481

وعن كعب بن عياض رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: سمعت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم يقول: (إن لكل أمة فتنة وفتنة أمتي المال) رَوَاهُ التِّرمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيثٌ حَسَنٌ صحيح.

Ka’b ibn ‘Yyýaddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Elbetde, her ymmatyň bir pitnesi (synagy) bardyr. Meniň ymmatymyň pitnesi, mal-baýlykdyr”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys hasan sahyh, diýipdir)

482

وعن أبي عمرو، ويقال أبو عبد اللَّه، ويقال أبو ليلى عثمان بن عفان رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ أن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم قال: (ليس لابن آدم حق في سوى هذه الخصال: بيت يسكنه، وثوب يواري عورته، وجلف الخبز والماء) رَوَاهُ التِّرمِذِيُّ وقال حديث صحيح.

Ebu Amr, şeýle hem Ebu Abdulla we Ebu Leýla hem diýilýän, Osman ibn Affandan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Adam oglunyň şulardan başga dünýäde bir haky ýokdur: Ýaşamak üçin öý, owratyny ýapjak eşik, şeýle hem bir bölek çörek bilen suw”.

قال الترمذي: سمعت أبا داود سليمان بن أسلم البلخي يقول: سمعت النضر بن شميل يقول: الجلف: الخبز ليس معه إدام. وقال غيره: هو غليظ الخبز. وقال الهروي المراد به هنا: وعاء الخبز كالجوالق والخرج، والله أعلم.

Tirmizi şeýle diýipdir: Men Ebu Dawud Suleýman ibn Eslem El-Balhiniň şeýle diýenini eşitdim: Men Nadr ibn Şumeýlden şeýle eşitdim: “Jilf” diýmek – hiç hili goşantsyz çöregiň özi. Başgalar: Ol galyň, gury çörek – diýdiler. Häräwiniň diýmegine görä, bu ýerde aýdyljak bolýan zatdan maksat: Çöregi saklanýan gap; halta we horjun ýaly zatlar. Has dogrusyny Allanyň Özi gowy bilýändir.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol hadys-sahyh, diýipdir) (Zagyf hadys)

483

وعن عبد اللَّه بن الشخير - بكسر الشين والخاء المشددة المعجمتين- رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ أنه قال: أتيت النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم وهو يقرأ: {ألهاكم التكاثر}(التكاثر) قال: (يقول ابن آدم: مالي مالي! وهل لك يا ابن آدم من مالك إلا ما أكلت فأفنيت، أو لبست فأبليت، أو تصدقت فأمضيت!) رَوَاهُ مُسلِمٌ.

Abdulla ibn Şihhirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna geldim, ol “Älhäkumut-täkäsur” süresini okap oturan eken. Okap bolandan soň: “Adam ogly: “Malym, baýlygym!” diýip ýörendir. Eý Adam ogly! Seniň iýip ýok eden, geýip könelden ýa-da sadaka berip öňünden Ahyrete iberen baýlygyňdan başga nämäň bar?!” diýdi” .

Salgylanma:

(Muslim)

484

وعن عبد اللَّه بن مغفل رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: قال رجل للنبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم: يا رَسُول اللَّهِ والله إني لأحبك. فقال: (انظر ماذا تقول) قال: والله إني لأحبك (ثلاث مرات) فقال: (إن كنت تحبني فأعد للفقر تجفافاً فإن الفقر أسرع إلى من يحبني من السيل إلى منتهاه) رَوَاهُ التِّرمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيثٌ حَسَنٌ. (التجفاف) بكسر التاء المثناة فوق وإسكان الجيم وبالفاء المكررة هو: شيء يلبسه الفرس ليتقى به الأذى، وقد يلبسه الإنسان.

