241

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (كل أمتي معافىً إلا المهاجرين، وإن من المهاجرة أن يعمل الرجل بالليل عملاً ثم يصبح وقد ستره اللَّه عليه فيقول: يا فلان عملت البارحة كذا وكذا وقد بات يستره ربه ويصبح يكشف ستر اللَّه عليه) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Meniň ymmatymyň, günäsini illere äşgär edýänlerinden başga ählisi bagyşlanandyr. Bir adam gije bir günä iş eder, soňra Allah onuň günäsini örtenden soňra ol ertir irden: “Eý pylany, men düýn agşam şeýle-şeýle etdim” diýmegi äşgär edilen günälerden saýylar. Ýogsam ol, Robby agşam günäsini örten halynda ýatypdy. Emma, ertir irden bolsa, Allahyň örten perdesini aýyryp taşlar”[1].

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1]Şeýdip ol Allahyň illerden gizlän günäsini özi açar.

242

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (إذا زنت الأمة فتبين زناها فليجلدها الحد ولا يثرب عليها، ثم إن زنت الثانية فليجلدها الحد ولا يثرب عليها، ثم إن زنت الثالثة فليبعها ولو بحبل من شعر) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. (التثريب) : التوبيخ.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir gyrnak zyna etse, zyna edenligi hem mälim bolsa, eýesi oňa jezasyny[1] bersin, ýöne paýyş sözleri aýdyp, ony masgaralamasyn. Soňra ikinji sapar zyna etse, ýene-de onuň jezasyny bersin, ýöne paýyş sözler aýdyp oňy masgaralamasyn. Eger-de üçünji sapar hem zyna edäýse, onda ony gyldan ýasalan bir ýüpe[2] alsalar hem satyp aýyrsyn”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

” [1] Jezasy şerigatda 50 gamçy
[2] Ýagny çaltrak aýyrsyn diýdigidir.”

243

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال أتي النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم برجل قد شرب قال: (اضربوه) قال أبو هريرة: فمنا الضارب بيده، والضارب بنعله، الضارب بثوبه. فلما انصرف قال بعض القوم: أخزاك اللَّه. قال: (لا تقولوا هكذا؛ لا تعينوا عليه الشيطان) رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna şerap içen bir adamy getirdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalara: “Ony uruň!” diýdi”.
Ebu Hureýre şeýle diýdi: “Biziň içimizde ony eli bilen, köwüşi bilen, hat-da eşigi bilen uranlar boldy. Soňra ol adam jezasyny çekip giden soňra, bir adam oňa: “Allah seni har-zelil etsin!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Beýle diýmäň, ol adama garşy beýle zatlary aýdyp, şeýtana kömek etmäň!” diýdi."

Salgylanma:

(Buhary)

244

وعن ابن عمر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (المسلم أخو المسلم: لا يظلمه، ولا يسلمه. من كان في حاجة أخيه كان اللَّه في حاجته، ومن فرّج عن مسلم كربة فرّج اللَّه عنه بها كربة من كرب يوم القيامة، ومن ستر مسلماً ستره اللَّه يوم القيامة) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Musulman musulmanyň doganydyr. Musulman doganyna zulum etmez, haksyzlyk etmez we ony duşmanyň eline-de bermez. Musulman doganynyň mätäçligini gidiren kişiniň, Allah hem mätäçligini gidirer. Kim bir musulmanyň bir gaýgy-gamyny gidirse, Allah onuň Kyýamat gününde boljak gaýgy-gamlaryndan birini gidirer. Kim bir musulmanyň aýybyny örtse, Kyýamat gününde Allah hem onuň aýybyny örter”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

