381

وعن معاذ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (قال اللَّه عَزَّ وَجَلَّ: المتحابون في جلالي لهم منابر من نور يغبطهم النبيون والشهداء) رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيْثٌ حَسَنٌ صحيح.

Mua’zdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Allah Tagala şeýle diýipdir: “Meniň beýikligimiň (razylygymyň) ugrunda biri-birlerini gowy görýän adamlar üçin, pygamberleriň we şehitleriň gözleri gidip arzuw etjek, nurdan bolan münberler bardyr”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys hasan-sahyh, diýipdir)

382

وعن أبي إدريس الخولاني رحمه اللَّه قال دخلت مسجد دمشق فإذا فتىً براق الثنايا وإذا الناس معه فإذا اختلفوا في شيء أسندوه إليه وصدروا عن رأيه فسألت عنه فقيل: هذا معاذ بن جبل، فلما كان من الغد هجرت فوجدته قد سبقني بالتهجير، ووجدته يصلي فانتظرته حتى قضى صلاته ثم جئته من قبل وجهه فسلمت عليه ثم قلت: والله إني لأحبك لله! فقال: آلله فقلت: ألله. فقال: آلله فقلت: ألله. فأخذ بخبوة ردائي فجبذني إليه فقال أبشر فإني سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (قال اللَّه تبارك وتعالى: وجبت محبتي للمتحابين فيّ، والمتجالسين فيّ، والمتزاورين فيّ، والمتباذلين فيّ) حديث صحيح رواه مالك في الموطأ بإسناده الصحيح. قوله: (هجرت) : أي بكرت وهو بتشديد الجيم قوله: (آلله فقلت: ألله) الأول بهمزة ممدودة للاستفهام، والثاني بلا مد.

Ebu Idris Hawlanydan (Allah oňa rahmet etsin) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gün men Dymaşk (Damask) mesjidine girdim. Şol ýerde men güler ýüzli bir ýigidi gördüm. Onuň daşynda bir topar adamlar bardy, bir zada düşünmeseler ondan sorardylar, ol näme diýse, şony hem kabul ederdiler. Men onuň kimdigini soradym. Mua’z ibn Jebel diýdiler. Ertesi ir bilen mesjide geldim, görsem ol menden hem ir gelip, namaz okap duran eken. Namazyny okap bolýança garaşyp durdum, soňra onuň öňüne geçip, salam berdim.
“Wallahy, men seni Allah üçin gowy görýärin!” diýdim. Ol:
-Allah üçin gowy görýärsiňmi? diýdi.
-Allah üçin gowy görýän, diýdim. Ol ýene-de:
-Hakykatdanam, Allah üçin gowy görýärsiňmi? diýdi. Men hem:
-Howa hakykatdanam, Allah üçin gowy görýän, diýdim.
Soňra ol meniň eşigimiň bir ujundan tutup, meni özüne çekdi-de şeýle diýdi: “Saňa buşluk bolsun, Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim: Allah Tagala şeýle aýdypdyr:
“Meniň üçin biri-birlerini söýenlere, Meniň razylygym üçin oturyşyp-turuşýanlara, Meniň razylygym üçin birek-biregi zyýarat edenlere, Meniň razylygym üçin sadaka berip, pullaryny harç edenlere, Meniň mahabbetim wajyp bolar, Men olary hökman söýerin!”."

Salgylanma:

(Hadys –sahyh. Mälik “Muwattada” sahyh isnad bilen rowaýat edipdir.)

383

وعن أبي كريمة المقداد بن معد يكرب رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (إذا أحب الرجل أخاه فليخبره أنه يحبه) رواه أبو داود والترمذي وَقَالَ حَدِيْثٌ حَسَنٌ صحيح.

Ebu Kerime Mikdad ibn Ma’dykeribden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Musulman doganyny gowy gören adam, oňa gowy görýändigini habar bersin”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud we Tirmizi. Tirmizi: Hadys hasan-sahyh – diýipdir) .