Abdulla ibn Mugaffaldan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, bir adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme:

“Ýa Resulallah! Allahdan ant içýärin, men seni söýýärin” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Aýdýan zadyňa gowy üns ber?” diýdi. Ol adam ýene: “Allahdan ant içýärin, men seni söýýärin” diýip (üç gezek gaýtalady). Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa şeýle diýdi: “Eger sen meni söýýän bolsaň, garyplykdan gorap biljek özüňe bir sowut taýýarlap goý, çünki, garyplyk meni gowy görýänlere depeden aşaklygyna inip gaýdan silden hem çalt gelýändir!”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol hadys-hasan – diýdi).

485

وعن كعب بن مالك رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم: (ما ذئبان جائعان أرسلا في غنم بأفسد لها من حرص المرء على المال والشرف لدينه) رَوَاهُ التِّرمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيثٌ حَسَنٌ صحيح.

Ka’b ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir süri dowara goýberlen iki aç möjegiň beren zyýany, baýlyga we hormata ymtylýan adamyň öz dinini weýran edişinden has beter däldir”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol hadys hasan-sahyh – diýipdir)

486

وعن عبد اللَّه بن مسعود رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: نام رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم على حصير فقام وقد أثر في جنبه. قلنا: يا رَسُول اللَّهِ لو اتخذنا لك وطاء. فقال: (ما لي وللدنيا! ما أنا في الدنيا إلا كراكب استظل تحت شجرة ثم راح وتركها) رَوَاهُ التِّرمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيثٌ حَسَنٌ صحيح.

Abdulla ibn Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir boýranyň[1] üstünde ýatyrdy. Turandan soň onuň bir tarapynda yz galypdy. Biz: “Ýa Resulallah! Siziň aşagyňyza bir ýumşak düşek düşäýeli?” diýdik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Meniň dünýä bilen näme işim bar?! Men bu dünýäde bir agajyň aşagynda kölegelenip, soňrada ony taşlap giden bir atly ýolagçy ýalydyryn” diýdi”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol hadys hasan – sahyh diýdi.)

bellikler:

[1] Klim ýa-da gamyşdan we hurma ýapragyndan dokalan düşek

487

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم: (يدخل الفقراء الجنة قبل الأغنياء بخمسمائة عام) رَوَاهُ التِّرمِذِيُّ وَقَالَ حَدِيثٌ حَسَنٌ صحيح.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Garyplar, Jennete baýlardan bäş ýüz ýyl öň girerler”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys hasan-sahyh diýdi.)

488

وعن ابن عباس وعمران بن الحصين رَضِيَ اللَّهُ عَنهُما عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم قال: (اطلعت في الجنة فرأيت أكثر أهلها الفقراء، واطلعت في النار فرأيت أكثر أهلها النساء) مُتَّفَقٌ عَلَيهِ. من رواية ابن عباس. ورواه البخاري أيضاً من رواية عمران بن الحصين.

Ibni Abbasdan we ‘Ymran ibn Husoýyndan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Jennete seredip gördüm, ol ýerdäkileriň köpüsiniň garyplardygyny gördüm. Jähenneme-de seredip gördüm, ol ýerdäkileriň bolsa köpüsiniň aýallardygyny gördüm”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi, Ibn Abbasyň rowaýatyndan. Buhary hem ‘Ymran ibn Husoýynyň eden rowaýatyndan rowaýat edipdir.)

489

وعن أسامة بن زيد رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم قال: (قمت على باب الجنة فكان عامة من دخلها المساكين، وأصحاب الجد محبوسون، غير أن أصحاب النار قد أمر بهم إلى النار) مُتَّفَقٌ عَلَيهِ. و(الجد): الحظ والغنى. وقد سبق بيان هذا الحديث في باب فضل الضعفة (انظر الحديث رقم 258) .

Usame ibn Zeýtden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Men Jennetiň gapysynda durup gördüm, oňa girýänleriň aglaba bölegi garyp-misginlerdi. Baýlary bolsa, hasap soramak üçin saklap durdylar. Şol wagt dowzahylara jähenneme girmäge buýruk berilipdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

490

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم قال: (أصدق كلمة قالها شاعر كلمة لبيد: ألا كل شيء ما خلا اللَّه باطل) مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Şahyrlaryň aýdan sözleriniň iň dogrusy, Lebidiň[1] şu aýdan sözüdir: “Bilip goýuň! Allahdan başga hemme zat ýok bolup gitjekdir?!”[2].