245

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (من نفّس عن مؤمن كربة من كرب الدنيا نفّس اللَّه عنه كربة من كرب يوم القيامة، ومن يسّر على معسر يسّر اللَّه عليه في الدنيا والآخرة، ومن ستر مسلماً ستره اللَّه في الدنيا والآخرة، والله في عون العبد ما كان العبد في عون أخيه، ومن سلك طريقاً يلتمس فيه علماً سهّل اللَّه له به طريقاً إلى الجنة، وما اجتمع قوم في بيت من بيوت اللَّه تعالى يتلون كتاب اللَّه ويتدارسونه بينهم إلا نزلت عليهم السكينة، وغشيتهم الرحمة، وحفتهم الملائكة، وذكرهم اللَّه فيمن عنده؛ ومن بطأ به عمله لم يسرع به نسبه) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir kişi bir mu′miniň dünýädäki gaýgy-gamlaryndan birini gidirse, Allah hem ol adamyň Kyýamat günündäki gaýgy-gamlaryndan birini gidirer. Bir kişi kynçylyga düşen bir adamyň kynçylygyny ýeňilleşdirse, Allah oňa şu dünýäde we ahyretde ýeňillik döreder. Bir kişi bir musulmanyň aýybyny örtse, Allah onuň şu dünýädäki we ahyretdäki aýyplaryny örter. Bir gul musulman doganynyň näçe ýardamynda boldugyça, Allah hem şol gulunyň ýardamynda bolar. Bir adam ylym almak üçin ýola düşse, Allah oňa Jennetiň ýoluny aňsat eder. Haýsy bir jemagat Allah Tagalanyň öýlerinden bir öýe jemlenip, Allahyň kitabyny okasalar we öwrenseler, olaryň üstüne sekinet (rahatlyk) inip, olary rehmet gaplap alar. Perişdeler olaryň daşlaryny gurşap alar. Allah olary öz huzuryndakylaryň ýanynda ýatlar. Amaly yza galdyran adamy, nesebi (tiresi) ony öňe gidirmez”.

Salgylanma:

(Muslim)

246

وعن أبي موسى الأشعري رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: كان النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم إذا أتاه طالب حاجة أقبل على جلسائه فقال: (اشفعوا تؤجروا ويقضي اللَّه على لسان نبيه ما أحب) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. وفي رواية: (ما شاء) .

Ebu Musa El-Eş’aridan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna bir adam haýyş edip gelen wagty, ýanyndakylara ýüzlenip: “Bu adama kömek ediň, sogap gazanarsyňyz. Allah Tagala nämäni gowy görse, ony öz Pygamberiniň üsti bilen amala aşyrar” diýerdi”.

Salgylanma:

“(Muttafakun aleýhi) Başga bir rowaýatda: “Islän zadyny amala aşyrar” diýip gelýär.”

247

وعن ابن عباس رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ في قصة بريرة وزوجها قال: قال لها النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (لو راجعته) قالت: يا رَسُول اللَّهِ تأمرني قال: (إنما أشفع) قالت: لا حاجة لي فيه. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Ibn Abbasdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Berire we onuň adamsynyň arasyndaky waka barada ol şeýle diýdi:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Berirä ýüzlenip: “Adamyň ýanyna gaýdyp barsaň gowy bolardy” diýdi. Berire: “Ýa Resulallah, emr edýärsiňizmi?” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ýok, araňyzy düzeltjek bolýaryn” diýdi. Berire: “Ol maňa gerek däl” diýdi”.

Salgylanma:

(Buhary)

248

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (كل سلامى من الناس عليه صدقة كل يوم تطلع فيه الشمس: يعدل بين الاثنين صدقة، ويعين الرجل في دابته فتحمله عليها أو ترفع له عليها متاعه صدقة، والكلمة الطيبة صدقة، وبكل خطوة تمشيها إلى الصلاة صدقة، وتميط الأذى عن الطريق صدقة) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. ومعنى (تعدل بينهما) : يصلح بينهما بالعدل.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ynsan her bir boguny üçin, günde bir sdaka bermelidir; Iki sany (dawa eden) adamyň arasyny adalat bilen çözüp bermek sadakadyr. Ulagyna münjek bolýan adama ýardam etmek ýa-da onuň ýüküni ýükleşmek bu-da bir sadakadyr. Ýagşy söz sadakadyr. Namaza gitmek üçin her bir äden ädimiň sadakadyr. Zyýan berýän zatlary ýoldan aýyrmak, ol hem sadakadyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