384

وعن معاذ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم أخذ بيده وقال: (يا معاذ والله إني لأحبك، ثم أوصيك يا معاذ: لا تدعن في دبر كل صلاة تقول: اللهم أعني على ذكرك وشكرك وحسن عبادتك) حديث صحيح رواه أبو داود والنسائي بإسناد صحيح.

Mu’azdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mu’azyň elinden tutup, şeýle diýipdir:

"“Eý, Mu’az! Allahdan ant içýärin, men seni hakykatdanam söýýärin we men saňa her namazdan soň hiç haçan şu dogany okamagy ýatdan çykarmazlygy wesýet edýärin” diýdi: “Allahummä a’inni ‘ala zikrikä wä şukrikä wä husni ‘ybädätikä!”
(Allahym! Seni zikr etmekde, Saňa şükür etmekde we Saňa ybadat etmekde maňa ýardam ediberi!)”. "

Salgylanma:

(Sahyh-hadys. Ebu Dawud we Nisäi sahyh isnad bilen rowaýat edipdirler)

385

وعن أنس رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رجلاً كان عند النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فمر رجل فقال: يا رَسُول اللَّهِ إني لأحب هذا. فقال له النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أأعلمته) قال: لا. قال: (أعلمه) فلحقه فقال: إني أحبك في اللَّه. فقال: أحبك الذي أحببتني له. رواه أبو داود بإسناد صحيح.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanynda bir adam bardy, olaryň ýanyndan başga bir adam geçip gitdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyndaky adam: “Ýa Resulallah! Men şu adamy çyn ýürekden söýýän” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Sen oňa söýýänligiňi bildirdiňmi?” diýdi. Ol: “Ýok” diýdi. “Bar-da, bildir!” diýdi. Onuň yzyndan ýetip: “Men seni Allah üçin söýýän” diýdi. Ol adam: “Meni kim üçin söýýän bolsaň, Allah hem seni şonuň üçin söýsün!” diýdi”.

Salgylanma:

Ebu Dawud, sahyh isnad bilen)

386

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (إن اللَّه تعالى قال: من عادى لي ولياً فقد آذنته بالحرب، وما يتقرب إليّ عبدي بشيء أحب إليّ مما افترضت عليه، وما يزال عبدي يتقرب إليّ بالنوافل حتى أحبه؛ فإذا أحببته كنت سمعه الذي يسمع به، وبصره الذي يبصر به، ويده التي يبطش بها، ورجله التي يمشي بها، وإن سألني أعطيته، ولئن استعاذني لأعيذنه) رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ. معنى (آذنته) : أعلمته بأني محارب له. وقوله (استعاذني) روي بالباء وروي بالنون.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allah Tagala şeýle diýýär: “Kim Meniň (yhlas bilen gulluk edýän) dostuma duşmanlyk etse, Men oňa söweş yglan ederin. Bendäm özüne parz edilen zatlardan has söýgüli başga hiç bir amal bilen Maňa ýakynlaşan däldir. Bendäm Maňa nepil ybadatlary dowamly edip ýakynlaşdygyça, Men ony söýerin. Eger-de, Men ony söýsem, onuň eşidýän gulagy, görýän gözi, tutýan eli we ýöreýän aýagy bolaryn[1] . Ol Menden näme islese, hökman bererin. Ol Maňa sygynsa, Men ony hökman goraryn”.

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

[1] ýagny, erbet zatlary diňlemekden, ýaman zatlara bakmakdan, haram zatlara el uzatmakdan, erbet ýolda ýöremekden ony goraryn

387

وعنه عن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ تعالى العَبْدَ، نَادَى جِبْريل: إِنَّ اللَّه تعالى يُحِبُّ فُلاناً، فَأَحْبِبْهُ، فَيُحبُّهُ جِبْريلَ ، فَيُنَادى في أَهْلِ السَّمَاء : إِنَّ اللَّه يُحِبُّ فُلاناً ، فَأَحِبوهُ ، فَيُحِبُّهُ أَهْلُ السَّمَاءِ، ثُمَّ يُوْضَعُ له القَبُولُ في الأَرْضِ . متفقٌ عليه.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allah Tagala bir bendesini söýse, Jebraýyla: “Allah pylanyny söýýär, ony senem söý!” diýip emr eder. Jebraýyl hem ony söýer we asmandakylara: “Allah pylanyny söýýär, siz hem ony söýüň!” diýip seslener. Asmandakylaram ony söýer. Soňra ýeriň ýüzündäkileriň köňlünde ol adama bolan bir söýgi dörär”.

