281

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (إذا دعا الرجل امرأته إلى فراشه فلم تأته فبات غضبان عليها لعنتها الملائكة حتى تصبح) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir kişi öz aýalyny düşegine çagyranda gelmese, äri hem oňa gahary gelip ýatsa, perişdeler tä daň atýança ol aýaly näletlärler”.

وفي رواية لهما (إذا باتت المرأة هاجرة فراش زوجها لعنتها الملائكة حتى تصبح)

Olaryň başga bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Haçanda, aýal äriniň düşeginden başga bir ýerde ýatsa, perişdeler tä daň atýança oňa nälet ederler”.

وفي رواية قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (والذي نفسي بيده ما من رجل يدعو امرأته إلى فراشه فتأبى عليه إلا كان الذي في السماء ساخطاً عليها حتى يرضى عنها) .

Başga ýene bir rowaýatda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Janym elinde bolan Allaha kasam edýärin, haýsy bir adam aýalyny düşegine çagyranda gelmese, tä äri ondan razy bolýança, asmandaky (Allah) oňa gazap eder”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

282

وعن أبي هريرة أيضاً رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (لا يحل للمرأة أن تصوم وزوجها شاهد إلا بإذنه، ولا تأذن في بيته إلا بإذنه) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. وهذا لفظ البخاري.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Äri ýanyndaka, ärinden birugsat nepil[1] oraza tutmak, aýal maşgala halal däldir we äriniň rugsady bolmazdan bir kişini öýüne salmak bolýan däldir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Remezan orazasyndan başga meýletin oraza

283

وعن ابن عمر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (كلكم راع، وكلكم مسئول عن رعيته، والأمير راع، والرجل راع على أهل بيته، والمرأة راعية على بيت زوجها وولده؛ فكلكم راع وكلكم مسئول عن رعيته) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ibni Omardan (Allah ol ikisinden razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Siziň her biriňiz çopansyňyz we her biriňiz özüniň gol astyndakylardan jogapkärdir (soraljakdyr). Emir, hökümdar (ýagny islendik bir baş tutan) bir çopandyr, erkek adam öz öýündäkileriniň çopanydyr. Aýal hem öz äriniň öýüniň we çagalarynyň çopanydyr. Şeýlelik-de siziň her biriňiz çopansyňyz we her biriňiz hem özüniň garamagyndakylardan jogapkärdir we soraljakdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

284

وعن أبي علي طلق بن علي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (إذا دعا الرجل زوجته لحاجته فلتأته وإن كانت على التنور) رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ والنسائي وقال الترمذي حديث حسن صحيح.

Ebu Aly Talk ibn Alydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Haçanda, äri aýalyny öz işi üçin çagyrsa, aýaly tamdyryň üstünde bolsa-da gelsin”.

Salgylanma:

(Tirmizi we Nisäi. Tirmizi hadys Hasan diýipdir)

285

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (لو كنت آمر أحداً أن يسجد لأحد لأمرت المرأة أن تسجد لزوجها) رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيْثٌ حَسَنٌ صحيح.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Men bir adamyň bir adama sejde etmekligini buýurmaly bolsadym, aýalyň öz ärine sejde etmekligini buýurardym”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Hadys hasan, sahyh diýipdir.)

286

وعن أم سلمة رَضِيَ اللَّهُ عَنْها قالت: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أيما امرأة ماتت وزوجها عنها راض دخلت الجنة) رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيْثٌ حَسَنٌ.

Ummu Selemeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ärini razy edip ölen aýal Jennete girer”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Hadys hasan) (Zagyf hadys)

287

وعن معاذ بن جبل رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (لا تؤذي امرأة زوجها في الدنيا إلا قالت زوجته من الحور العين:لا تؤذيه قاتلك اللَّه! فإنما هو عندك دخيل يوشك أن يفارقك إلينا) رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيْثٌ حَسَنٌ.