249

وعن أم كلثوم بنت عقبة بن أبي معيط رَضِيَ اللَّهُ عَنْها قالت: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (ليس الكذاب الذي يصلح بين الناس فينمي خيراً أو يقول خيراً) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

‘Ukbe ibn Ebu Mu’ytyň gyzy Ummu Kulsumdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Ynsanlaryň arasyny ýaraşdyrmak maksady bilen (ýalan hem bolsa), bir gowy habar (ýa-da gowy söz) aýdan adam, ýalançy hasap edilmez”.

وفي رواية مسلم زيادة قالت: ولم أسمعه يرخص في شيء مما يقول الناس إلا في ثلاث: تعني الحرب، والإصلاح بين الناس، وحديث الرجل امرأته وحديث المرأة زوجها.

Muslimiň eden rowaýatynda şular goşulup gelýär: Ummu Kulsum şeýle diýdi:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň adamlara şu üç ýerden başga ýerde, ýalan sözlemeklerine rugsat berendigini eşitmedim: Uruşda (duşmany aldamak üçin), adamlaryň arasyny ýaraşdyrmak üçin hem-de äriniň aýalyna, aýalynyň hem ärine (maşgala agzybirligini saklamak) üçin ýalan sözlemegi” diýipdir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

250

وعن عائشة رَضِيَ اللَّهُ عَنْها قالت: سمع رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم صوت خصوم بالباب عالية أصواتهما، وإذا أحدهما يستوضع الآخر ويسترفقه في شيء وهو يقول: والله لا أفعل. فخرج عليهما رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فقال: (أين المتألي على اللَّه لا يفعل المعروف!) فقال: أنا يا رَسُول اللَّهِ فله أي ذلك أحب. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. معنى (يستوضعه) يسأله أن يضع عنه بعض دينه. و(يسترفقه) : يسأله الرفق. و(والمتألي) : الحالف.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gapyda belent sesleri bilen dawa edip duran iki sany adamyň sesini eşitdi. Olaryň biri beýlekisinden bergisiniň bir bölegini geçmekligi hem-de onuň bilen ýumşak-mylaýym bolmaklygyny haýyş edýärdi. Beýlekisi bolsa: “Men muny etmejegime Allaha kasam edýärin” diýýärdi. Şol wagt Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olaryň ýanyna gelip: “Nirede ol ýagşylyk etmejegine, Allahdan ant içýän adam?!” diýdi. Ol adam: “Men, ýa Resulallah! Goý, onuň isleýän zady bolsun” diýdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

251

وعن أبي العباس سهل بن سعد الساعدي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم بلغه أن بني عمرو بن عوف كان بينهم شر فخرج رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يصلح بينهم في أناس معه، فحبس رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم وحانت الصلاة، فجاء بلال إلى أبي بكر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فقال: يا أبا بكر إن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قد حبس وحانت الصلاة فهل لك أن تؤم الناس قال: نعم إن شئت. فأقام بلال وتقدم أبو بكر فكبر وكبر الناس وجاء رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يمشي في الصفوف حتى قام في الصف، فأخذ الناس في التصفيق، وكان أبو بكر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ لا يلتفت في صلاته فلما أكثر الناس التصفيق التفت فإذا رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم، فأشار إليه رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم، فرفع أبو بكر يديه فحمد اللَّه ورجع القهقرى وراءه حتى قام في الصف، فتقدم رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فصلى للناس فلما فرغ أقبل على الناس فقال: (يا أيها الناس ما لكم حين نابكم شيء في الصلاة أخذتم في التصفيق إنما التصفيق للنساء، من نابه شيء في صلاته فليقل: سبحان اللَّه؛ فإنه لا يسمعه أحد حين يقول سبحان اللَّه إلا التفت. يا أبا بكر ما منعك أن تصلي بالناس حين أشرت إليك) فقال أبو بكر: ما كان ينبغي لابن أبي قحافة أن يصلي بين يدي رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. معنى (حبس) : أمسكوه ليضيفوه.