وفي رواية لمسلم قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (إن اللَّه تعالى إذا أحب عبداً دعا جبريل فقال: إني أحب فلاناً فأحبه. فيحبه جبريل، ثم ينادي في السماء فيقول: إن اللَّه يحب فلاناً فأحبوه. فيحبه أهل السماء، ثم يوضع له القبول في الأرض. وإذا أبغض عبداً دعا جبريل فيقول: إني أبغض فلاناً فأبغضه. فيبغضه جبريل ثم ينادي في أهل السماء: إن اللَّه يبغض فلاناً فأبغضوه. فيبغضه أهل السماء ثم توضع له البغضاء في الأرض) .

Muslimiň rowaýatynda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Allah Tagala bir bendesini söýse, Jebraýyla: “Allah pylanyny söýýär, ony senem söý!” diýip emr eder. Jebraýylam ony söýer we asmandakylara: “Allah pylanyny söýýär, siz hem ony söýüň!” diýip seslener. Asmandakylaram ony söýer. Soňra ýeriň ýüzündäkileriň köňlünde ol adama bolan bir söýgi dörär.
Allah bir bendesini ýigrense, Jebraýyla: “Men pylanyny ýigrenýän, ony senem ýigren!” diýip emr eder. Jebraýylam ony ýigrener, soňra asmandakylara:
“Allah pylanyny ýigrenýär, sizem ony ýigreniň!” diýip seslener. Asmandakylaram ony ýigrenerler. Soňra ýeriň ýüzündäkileriň köňlünde ol adama bolan bir ýigrenç dörär”."

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

388

وعن عائشة رَضِيَ اللَّهُ عَنْها أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم بعث رجلاً على سرية فكان يقرأ لأصحابه في صلاتهم فيختم بـ {قل هو اللَّه أحد}فلما رجعوا ذكروا ذلك لرَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فقال: (سلوه لأي شيء يصنع ذلك) فسألوه فقال: لأنها صفة الرحمن فأنا أحب أن أقرأ بها. فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم:(أخبروه أن اللَّه تعالى يحبه) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir adamy goşun baştutany edip, bir söweşe ugratdy. Ol adam goşuna ymam bolan wagty, namazyny mydama “Kul huwallah” süresi bilen tamamlardy. Gaýdyp gelenlerinde, muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme habar berdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ondan näme üçin beýle edýändigini soraň!” diýdi. Ol adam: “Sebäbi ol sürede Rahmanyň (Allahyň) sypatlary bar, şonuň üçin hem men ony okamagy gowy görýärin” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Allah Tagalanyň hem ony söýýändigini oňa habar beriň!’ diýdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

389

وعن جندب بن عبد اللَّه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (من صلى صلاة الصبح فهو في ذمة اللَّه فلا يطلبنكم اللَّه من ذمته بشيء؛ فإنه من يطلبه من ذمته بشيء يدركه ثم يكبه على وجهه في نار جهنم) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Jundup ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ertir namazyny okan adam, Allahyň hemaýatyndadyr. Allah özüniň hemaýaty üçin sizden hiç bir zat talap etmez. Eger-de, haýsy biriňizden özüniň hemaýaty üçin bir zat talap edäýse, onda ony tutup, ýüzinligine Jähenneme taşlar”.