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

“[1] Yslamdan öňki meşhur şahyr. Soňra Yslamy kabul edýär we uzak ýaşaýar.
[2] Ýagny panydyr, diýdigidir.”

491

وعن عائشة رَضِيَ اللَّهُ عَنها قالت: ما شبع آل محمد صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم من خبز شعير يومين متتابعين حتى قبض. مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Muhammed sallallahu aleýhi wesellem tä, aradan çykýança, onuň maşgalasy iki günläp yzly-yzyna arpa çöreginden doýup gören däldir”.

وفي رواية: ما شبع آل محمد صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم منذ قدم المدينة من طعام البر ثلاث ليال تباعاً حتى قبض.

Başga bir rowaýatda şeýle gelýär:

“Muhammed sallallahu aleýhi wesellem Medinä gelenden tä, aradan çykýança onuň maşgalasy üç günläp yzly-yzyna bugdaý çöreginden doýup gören däldir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

492

وعن عروة عن عائشة رَضِيَ اللَّهُ عَنها أنها كانت تقول: والله يا ابن أختي إن كنا لننظر إلى الهلال ثم الهلال ثم الهلال: ثلاثة أهلة في شهرين وما أوقد في أبيات رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم نار. قلت: يا خالة فما كان يعيشكم قالت: الأسودان: التمر والماء، إلا أنه قد كان لرَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم جيران من الأنصار وكانت لهم منائح وكانوا يرسلون إلى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم من ألبانها فيسقينا. مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.

Urwadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Aişa (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýerdi:

“Wallahy, eý ýegenim! Biz ýaňy dogan täze Aýy görerdik, soňra başgasyny, soňra ýene birini, ýagny, iki aýda üç Aýy görerdik, ýöne Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň öýlerinde tagam bişirmek üçin hiç ot ýakylmazdy. Men ondan: “Daýzajanym, onda siz nämäniň hasabyna ýaşardyňyz?!” diýip soradym. Ol: “Iki gara zadyň ýagny, hurma bilen suwyň hasabyna” diýdi. Ondan başga-da Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Ensary goňşulary bardy, olaryň sagylýan mallary bardy. Olar Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme mallarynyň süýdinden ugradardylar. Ol hem bize içirerdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

493

وعن سعيد المقبري عن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ أنه مر بقوم بين أيديهم شاة مصلية فدعوه فأبى أن يأكل وقال: خرج رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم من الدنيا ولم يشبع من خبز الشعير. رَوَاهُ البُخَارِيُّ. (مصلية) بفتح الميم: أي مشوية.

Ebu Sa’yd Makburynyň Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat etmegine görä,

Ebu Hureýre bir gün öňlerinde gowrulan bir goýun bar bolan bir kowumuň ýanyndan geçdi. Olar nahara çagyrdylar, ýöne ol kabul etmedi we: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem arpa çöreginden hem garny doýman dünýäden geçip gitdi” diýdi”.

Salgylanma:

(Buhary)

494

وعن أنس رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: لم يأكل النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم على خوان حتى مات، وما أكل خبزاً مرققاً حتى مات. رَوَاهُ البُخَارِيُّ.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem tä wepat bolýança, stoluň[1] üstünde nahar iýip görmändi we wepat bolýança arassa undan edilen ýuka, ýumşak çörek iýip görmedi”.

وفي رواية له: ولا رأى شاة سميطاً بعينه قط.

Onuň başga bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hiç-haçan tutuşlygyna gowrulan bitin bir goýun görmändi”.