Ebul Abbas Sähl ibn S’ad Es-Sa’ydyden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Benu ‘Amr ibn ‘Awf taýpasynyň arasynda bir düşünişmezligiň (dawanyň) bolandygyny eşitdi. Olary ýaraşdyrmak üçin birnäçe sahabalar bilen şol ýere bardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olary ýaraşdyrjak bolup ýörkä, namazyň wagty boldy. Şol wagt Bilal Ebu Bekriň (Allah olardan razy bolsun) ýanyna baryp: “Ebu Bekr! Namazyň wagty boldy, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem gelmedi, adamlara ymam bolup namaz okap berersiňmi?” diýdi. Ebu Bekr: “Bolýar, isleseň okaly” diýdi. Bilal kamat aýtdy, Ebu Bekr bolsa, öňe geçip (namaza başlamak üçin) tekbir aldy, adamlar hem oňa uýdular. Şol wagt Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem geldi we saplaryň arasyndan öňe geçdi. Ony gören adamlar el çarpmaga başladylar. Ebu Bekr (Allah olardan razy bolsun) namaz okan wagtlary hiç bir ýana bakmazdy. Adamlaryň el çarpmasy köpelenden soň, öwrülip seretdi we Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi gördi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa ýeriňde dur diýip, yşarat etdi. Ebu Bekr (Allah olardan razy bolsun) ellerini galdyryp, Allaha hamdu-sena aýtdy. Soňra tä, (yzky) setire gelýänçä yzlygyna ýöredi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem öňe geçip, adamlara namaz okap berdi. Namaz okap bolandan soňra jemagata ýüzlenip:
“Eý adamlar, size näme boldy, el çarpmaga başladyňyz. El çarpmak aýallara mahsusdyr. Namazda biriniň dykgatyny çekmek isleýän kişi “Subhanallah” diýsin. Çünki “Subhanallah” sözüni eşiden adam oňa üns berer”.
Soňra Ebu Bekre garap: “Ebu Bekr! Saňa ýeriňde dur diýip, yşarat edenimde, näme üçin ýeriňde durup, adamlara namaz okap bermediň?” diýdi.
Ebu Bekr: “Ebu Kuhafäniň ogluna, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň öňüne geçip namaz okamak ýaraşmaz” diýip jogap berdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

252

وعن حارثة بن وهب رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (ألا أخبركم بأهل الجنة كل ضعيف متضعف لو أقسم على اللَّه لأبره. ألا أخبركم بأهل النار كل عتل جواظ مستكبر) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. (العتل) : الغليظ الجافي. و(الجواظ) بفتح الجيم وتشديد الواو وبالظاء المعجمة: هو الجموع المنوع. وقيل: الضخم المختال في مشيته. وقيل: القصير البطين.

Harise ibn Wähbden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä ol, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

"“Men size Jennetileriň kimlerdigini habar bereýinmi? Ol her bir ejiz bolandygy üçin hem-de halk tarapyndan äsgerilmedigi üçin, hiç kimiň ähmiýet bermedigi, ýöne welin bir zat üçin kasam etse, Allah onuň kasamyny hökman ýerine ýetirjegi adamdyr.
Size dowzahylaryň kimlerdigini hem habar bereýinmi? Ol her bir doň ýürek, gödek, gysganç we men-menlik edip ýöreýän gopbam, ulumsy adamdyr”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

253

وعن أبي العباس سهل بن سعد الساعدي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: مر رجل على النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فقال لرجل عنده جالس: (ما رأيك في هذا) فقال: رجل من أشراف الناس، هذا والله حري إن خطب أن ينكح وإن شفع أن يشفع. فسكت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ثم مر رجل آخر فقال له رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (ما رأيك في هذا) فقال: يا رَسُول اللَّهِ هذا رجل من فقراء المسلمين، هذا حري إن خطب أن لا ينكح، وإن شفع أن لا يشفع، وإن قال أن لا يسمع لقوله. فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (هذا خير من ملء الأرض مثل هذا) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. قوله (حري) هو بفتح الحاء وكسر الراء وتشديد الياء: أي حقيق. وقوله: (شفع) بفتح الفاء.