Salgylanma:

(Muslim)

390

وعن ابن عمر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهما أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (أمرت أن أقاتل الناس حتى يشهدوا أن لا إله إلا اللَّه وأن محمداً رَسُول اللَّهِ، ويقيموا الصلاة، ويؤتوا الزكاة. فإذا فعلوا ذلك عصموا مني دماءهم وأموالهم إلا بحق الإسلام، وحسابهم على اللَّه تعالى) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Men Allahdan başga hiç hili hudaýyň ýokdugyna, Muhammediň Allahyň ilçisidigine şaýat bolup, namazlaryny doly berjaý edip, zekatlaryny berýänçäler, adamlar[1] bilen söweş etmeklige emr edildim. Eger-de, olar bulary ýerine ýetirseler, Yslamyň hak-hukugyndan başga (şerigatyň kada-kanuny bozmadyk ýagdaýlarynda) janlaryny we mallaryny menden gorap, halas etdikleri bolar. Olaryň (ýüregindäki gizlin eden amallarynyň) hasabyny soramak bolsa, Allah Tagalanyň Özüne degişlidir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Müşrikler

391

وعن أبي عبد اللَّه طارق بن أشيم رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (من قال لا إله إلا اللَّه وكفر بما يعبد من دون اللَّه، حرم ماله ودمه وحسابه على اللَّه) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Abdulla ibn Eşýemden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Kimde-kim “Lä ilähä illallah” diýip, Allahdan başga ybadat edilýän zatlaryň ählisini inkär etse, onuň jany we maly haramdyr (ýagny, onuň janyna we malyna el degilmez). Onuň (gizlin eden amallarynyň) hasabyny soramak bolsa, Allah Tagalanyň Özüne degişlidir”.

Salgylanma:

(Muslim)

392

وعن أبي معبد المقداد بن الأسود رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قلت لرَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: أرأيت إن لقيت رجلاً من الكفار فاقتتلنا فضرب إحدى يدي بالسيف فقطعها ثم لاذ مني بشجرة فقال أسلمت لله أأقتله يا رَسُول اللَّهِ بعد أن قالها فقال: (لا تقتله) فقلت: يا رَسُول اللَّهِ قطع إحدى يدي ثم قال ذلك بعد ما قطعها فقال: (لا تقتله، فإن قتلته فإنه بمنزلتك قبل أن تقتله وإنك بمنزلته قبل أن يقول كلمته التي قال) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. ومعنى (إنه بمنزلتك) : أي معصوم الدم محكوم بإسلامه. ومعنى (إنك بمنزلته): أي مباح الدم بالقصاص لورثته لا أنه بمنزلته في الكفر، والله أعلم.

Ebu Ma’bad Mikdad ibn Eswedden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden: “Ýa Resulallah! Eger-de, men bir kapyra duş gelsem, soňra ikimiz urşup başlasak, ol meniň iki elimiň birini gylyç bilen kesip aýyrsa, soňra menden gaçmak üçin agajyň arkasynda saklanyp: “Men Allah üçin musulman boldum!” diýse, men ony öldürip bilerinmi?” diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ýok, ony öldürme!” diýdi. Men ýene: “Ýa Resulallah! Ol meniň elimi kesenden soň bu sözi aýtdy” diýdim. Ol: “Sen ony öldürme, eger sen ony öldürseň, ol adam sen ony öldürmezden öňki seniň ornuňdaky adam ýaly bolar. Sen bolsaň, onuň şol sözi aýtmazdan öňki ornundaky adam ýaly bolarsyň”.

Salgylanma:

“(Muttafakun aleýhi) (Ýagny, ol şol sözi aýdyp, musulman bolar we öldürmek gadagan ediler. Eger sen ony öldürseň, ol adamyň hossarlary kysas (ar almak) üçin seni öldürmäge hakly bolarlar. Sen onuň ornunda bolup kapyr bolarsyň diýdigi däldir.) Has dogrusyny Allah bilýändir! “