Mua’z ibn Jebelden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Şu dünýäde bir aýal ärine ezýet etse, ol adamyň Jennetdäki hüýrilerden bolan aýaly ol aýala şeýle diýer: “Allah seniň janyňy alsyn! Oňa ezýet etme! Çünki, ol seniň ýanyňda wagtlaýyn bir myhmandyr. Ýakyn wagtda senden aýrylyp, bize gowuşjakdyr”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Hadys hasan, sahyh)

288

وعن أسامة بن زيد رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (ما تركت بعدي فتنة هي أضر على الرجال من النساء) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Usäme ibn Zeýitden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Men özümden soň erkekler üçin aýallardan beter has zyýanly bir pitne galdyrmadym”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

289

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (دينار أنفقته في سبيل اللَّه، ودينار أنفقته في رقبة، ودينار تصدقت به على مسكين، ودينار أنفقته على أهلك؛ أعظمها أجراً الذي أنفقته على أهلك) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allah ýolunda jihäd üçin sarp eden puluň, bir guly azat etmek üçin beren puluň, bir biçäre-misgine sadaka hökmünde beren puluň we maşgalaň üçin harç eden puluň – bularyň içinde sogaby has uluragy maşgalaň üçin harç eden puluňdyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

290

وعن أبي عبد اللَّه ويقال له: أبي عبد الرحمن ثوبان بن بجدد مولى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أفضل دينار ينفقه الرجل دينار ينفقه على عياله، ودينار ينفقه على دابته في سبيل اللَّه، ودينار ينفقه على أصحابه في سبيل اللَّه) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň öň azat eden guly bolan Ebu Abdulla (Ebu Abdurrahman hem diýilýän) Sewbän ibn Bujduddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir adamyň harç eden pullarynyň içinde iň afzaly (gowusy), maşgalasy üçin harç eden puly, Allah ýolunda ulanjak aty üçin harç eden puly we Allah ýolundaky dostlaryna harç eden puludyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

291

وعن أم سلمة رَضِيَ اللَّهُ عَنْها قالت: قلت يا رَسُول اللَّهِ هل لي أجر في بني أبي سلمة أن أنفق عليهم ولست بتاركتهم هكذا وهكذا إنما هم بني فقال: (نعم لك أجر ما أنفقت عليهم) . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ummu Selemeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Men: “Ýa Resulullah! Maňa (öňki ölen ärim) Ebu Selemäniň çagalaryna harç eden pullarymdan hem haýyr-sogap bolarmy? Olary mätäç ýagdaýda goýup bilmerinä? Çünki olar meniň hem çagalarym” diýip soradym.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Hawa, olara harç edenleriň üçin saňa sogap beriler” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

292

وعن سعد بن أبي وقاص رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ في حديثه الطويل الذي قدمناه (انظر الحديث رقم 6) في أول الكتاب في باب النية أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال له: (وإنك لن تنفق نفقة تبتغي بها وجه اللَّه إلا أجرت بها حتى ما تجعل في في امرأتك) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Sa’d ibn Ebu Wakkasdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilen, kitabyň başynda gelen, niýet babyndaky uzyn bir hadysda, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Sa’da ýüzlenip, şeýle diýipdir:

“Allahyň razylygyny gazanmak üçin harçlan her bir zadyň, hat-da aýalyň agzynda goýan lukmanyň sogabyny hem alarsyň!” diýdi.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

293

وعن أبي مسعود البدري رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (إذا أنفق الرجل على أهله يحتسبها فهو له صدقة) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Masu’d Bedriden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Haýsy bir adam sogabyny Allahdan umyt eden halynda maşgalasyny eklese, her bir harjan zady onuň üçin sadaka bolar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

294

وعن عبد اللَّه بن عمرو بن العاص رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُما قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (كفى بالمرء إثماً أن يضيع من يقوت) حديث صحيح رواه أبو داود وغيره.

Abdulla ibn Amr ibn ‘Asdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Eklemek boýnunda bolan adamlary eklemän biperwaý bolmak, adama günä hökmünde ýeter”.