Ebul-Abbas Sähl ibn S’ad Sa’ydyden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyndan bir adam geçip gitdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýanyndaky oturan adama: “Bu adam hakda näme aýdyp bilersiň?” diýdi. Ol hem: “Bu abraýly adamalaryň biridir. Allaha kasam bolsun, şeýle adam bir gyza öýlenjek bolsa ony öýermäge, biri üçin arka durup aralykçy bolup gelse, sözi diňlenmäge mynasyp bir adamdyr” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hiç zat diýmän gürlemän durdy.
Soňra ýene bir adam geçip gitdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bu adam hakda näme aýdyp bilersiň?” diýdi. Ol: “Ýa Resulallah! Bu bir garyp musulman adam. Eger ol birine öýlenjek bolsa, oňa islän gyzy berilmez. Birine arka durup aralykçy bolup gelse, haýyşy kabul edilmez. Gürlände-de sözi hem diňlenmeýän adamlaryň biridir” diýdi.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bu soňky (garyp) adam bar-a, şu dünýäni dolduryp duran ýaňky (birinji geçen) adamdan haýyrlydyr” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

254

وعن أبي سعيد الخدري رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (احتجت الجنة والنار فقالت النار: في الجبارون والمتكبرون، وقالت الجنة: في ضعفاء الناس ومساكينهم. فقضى اللَّه بينهما: إنك الجنة رحمتي أرحم بك من أشاء، وإنك النار عذابي أعذّب بك من أشاء، لكليكما علي ملؤها) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Sa’yd El-Hudrydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Jennet bilen jähennem öz aralarynda jedelleşip, çekeleşdiler. Jähennem: “Mende (adamlary güýç bilen özüne taby edýän) zalymlar we ulumsy tekepbirler bardyr” diýdi. Jennet bolsa: “Mende ejizler we mätäç garyplar bardyr” diýdi.
Allah olaryň dawasyny şeýle çözüp berdi.
“Eý Jennet! Sen meniň rahmetimsiň, seniň bilen islänimi merhemet ederin. Eý Jähennem! Sen bolsa meniň azabymsyň, Men seniň bilen islänime azap bererin. Men siziň ikiňizem doldurjakdyryn” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

255

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (إنه ليأتي الرجل العظيم السمين يوم القيامة لا يزن عند اللَّه جناح بعوضة). مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kyýamat güni dünýäde wagty beýik diýip tanalýan, semiz bir adam geler, emma Allahyň ýanynda onuň çybynyň ganatyça-da agramy, gadyry ýokdur”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

256

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن امرأة سوداء كانت تقم المسجد أو شاباً ففقدها رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فسأل عنها أو عنه فقالوا مات قال: (أفلا كنتم آذنتموني) فكأنهم صغروا أمرها أو أمره. فقال: (دلوني على قبره) فدلوه فصلى عليه ثم قال: (إن هذه القبور مملوءة ظلمة على أهلها، وإن اللَّه ينوّرها لهم بصلاتي عليهم) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. قوله: (تقم) هو بفتح التاء وضم القاف: أي تكنس. (والقمامة) : الكناسة. و(آذنتموني) بمد الهمزة: أي أعلمتموني.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

bir wagtlar mesjidi süpürip, arassalap ýören bir garaýagyz aýal (ýa-da bir garaýagyz ýaş ýigit) bardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ony birnäçe wagtlap görmänsoň, ol hakda sorady. “Ol öldi, (Ýa Resulullah)” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Siz näme üçin ony maňa habar bermediňiz? Maňa onuň gabryny görkeziň?” diýdi. Sahabalar ol aýala ýa-da ýigide şeýle bir uly ähmiýet bermändiler. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň gabrynyň üstüne baryp, jynaza namazyny okady, soňra: “Bu gabyrlar, içindäki ýatanlar üçin garaňkylykdan doludyr. Allah Tagala olary meniň namazym bilen nurlandyrar” diýdi.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

257

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (رب أشعث مدفوع بالأبواب لو أقسم على اللَّه لأبره) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Saçlary bulam-bujar tozanlap giden, gapylardan-gapylara kowulyp ýören ençeme adamlar bardyr, eger-de olar bu şeýle bolar diýip, Allahdan ant içseler, Allah Tagala olaryň dogasyny kabul eder”.