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

[1] Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründe stolyň başynda diňe begler, belli-belli adamlar iýerdi

495

وعن النعمان بن بشير رَضِيَ اللَّهُ عَنهُما قال: لقد رأيت نبيكم صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم وما يجد من الدقل ما يملأ به بطنه. رَوَاهُ مُسلِمٌ. (الدقل) : تمر رديء.

En-Nu’man ibn Beşirden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberiňiz sallallahu aleýhi wesellemiň garnyny doýurar ýaly hatda, zaýa hurma tapmadyk günlerini hem görüpdim”.

Salgylanma:

(Muslim)

496

وعن سهل بن سعد رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: ما رأى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم النقي من حين ابتعثه اللَّه تعالى حتى قبضه اللَّه. فقيل له: هل كان لكم في عهد رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم مناخل قال: ما رأى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم منخلاً من حين ابتعثه اللَّه تعالى حتى قبضه اللَّه تعالى. فقيل له: كيف كنتم تأكلون الشعير غير منخول قال: كنا نطحنه وننفخه فيطير ما طار وما بقي ثَرَّيْنَاه. رَوَاهُ البُخَارِيُّ. قوله: (النقي) : هو بفتح النون وكسرالقاف وتشديد الياء وهو الخبز الحواري، وهو الدرمك. قوله ( ثَرَّيْنَاه) هو بثاء مثلثة، ثم راء مشددة، ثم ياء مثناة من تحت ثم نون، أي: بللناه وعجناه.

Sehl ibn Sa’ddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem pygamber bolup iberilen pursadyndan bäri, tä gaýdýança, ak undan bişirilen çörek görmedi. Sehlden: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem döwründe siziň elekleriňiz bardymy?” diýip soradylar. Ol: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem pygamber bolup iberilen pursadyndan başlap, tä dünýäden gaýdýança, elek diýilýän zady görmedi” diýdi. “Onda siz elenmedik arpany nädip iýerdiňiz?” diýip soradylar. Ol: “Biz ony üwäp, ýele sowurýardyk, uçany uçardy galanyny bolsa, hamyr ederdik” diýip jogap berdi”.

Salgylanma:

(Buhary)

