) doganyna degişli bolan hakyny alyp oňa beräýsem, elbetde, oňa jähennemden bir bölek ot alyp berdigim bolýandyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

220

وعن ابن عمر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (لن يزال المؤمن في فسحة من دينه ما لم يصب دماً حراماً) رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Mu’min adam nähak ýere adam öldürip haram gan dökmedigiçe, Allahyň rahmetine bolan umydy dowam eder”.

Salgylanma:

(Buhary)