Salgylanma:

(Muslim)

258

وعن أسامة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (قمت على باب الجنة فإذا عامة من دخلها المساكين وأصحاب الجد محبوسون، غير أن أصحاب النار قد أمر بهم إلى النار، وقمت على باب النار فإذا عامة من دخلها النساء) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. و(الجد) بفتح الجيم: الحظ والغنى. وقوله (محبوسون) : أي لم يؤذن لهم بعد في دخول الجنة.

Usameden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Men Jennetiň gapysynda durup gördüm, oňa girýänleriň aglaba bölegi garyp-misginlerdi. Baýlary bolsa, hasap soramak üçin saklap durdylar. Dowzahylara jähenneme girmäge buýruk berildi. Men jähennemiň gapysynda durup gördüm, oňa girýänleriň aglaba bölegi aýallardy”.

Salgylanma:

Muttafakun aleýhi)

259

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (لم يتكلم في المهد إلا ثلاثة: عيسى ابن مريم، صاحب جريج. وكان جريج رجلاً عابداً فاتخذ صومعة فكان فيها، فأتته أمه وهو يصلي فقالت: يا جريج. فقال: يا رب أمي وصلاتي. فأقبل على صلاته فانصرفت. فلما كان من الغد أتته وهو يصلي فقالت: يا جريج. فقال: يا رب أمي وصلاتي. فأقبل على صلاته فلما كان من الغد أتته وهو يصلي فقالت: يا جريج. فقال: أي رب أمي وصلاتي. فأقبل على صلاته فقالت: اللهم لا تمته حتى ينظر إلى وجوه المومسات! فتذاكر بنو إسرائيل جريجاً وعبادته، وكانت امرأة بغي يتمثل بحسنها فقالت: إن شئتم لأفتننه. فتعرضت له فلم يلتفت إليها، فأتت راعياً كانت يأوي إلى صومعته فأمكنته من نفسها فوقع عليها فحملت فلما ولدت قالت هو من جريج. فأتوه فاستنزلوه وهدموا صومعته وجعلوا يضربونه. فقال: ما شأنكم قالوا: زنيت بهذه البغي فولدت منك. قال: أين الصبي فجاءوا به، فقال: دعوني حتى أصلي، فصلى فلما انصرف أتى الصبي فطعن في بطنه وقال: يا غلام من أبوك قال: فلان الراعي. فأقبلوا على جريج يقبلونه ويتمسحون به. وقالوا نبني لك صومعتك من ذهب. قال: لا، أعيدوها من طين كما كانت، ففعلوا. وبينا صبي يرضع من أمه فمر راكب على دابة فارهة وشارة حسنة فقالت أمه: اللهم اجعل ابني مثل هذا. فترك الثدي وأقبل إليه فنظر إليه فقال: اللهم لا تجعلني مثله! ثم أقبل على ثديه فجعل يرضع. فكأني أنظر إلى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم وهو يحكي ارتضاعه بأصبعه السبابة في فيه فجعل يمصها. ثم قال: ومروا بجارية وهم يضربونها ويقولون زنيت سرقت، وهي تقول: حسبي اللَّه ونعم الوكيل. فقالت أمه: اللهم لا تجعل ابني مثلها! فترك الرضاع ونظر إليها فقال: اللهم اجعلني مثلها! فهنالك تراجعا الحديث فقالت: مر رجل حسن الهيئة فقلت اللهم اجعل ابني مثله فقلت اللهم لا تجعلني مثله، ومروا بهذه الأمة وهم يضربونها ويقولون زنيت سرقت فقلت اللهم لا تجعل ابني مثلها فقلت اللهم اجعلني مثلها قال: إن ذلك الرجل جبار فقلت اللهم لا تجعلني مثله، وإن هذه يقولون زنيت ولم تزن وسرقت ولم تسرق فقلت: اللهم اجعلني مثلها) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. (المومسات) : بضم الميم الأولى، وإسكان الواو وكسر الميم الثانية وبالسين المهملة؛ هن الزواني. المومسة: الزانية. وقوله (دابة فارهة) بالفاء: أي حاذقة نفيسة. و(الشارة) بالشين المعجمة وتخفيف الراء. وهي الجمال الظاهر في الهيئة والملبس. ومعنى (تراجعا الحديث) أي حدثت الصبي وحدثها، والله أعلم.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Üç kişiden başga, sallançakda gürlän çaga ýokdur. Olaryň biri Merýemiň ogly Isa, beýlekisi bolsa, Jureýj wakasyndaky çagadyr.
Jureýj mydama Allaha ybadat edip ýören bir adamdy. Özüne bir ybadathana edinip, şol ýerde ybadat ederdi.