ورَوَاهُ مُسْلِمٌ في صحيحه بمعناه قال: (كفى بالمرء إثماً أن يحبس عمن يملك قوته) .

Muslim hem öz sahyhynda şu manydaky hadysy şeýle rowaýat edip aýdypdyr:

“Eklemäge borçly bolan adamyň, eklemän ýörmekligi, onuň günäkär bolmaklygyna ýeterlikdir”.

Salgylanma:

(Hadys-sahyhdyr. Dawud we başgalar)

295

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (ما من يوم يصبح العباد فيه إلا ملكان ينزلان فيقول أحدهما: اللهم أعط منفقاً خلفاً، ويقول الآخر: اللهم أعط ممسكاً تلفا) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Her gün irden iki sany perişde iner. Olaryň biri: “Allahym! Haýr-sahawat edeniň[1] öwezini dol!” diýip dileg eder. Beýlekisi bolsa: “Allahym! Gysgançlyk edeniň malyny heläk et!” diýip bet doga eder”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1]sadaka bereniň

296

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (اليد العليا خير من اليد السفلى، وابدأ بمن تعول، وخير الصدقة ما كان عن ظهر غنى، ومن يستعفف يعفه اللَّه، ومن يستغن يغنه اللَّه) رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýokarky (beren) el, aşaky (alan) elden haýyrlydyr. Haýyr-sahawaty ilki bilen eklemek boýnuňda bolanlardan başla! Sadakaň iň haýyrlysy artykmaç baýlykdan berilen sadakadyr[1]. Dilegçilikden saklanan adamy, Allah hiç kime mätäç eýlemez. Kimde-kim Allahyň berenine kanagat edip, kişiniň baýlygyna göz dikmese, Allah ony baý edip, başgalara mätäç bolmakdan halas eder”.

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

[1] Başgaça aýdanyňda özüňe gerek bolup duran zady sadaka bermek zerur däldir.

297

وعن أنس رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: كان أبو طلحة أكثر الأنصار بالمدينة مالاً من نخل، وكان أحب أمواله إليه بيرحاء، وكانت مستقبلة المسجد، وكان رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يدخلها ويشرب من ماء فيها طيب. قال أنس: فلما نزلت هذه الآية: {لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون}قام أبو طلحة إلى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فقال: يا رَسُول اللَّهِ إن اللَّه تعالى أنزل عليك: {لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون}وإن أحب مالي إلي بيرحاء وإنها صدقة لله تعالى أرجو برها وذخرها عند اللَّه تعالى، فضعها يا رَسُول اللَّهِ حيث أراك اللَّه. فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (بخ! ذلك مال رابح، ذلك مال رابح، وقد سمعت ما قلت وإني أرى أن تجعلها في الأقربين) فقال أبو طلحة: أفعل يا رَسُول اللَّهِ. فقسمها أبو طلحة في أقاربه وبني عمه. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. قوله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (مال رابح) روي في الصحيحين (رابح) و (رايح) بالباء الموحدة وبالياء المثناة، أي: رايح عليك نفعه. و(بيرحاء) : حديقة نخل، وروي بكسر الباء وفتحها.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Ebu Talha Medinedäki Ensarylaryň içinde iň köp hurma agajy bar bolan adamdy. Onuň iň gowy görýän baýlygy Medinedäki Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň mesjidiniň gabadyndaky “Beýruha” atly hurma bakjalygydy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ol bakja girerdi we onuň süýji suwundan içerdi”.
Hezreti Enes (sözüni dowam etdirip) şeýle diýdi: Haçanda “Siz öz söýýän zatlaryňyzdan Allah ýolunda haýyr-sahawat edýänçäňiz, (iň uly) ýagşylyga (Jennete) gowşup bilmersiňiz.” {Äli-Ymran:92} diýen aýaty inende, Ebu Talha Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Ýa Resulallah! Allah Tagala Saňa: “Siz öz söýýän zatlaryňyzdan Allah ýolunda haýyr-sahawat edýänçäňiz, (iň uly) ýagşylyga (Jennete) gowşup bilmersiňiz.” diýen aýatyny inderdi. Meniň bolsa iň söýgüli baýlygym “Beýruha” bakjasydyr. Ony Allah Tagalanyň razylygy üçin sadaka berýärin. Allahdan onuň sogabyny we Ahyret azygym bolmagyny umyt edýärin. Ýa Resulallah! Ony isleýşiň ýaly ulan!” diýdi.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Nähili ajaýyp! Ine gazançly mal diýdigiň şeýle bolar! Bu saňa gaty uly peýda getirer! Men seniň bu aýdanlaryňy eşitdim. Meniň pikirimçe, sen ony öz garyndaşlaryň arasynda paýlap berseň has gowy bolardy” diýdi. Ebu Talha: “Ýa Resulallah! Siziň aýdyşyňyz ýaly ederin” diýdi we ony garyndaşlarynyň we agalarynyň arasynda paýlap berdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