393

وعن أسامة بن زيد رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: بعثنا رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم إلى الحرقة من جهينة فصبحنا القوم على مياههم ولحقت أنا ورجل من الأنصار رجلاً منهم فلما غشيناه قال: لا إله إلا اللَّه. فكف عنه الأنصاري وطعنته برمحي حتى قتلته. فلما قدمنا بلغ ذلك النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فقال لي: (يا أسامة أقتلته بعد ما قال لا إله إلا اللَّه) قلت: يا رَسُول اللَّهِ إنما كان متعوذاً. فقال: (أقتلته بعد ما قال لا إله إلا اللَّه) فما زال يكررها علي حتى تمنيت أني لم أكن أسلمت قبل ذلك اليوم. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. (الحرقة) بضم الحاء المهملة وفتح الراء: بطن من جهينة القبيلة المعروفة. وقوله (متعوذا) : أي معتصماً بها من القتل لا معتقداً لها.

Usame ibn Zeýtden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bizi “Juheýne” taýpasynyň “Huraka” tiresiniň üstüne iberdi. Biz olaryň üstüne daň bilen suwlarynyň başyndakalar hüjüm etdik. Ensarylardan bir adam bilen olardan biriniň yzyna düşdik. Haçanda biz onuň yzyndan ýetipberenimizde ol adam: “Lä ilähä illallah” diýdi. Ensary dostum oňa degmedi. Men bolsam naýzamy onuň içinden sokup, öldürdim. Medinä gelenimizde bu habar Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme baryp ýetdi.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Eý Usame! “Lä ilähä illallah” diýeninden soň hem ol adamy öldürdiňmi?!” diýdi. Men: “Ýa Resulallah! Ol bu sözi diňe janyny halas etmek üçin aýtdy” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýene-de: “Nädip sen ony “Lä ilähä illallah” diýeninden soň hem öldürip bildiň!” diýdi we bu sözi ençeme gezek gaýtalap durşuna, men: “Käşgä, şol günden öň musulman bolmadyk bolsadym, diýip arzuw etdim” diýdi”. "

وفي رواية: فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أقال لا إله إلا اللَّه وقتلته) قلت: يا رَسُول اللَّهِ إنما قالها خوفاً من السلاح. قال: (أفلا شققت عن قلبه حتى تعلم أقالها أم لا!) فما زال يكررها حتى تمنيت أني أسلمت يومئذ.

Başga bir rowaýatda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem:

“Ol adam “Lä ilähä illallah” diýse-de, sen ony öldürdiňmi?!” diýdi. Men: “Ýa Resulallah! Ol bu sözi ýaragdan gorkusyna aýtdy” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Onuň näme üçin aýdyp, aýtmadygyny biler ýaly sen näme onuň ýüregini dilip gördüňmi?!” diýdi. Ol bu sözüni şeýle bir köp gaýtalap durşuna, men şol gün musulman bolmaly ekenim, diýip arzuw etdim”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