Bir gün namaz okap durka ejesi gelip: “Jureýj!” diýip gygyrdy. Jureýj: “Eý Robbum! Ejeme jogap bereýinmi ýa-da namazymy dowam edeýinmi” diýdi. Soňra namazyna dowam etdi. Ejesi gaýdyp gitdi. Ertesi gün ýene-de Jureýj namaz okap durka ejesi gelip: “Jureýj!” diýip seslendi. Jureýj ýene-de öz-özüne: “Eý Robbum! Ejeme jogap bereýinmi ýa-da namazymy dowam edeýinmi” diýdi. Soňra namazyna dowam etdi. Ejesi gaýdyp gitdi. Ertesi gün ýene-de ejesi gelip ogly namaz okap durka: “Jureýj!” diýip seslendi. Jureýj ýene-de: “Eý Robbum! Ejeme jogap bereýinmi ýa-da namazymy dowam edeýinmi” diýdi. Soňra namazyna dowam etdi. Soňra ejesi: “Allahym! Tä bozuk, azgyn aýallaryň ýüzüne seredýänçä, oglumyň janyny alma!” diýip, bet doga etdi.
Bir gün Ysraýyl ogullary (ýehudiler) Jureýj we onuň ybadaty barada gürrüňdeş bolup otyrkalar, gözelligi bilen meşhur bolan bir bozuk aýal hem şol ýerdedi. Ol aýal: “Eger-de, isleseňiz men ony ýoldan çykaryp bilerin” diýdi. Soňra onuň ýanyna baryp, oňa özüni görkezdi. Ýöne Jureýj ol aýalyň ýüzüne-de bakmady. Soňra ol aýal Jureýjiň ybadathanasyna gelýän bir çopanyň ýanyna baryp, onuň bilen jynsy gatnaşykda bolup, ondan hamyla boldy. Çagasyny doguranda, onuň Jureýjden bolandygyny aýtdy. Muny eşiden adamlar Jureýjiň ýanyna gelip, ony ybadathanasyndan çykardylar. Ybadathanasyny ýykyp, özüni bolsa, urmaga başladylar. Jureyj: “Size näme boldy?” diýip soranda, olar: “Sen ynha, bu bozuk aýal bilen zyna edipsiň we ol senden çaga dogurypdyr” diýdiler. Jureýj: “Hany ol çaga” diýdi. Olar çagany getirdiler. Soňra Jureýj: “Maňa namaz okap bolýançam degmäň” diýdi. Namazyny okap bolandan soňra çaganyň ýanyna gelip, garnyna dürtdi we: “Eý çagajyk! Seniň kakaň kim?” diýip sorady. Çaga hem: “Meniň kakam, pylan çopan” diýip jogap berdi.
Muny eşiden adamlar Jureýji öpmäge we (teberrik üçin) ellerini bedenine sürtmäge başladylar. “Indi saňa altyndan ybadathana gurup bereris” diýdiler. Ol: “Ýok, owalkysy ýaly palçykdan gurup beräýiň” diýdi. Olar hem onuň diýşi ýaly etdiler. (Sallançakda gürlän üçünji çaga-da ine, şudur):
Günleriň birinde bir çaga ejesini emip durka, owadan bir atyň üstünde, owadan geýinen, görmegeý bir adam geçip gitdi. Çaganyň ejesi:
“Allahym! Meniň oglumy hem şonuň ýaly et” diýip doga etdi. Çaga şol bada emmesini goýup, ol adama seredip: “Allahym! Meni onuň ýaly etmäweri!” diýdi-de, emmesini dowam etdi”.
Ebu Hureýre: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň süýem barmagyny agzyna goýup, çaganyň emişini görkezip durşy häzirem meniň gözümiň öňünden gidenok” diýdi.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sözüne şeýle dowam etdi: “Soňra olaryň ýanlaryndan bir gyrnagy urup, “Sen zyna etdiň, ogurlyk etdiň!” diýip, alyp geçdiler. Gyrnak bolsa: “Hasbiýallahu wä ni’mäl wäkil!” diýýärdi. Muny gören çaganyň ejesi:
“Allahym! Meniň oglumy onuň ýaly bir etmäweri!” diýip doga etdi. Çaga emmesini goýup, gyrnaga seretdi-de: “Allahym! Meni hem onuň ýaly et!” diýdi.
Soňra çaga bilen ejesi öz aralarynda gürleşip başladylar. Ejesi:
“Näme üçin sen haçanda görmegeý, owadan bir adam geçen wagtynda, “Allahym! Meniň oglumy hem şonuň ýaly et!” diýip doga edenimde, sen “Allahym! Meni onuň ýaly etmäweri” diýdiň. Haçanda bir gyrnagy “Zyna, ogurlyk etdiň!” diýip, urup geçenlerinde bolsa, men “Allahym! Meniň oglumy bir onuň ýaly etmäweri!” diýip doga edenimde, sen “Allahym! Meni hem onuň ýaly et!” diýdiň. Çagasy şeýle diýdi:
“Ol adam zalym, rehimsiz bir adamdy. Şonuň üçin hem men “Allahym! Meni onuň ýaly etmäweri!” diýdim. Ol gyrnak aýala, zyna etmedigem bolsa, zyna etdiň, ogurlyk etmedigem bolsa, ogurlyk etdiň, diýdiler. Şonuň üçin hem men “Allahym! Meni hem onuň ýaly (bigünä) et!” diýdim."