298

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: أخذ الحسن بن علي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُما من تمرة من تمر الصدقة فجعلها في فيه فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (كخ كخ! ارم بها، أما علمت أنا لا نأكل الصدقة!) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. وقوله (كخ كخ) يقال بإسكان الخاء، ويقال بكسرها مع التنوين، وهي كلمة زجر للصبي عن المستقذرات، وكان الحسن رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ صبياً.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün Alynyň ogly Hasan (Allah olardan razy bolsun) sadaka goýulan hurmalardan birini alyp agzyna saldy. Muny görüp, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Kh-kh, taşla ony! Biziň sadaka iýmeýänimizi bileňokmy näme?” diýdi” .

وفي رواية: (أنا لا تحل لنا الصدقة)

Başga bir rowaýtda:

“Bize sadaka halal däldir” diýip gelýär.

Salgylanma:

Muttafakun aleýhi)

299

وعن أبي حفص عمر بن أبي سلمة عبد اللَّه بن عبد الأسد ربيب رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: كنت غلاماً في حجر رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم، وكانت يدي تطيش في الصحفة فقال لي رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (يا غلام سم اللَّه تعالى، وكل بيمينك، وكل مما يليك) فما زالت تلك طعمتي بعد . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. و(تطيش) : تدور في نواحي الصحفة.

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň öweý ogly Ebu Hafs Omar ibn Ebu Seleme Abdulla ibn Abdulesedden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hemaýasynda ýetişen bir çagadym. Nahar iýen wagtym elim tabagyň her ýerine barardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Oglum, Bismilläh diý-de, sag eliň bilen iý we öz öňüňden iý!” diýdi. Şondan soň men elmydama nahary şeýle iýip geldim”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

300

وعن ابن عمر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُما قال: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (كلكم راع، وكلكم مسؤول عن رعيته: الإمام راع ومسؤول عن رعيته، والرجل راع في أهله ومسؤول عن رعيته، والمرأة راعية في بيت زوجها ومسؤولة عن رعيتها، والخادم راع في مال سيده ومسؤول عن رعيته؛ فكلكم راع ومسؤول عن رعيته) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ibni Omardan (Allah ol ikisinden razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Siziň her biriňiz çopansyňyz we her biriňiz özüniň gol astyndakylardan jogapkärdir (soraljakdyr). Hökümdar (ýagny islendik bir baş tutan) bir çopandyr we ol öz gol astyndakylardan jogapkärdir. Erkek adam öz maşgalasynyň çopanydyr we olardan jogapkärdir. Aýal maşgala öz äriniň öýüniň çopanydyr we ondan jogapkärdir. Hyzmatkär öz hojaýynynyň çopanydyr we onuň emläginden jogapkärdir. Şeýlelik-de siziň her biriňiz çopansyňyz we her biriňiz hem özüniň garamagyndakylardan jogapkärdir we soraljakdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)