497

وعن أبي هريرة رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: خرج رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم ذات يوم أو ليلة فإذا بأبي بكر وعمر رَضِيَ اللَّهُ عَنهُما فقال: (ما أخرجكما من بيوتكما هذه الساعة) قالا: الجوع يا رَسُول اللَّهِ. قال: (وأنا والذي نفسي بيده لأخرجني الذي أخرجكما! قوما) فقاما معه، فأتى رجلاً من الأنصار فإذا هو ليس في بيته. فلما رأته المرأة قالت: مرحباً وأهلاً. فقال لها رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم: (أين فلان) قالت: ذهب يستعذب لنا الماء. إذ جاء الأنصاري فنظر إلى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم وصاحبيه ثم قال: الحمد لله ما أحد اليوم أكرم أضيافاً مني. فانطلق فجاءهم بعذق فيه بسر وتمر ورطب فقال: كلوا. وأخذ المدية فقال له رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم: (إياك والحلوب) فذبح لهم فأكلوا من الشاة ومن ذلك العذق وشربوا. فلما أن شبعوا ورووا قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم لأبي بكر وعمر رَضِيَ اللَّهُ عَنهُما: (والذي نفسي بيده لتسألن عن هذا النعيم يوم القيامة! أخرجكم من بيوتكم الجوع ثم لم ترجعوا حتى أصابكم هذا النعيم) رَوَاهُ مُسلِمٌ. قولها (يستعذب) : أي يطلب الماء العذب وهو الطيب. و(العذق) بكسر العين وإسكان الذال المعجمة: هو الكباسة، وهي الغصن. و(المدية) بضم الميم وكسرها هي: السكين. و(الحلوب) : ذات اللبن. والسؤال عن هذا النعيم سؤال تعديد النعم لا سؤال توبيخ وتعذيب، والله أعلم. وهذا الأنصاري الذي أتوه هو: أبو الهيثم بن التيهان رَضِيَ اللَّه عَنْهُ، كذا جاء مبيناً في رواية الترمذي وغيره.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün ýa-da bir gije Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem öýünden daşaryk çykdy. Görse, Ebu Bekr bilen Omar hem daşarda ekenler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olara: “Bu sagatda sizi öýden çykaran zat näme?” diýip sorady. Olar: “Açlyk, ýa Resulallah!” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Janym elinde bolan Allaha kasam edýärin, meni hem sizi çykaran zat çykardy. Hany, ýeriňizden turuň!” diýdi. Ikisi-de ýerinden turup, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen bilelikde Ensarylardan biriniň öýüne gitdiler. Ýöne ol adam öýünde ýokdy. Emma aýaly Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi görende: “Hoş geldiňiz!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Öý eýesi pylany nirede?” diýdi. Ol: “Bize süýji suw getirmäge gitdi” diýdi. Şol wagt öýüň eýesi geldi, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi we onuň iki dostuny görüp: “Allaha şükürler bolsun, bu günki gün meniňki ýaly hormatly, gadyrdan myhman hiç kimde ýokdur” diýdi. Soňra derrew gidip, bişmedik gök, guran we bişen hurmaly bir hurma şahajygyny getirdi. “Mundan iýiň!” diýdi we eline pyçagyny aldy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Sagylýan mala degäýme!” diýdi. Soňra öý eýesi bir goýun soýdy. Şeýdip, olar goýunyň etinden we hurmalardan iýdiler, süýji suwdan hem içdiler. Olar iýip-içip garynlaryny doýuranlaryndan soň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Ebu Bekre we Omara şeýle diýdi: “Janym elinde bolan Allaha kasam bolsun, elbetde, Kyýamt güni bu nygmatlardan soraljaksyňyz! Açlyk sizi öýňizden çykmaga mejbur etdi, ýöne öýüňize gaýdyp barmazdan ozal bu nygmatlara gowuşdyňyz” diýdi.

Salgylanma:

“(Muslim) (Şol öýüne baran Ensarynyň ady: Ebul-Haýsem bin Et-Taýýhändyr. Tirmizi we başgalar öz rowaýatlarynda şeýle getiripdirler) . “

498

وعن خالد بن عمير العدوي قال خطبنا عتبة بن غَزْوان، وكان أميراً على البصرة، فحمد اللَّه وأثنى عليه ثم قال: أما بعد فإن الدنيا قد آذنت بصرم، وولت حذاء، ولم يبق منها إلا صبابة كصبابة الإناء يتصابُّها صاحبها، وإنكم منتقلون منها إلى دار لا زوال لها، فانتقلوا بخير ما بحضرتكم فإنه قد ذكر لنا أن الحجر يلقى من شفير جهنم فيهوي فيها سبعين عاماً لا يدرك لها قعراً، والله لتملأن، أفعجبتم! ولقد ذكر لنا أن ما بين مصراعين من مصاريع الجنة مسيرة أربعين عاماً، وليأتين عليها يوم وهو كظيظ من الزحام، ولقد رأيتني سابع سبعة مع رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم ما لنا طعام إلا ورق الشجر حتى قرحت أشداقنا، فالتقطت بردة فشققتها بيني وبين سعد بن مالك فاتزرت بنصفها واتزر سعد بنصفها، فما أصبح اليوم منا أحد إلا أصبح أميراً على مصر من الأمصار، وإني أعوذ بالله أن أكون في نفسي عظيماً وعند اللَّه صغيراً. رَوَاهُ مُسلِمٌ. قوله (آذنت) هو بمد الألف: أي أعلمت. وقوله (بصرم) هو بضم الصاد: أي بانقطاعها وفنائها. (وولت حذاء) هو بحاء مهملة مفتوحة ثم ذال معجمة مشددة ثم ألف ممدودة: أي سريعة. و(الصبابة) يضم الصاد المهملة: وهي البقية اليسيرة. وقوله (يتصابها) هو بتشديد الباء قبل الهاء: أي يجمعها. و(الكظيظ) : الكثير الممتلئ. وقوله (قرحت) هو بفتح القاف وكسر الراء: أي صار فيها قروح.