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

260

وعن سعد بن أبي وقاص رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: كنا مع النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ستة نفر، فقال: المشركون للنبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: اطرد هؤلاء لا يجترئون علينا. وكنت أنا وابن مسعود ورجل من هذيل وبلال ورجلان لست أسميهما، فوقع في نفس رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ما شاء اللَّه أن يقع: فحدث نفسه فأنزل اللَّه تعالى: {ولا تطرد الذين يدعون ربهم بالغداة والعشي يريدون وجهه}(الأنعام 52) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Sa’d ibn Ebu Wakkasdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Biz bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanynda alty kişi bolup otyrdyk. Müşrikler Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme: “Bulary ýanyňdan kow! Olar biziň üstümize dogumlysyran bolup (bizi gorkuzjak) bolmasynlar” diýdiler.
Ol alty adamyň içinde menden başga-da, Ibni Mes’ud, Huzeýl taýpasyndan bir adam, Bilal we atlaryny aýtmak islemedigim iki sany adam bardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hyýallaryna Allahyň isleýşine görä bir pikir geldi[1]. Ol özüne geňeşip gördi, soňra Allah Tagala şu aýaty inderdi:
“Onuň (Allahyň) razylygyny isläp, ertir-agşam özleriniň Perwerdigärine ýalbaryp (niýaz edenleri ýanyňdan) kowma!” . {Engam:52}"

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1] Ýagny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şunuň ýaly ýagdaýda näme etmelidigi hakynda pikirlenip başlady