394

وعن جندب بن عبد اللَّه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم بعث بعثاً من المسلمين إلى قوم من المشركين، وأنهم التقوا فكان رجل من المشركين إذا شاء أن يقصد إلى رجل من المسلمين قصد له فقتله، وأن رجلاً من المسلمين قصد غفلته وكنا نتحدث أنه أسامة بن زيد، فلما رفع السيف قال: لا إله إلا اللَّه. فقتله، فجاء البشير إلى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فسأله وأخبره حتى أخبره خبر الرجل كيف صنع، فدعاه فسأله فقال: (لم قتلته) فقال: يا رَسُول اللَّهِ أوجع في المسلمين وقتل فلاناً وفلاناً وسمى له نفراً، وإني حملت عليه فلما رأى السيف قال: لا إله إلا اللَّه، قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أقتلته!) قال: نعم. قال: (فكيف تصنع بلا إله إلا اللَّه إذا جاءت يوم القيامة) قال: يا رَسُول اللَّهِ استغفر لي. قال: (وكيف تصنع بلا إله إلا اللَّه إذا جاءت يوم القيامة) فجعل لا يزيد على أن يقول: (كيف تصنع بلا إله إلا اللَّه إذا جاءت يوم القيامة) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Jundub ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem musulmanlardan ybarat bolan bir goşuny, müşrikleriň bir kowumynyň üstüne iberdi. Olar biri-birleri bilen garşylaşan wagtlary, müşrikleriň içinden bir adam musulmanlardan islän adamsyny öldürip durdy. Musulmanlaryň içinden bir adam bolsa oňa duýdansyz golaýlaşjak bolýardy. Biz öz aramyzda ol adam Usame bin Zeýt bolaýmasa diýerdik. Usame gylyjyny galdyryp ony öldürjek bolanda: Ol adam şol bada “Lä ilähä illallah” diýdi. Usame şonda-da ony öldürdi.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna buşlukçy (buşluk habary) bilen geldi. Pygamberimiz ondan ol ýerde bolup geçen zatlaryň hemmesi hakynda jikme-jik sorady. Ol hemme zady bolşy ýaly habar berdi, hat-da Usamenyň ol adamy näme edendigini hem habar berdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Usameny çagyryp: “Sen näme üçin ony öldürdiň?” diýip sorady. Usame: “Ýa Resulallah! Ol musulmanlara köp zyýan ýetirdi, ol pylan, pylan adamy öldürdi diýip, birnäçe adamlaryň adyny agzap geçdi. Men hem onuň kasdyna çykdym, gylyjy gören badyna “Lä ilähä illallah” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Senem ol adamy öldürdiňmi?” diýdi. Ol: “Hawa” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Kyýamat güni “Lä ilähä illallah” garşyňa çyksa, sen näme etjek?!” diýdi. Usame: “Ýa Resulallah! Meniň günäm bagyşlanar ýaly maňa dileg edip ber!” diýdi. Ol ýene-de: “Kyýamat güni “Lä ilähä illallah” garşyňa çyksa, näme etjek?!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýene-de: “Kyýamat güni “Lä ilähä illallah” garşyňa çyksa, näme etjek?!” diýmekden başga zat aýtmady”. "

Salgylanma:

(Muslim)

395

وعن عبد اللَّه بن عتبة بن مسعود رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال سمعت عمر بن الخطاب رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يقول: إن ناساً كانوا يؤخذون بالوحي في عهد رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم وإن الوحي قد انقطع وإنما نأخذكم الآن بما ظهر لنا من أعمالكم، فمن أظهر لنا خيراً أمناه وقربناه وليس لنا من سريرته شيء، اللَّه يحاسبه في سريرته، ومن أظهر لنا سوءاً لم نأمنه ولم نصدقه وإن قال إن سريرته حسنة. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.

Abdulla ibn ‘Utba ibn Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Omar ibn Hattabyň (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründe wahynyň saýasynda adamlaryň (gizlin eden işleri üçin hem) hasap soralardy. Indi, wahy kesildi. Biz indi siziň äşgär edip duran amallaryňyza görä baha bereris. Kim haýyr görkezse, biz oňa ynanarys we ony özümize ýakyn ederis, onuň içki gizlin işleri bilen biziň işimiz bolmaz. Gizlin işleri üçin Allahyň Özi ondan hasap sorar. Bize ýaman häsiýetlerini görkezen adamdan bolsa, biz arkaýyn bolmarys. Eger-de, ol niýetiniň gowudygyny aýtsa hem, biz ondan arkaýyn bolmarys we onuň sözlerine ynanmarys”.

Salgylanma:

(Buhary)

396

عن ابن مسعود رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: حدثنا رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم وهو الصادق المصدوق: (إن أحدكم يجمع خلقه في بطن أمه أربعين يوما نطفةً، ثم يكون علقة مثل ذلك، ثم يكون مضغة مثل ذلك، ثم يرسل الملك فينفخ فيه الروح، ويؤمر بأربع كلمات: بكتب رزقه، وأجله وعمله، وشقي أو سعيد. فوالذي لا إله غيره إن أحدكم ليعمل بعمل أهل الجنة حتى ما يكون بينه وبينها إلا ذراع فيسبق عليه الكتاب فيعمل بعمل أهل النار فيدخلها، وإن أحدكم ليعمل بعمل أهل النار حتى ما يكون بينه وبينها إلا ذراع فيسبق عليه الكتاب فيعمل بعمل أهل الجنة فيدخلها) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Abdulla ibn Mesu’ddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Dogruçyl we Ynamdar bolan (aýdýan sözleri tassyk edilen) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize şeýle gürrüň berdi:

"“Siziň her biriňiz ilki öz ejesiniň göwresinde-kä kyrk günläp tohumlyk damja (nutfa) şeklinde emele geler. Soňra şonça wagtlap (ikinji kyrk güniň içinde) goýy gan (‘alaka) şeklinde bolar, soňra şonça wagtlap (kyrk günläp) tokga et (mudga) şeklinde bolar. Soňra oňa bir perişde iberiler, perişde oňa ruh (jan) üflär we dört zady ýazmaga emr ediler; ryskyny, ajalyny, amalyny we onuň bagtly ýa-da bagtsyz boljagyny.
Özünden başga hiç bir hudaý bolmadyk, Allahdan ant içýärin, elbetde, siziň biriňiz Jennetileriň eden amallaryny eder we onuň bilen Jennetiň arasynda bary-ýogy bir gez galanda, onuň kitaby (ýazgydy) öňüne geçer-de, ol dowzahylaryň eden amallaryny eder we dowzaha düşer.
(Edil şonuň ýaly) sizden biri dowzahylaryň eden amallaryny eder we onuň bilen dowzahyň arasynda bary-ýogy bir gez galanda, onuň kitaby (ýazgydy) öňüne geçer-de, ol Jennetileriň eden amallaryny eder we Jennete girer”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

397

وعنه رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (يؤتى بجهنم يومئذ لها سبعون ألف زمام مع كل زمام سبعون ألف ملك يجرونها) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ýene-de Abdulla ibn Mesu’ddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:"

“Kyýamat gününde jähennem getiriler. Onuň ýetmiş müň jylawy, her bir jylawy çekýänem ýetmiş müň perişdesi bardyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

398

وعن النعمان بن بشير رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقول: (إن أهون أهل النار عذاباً يوم القيامة لرجل يوضع في أخمص قدميه جمرتان يغلي منهما دماغه، ما يرى أن أحداً أشد منه عذاباً وإنه لأهونهم عذابا) . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Nu’man ibn Beşirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Kyýamat gününde dowzahylaryň arasynda azaby iň ýeňil boljak, aýaklarynyň aşagynda iki sany köz goýulyp, şondan ýaňa beýnisi gaýnajak kişidir. Gaýtam ol, hiç kimiň öz çekýän azabyndan beter azap çekýändir öýtmez. Aslynda bolsa, ol jähennemiň iň ýeňil azabyny çekýändir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

399

"وعن سمرة بن جندب رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أن نبي اللَّه صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (منهم من تأخذه النار إلى كعبيه، ومنهم من تأخذه إلى ركبتيه، ومنهم من تأخذه إلى حجزته، ومنهم من تأخذه إلى ترقوته) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
(الحجزة) : معقد الإزار تحت السرة. و(الترقوة) بفتح الراء وضم القاف: هي العظم الذي عند ثغرة النحر. وللإنسان ترقوتان فيجانبي النحر."

Samura ibn Jundubdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Dowzah ody käbirleriniň topuklaryna, käbirleriniň dyzlaryna, käbirleriniň biline, käbirleriniň bolsa, ýaýjyk süňklerine (boýunlaryna) çenli baryp ýeter”.

Salgylanma:

(Muslim)

400

وعن ابن عمر رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُما أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (يقوم الناس لرب العالمين حتى يغيب أحدهم في رشحه إلى أنصاف أذنيه) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. (الرشح) : العرق.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kyýamat güni adamlar, gabyrlaryndan turup, älemleriň Robbunyň öňünde hasap bermek üçin durarlar. Olar uzak wagtlap garaşyp durmakdan ýaňa, hat-da käbirleriniň derleri gulaklarynyň ýarysyna çenli ýetip, derleriniň içinde gaýyp bolup giderler”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)