Halid ibn U’maýr Adawiden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Günleriň birinde Basra şäheriniň emiri U’tbe ibn Gazwan bize bir wagyz etdi. Allah Tagala hamdu-sena aýdandan soňra ol şeýle diýdi:
“Dünýä özüniň panylygyny yglan edip, tizlik bilen, arkasyna öwrülip durman gidip barýar. Ondan diňe suw içende gabyň düýbinde galan azrak suw galyndysy ýaly azajyk zatdan başga hiç zat galmady. Siz bu dünýäden şeýle bir ýere gidip barýansyňyz, ol ýeriň hiç soňy ýokdur. Şeýle bolýan bolsa, ýagşy amallaryňyz bilen gitjek boluň, çünki bize habar berilişine görä, jähennemiň ýokarsyndan atylan daş ýetmiş ýyllap onuň düýbüne ýetip bilmez eken. Allaha kasam edýärin, elbetde jähennem dolduryljakdyr. Eýsem, siz muny geň görmeýärsiňizmi?!
Bize aýdylşyna görä, Jennetiň gapylarynyň arasy kyrk ýyllyk ýoldur. Ýöne muňa garamazdan şeýle bir gün geljekdir, ol ýerler adamlaryň köplüginden ýaňa doljakdyr.
Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen ýedi adamyň ýedinjisi bolup, iýmäne agaç ýapraklaryndan başga hiç zat tapmadyk wagtlarymyzyň bolandygy ýadyma düşýär. Ýaprak iýmekden ýaňa dodaklarymyz ýara bolardy. Bir gün meniň elime bir ýerden bir don düşdi. Men ony ikä bölüp, Sa’d ibn Mälik bilen paýlaşdym. Ýarysyny men özüme izär ýagny, bilimden aşagymy ýapar ýaly eşik edindim, ýarysyny bolsa, Sa’d özüne izar edindi. Bu günki gün bolsa, biziň her birimiz uly şäherlerden birine emir bolup otyrys. Men özümi beýik saýyp, Allahyň ýanynda hem pes bolmakdan, Allahyň Özüne sygynýaryn”. "

Salgylanma:

(Muslim)

499

وعن أبي موسى الأشعري رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: أخرجت لنا عائشة رَضِيَ اللَّهُ عَنها كساء وإزاراً غليظاً قالت: قبض رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم في هذين. مُتَّفَقٌ عَلَيهِ.

Ebu Mussa Eş’arydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün Aişa (Allah ondan razy bolsun) bize bir kisa (don) we galyň izar[1] çykardy we: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň jany şu iki eşigiň içinde alyndy” diýdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Bilden aşagyny ýapýan eşik

500

وعن سعد بن أبي وقاص رَضِيَ اللَّهُ عَنهُ قال: إني لأول العرب رمى بسهم في سبيل اللَّه، ولقد كنا نغزو مع رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّم ما لنا طعام إلا ورق الحبلة وهذا السمر، حتى إن كان أحدنا ليضع كما تضع الشاة ما له خلط. مُتَّفَقٌ عَلَيهِ. (الحبلة) بضم الحاء المهملة وإسكان الباء الموحدة: وهي والسمر نوعان معروفان من شجر البادية.

Sa’d ibn Ebu Wakkasdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Allah ýolunda ok atan araplaryň ilkinjisi mendirin. Biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen bilelikde söweşe giderdik, emma biziň “huble” we “samur” atly çöl agaçlarynyň ýapragyndan başga iýer ýaly hiç zadymyz ýokdy. Hat-da täret[1] edenimizde edil goýun täret edişi ýaly täretimiz gaty biri-birine garyşmazdy”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Goýun gumalagy ýaly