PDF ýükläň

501

وعن أبي هُرَيْرَةَ رضي اللَّه عنه.قَالَ: قالَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: اللَّهُمَّ اجْعَلْ رزْقَ آلِ مُحَمَّدٍ قُوتاً .متفقٌ عليه. قَالَ أَهْلُ اللُّغَة والْغَرِيبِ: معْنَى قُوتاً أَيْ مَا يَسدُّ الرَّمَقَ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allahym! Muhammediň maşgalasynyň ryskyny, özlerine ýeterlik mukdarda eçil, ihsan eýle!”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

502

وعن أَبي هُرَيْرَةَ رضي اللَّه عنه قَالَ: واللَّه الَّذِي لاَ إِلهَ إِلاَّ هُوَ، إِنْ كُنْتُ لأعَتمِدُ بِكَبِدِي عَلَى الأَرْضِ مِنَ الجُوعِ، وإِنْ كُنْتُ لأشُدُّ الحجَرَ عَلَى بَطْني منَ الجُوعِ. وَلَقَدْ قَعَدْتُ يوْماً على طَرِيقهِمُ الذي يَخْرُجُونَ مِنْهُ، فَمَرَّ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَتَبَسَّمَ حِينَ رَآنِي، وعَرَفَ مَا فِي وجْهي ومَا فِي نَفْسِي، ثُمَّ قال: أَباهِرٍّ قلتُ: لَبَّيْكَ يَا رسولَ اللَّه، قَالَ:الحَقْ ومَضَى، فَاتَّبَعْتُهُ، فدَخَلَ فَاسْتَأْذَنَ، فَأُذِنَ لِي فدَخَلْتُ، فوَجَدَ لَبَناً في قَدحٍ فَقَالَ: مِنْ أَيْنَ هذَا اللَّبَنُ؟ قَالُوا: أَهْداهُ لَكَ فُلانٌ أَو فُلانة قَالَ:أَبا هِرٍّقلتُ: لَبَّيْكَ يَا رسول اللَّه، قَالَ:الْحَقْ إِلى أَهْل الصُّفَّةِ فادْعُهُمْ لِي. قَالَ: وأَهْلُ الصُّفَّةِ أَضيَافُ الإِسْلام، لاَ يَأْوُون عَلى أَهْلٍ، وَلاَ مَالٍ، وَلاَ عَلَى أَحَدٍ، وكانَ إِذَا أَتَتْهُ صدقَةٌ بَعَثَ بِهَا إِلَيْهِمْ. ولَمْ يَتَنَاوَلْ مِنْهَا شَيْئاً، وإِذَا أَتَتْهُ هديَّةٌ أَرْسلَ إِلَيْهِمْ وأَصَابَ مِنْهَا وَأَشْرَكَهُمْ فِيهَا، فسَاءَني ذلكَ فَقُلْتُ: وَمَا هذَا اللَّبَنُ في أَهْلِ الصُّفَّةِ؟ كُنْتَ أَحَقَّ أَن أُصِيب منْ هَذَا اللَّبَنِ شَرْبَةً أَتَقَوَّى بِهَا، فَإِذا جاءُوا أَمَرنِي، فكُنْتُ أَنا أُعْطِيهِمْ، وَمَا عَسَى أَن يبْلُغَني منْ هَذَا اللَّبَنِ، ولمْ يَكُنْ منْ طَاعَةِ اللَّه وطَاعَةِ رسوله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بدٌّ. فأَتيتُهُم فدَعَوْتُهُمْ فأَقْبَلُوا واسْتأْذَنوا، فَأَذِنَ لهُمْ وَأَخَذُوا مَجَالِسَهُمْ مِنَ الْبَيْتِ قَالَ:يَا أَبا هِرّقلتُ: لَبَّيْكَ يَا رسولَ اللَّه، قَالَ:خذْ فَأَعْطِهِمْ قَالَ: فَأَخَذْتُ الْقَدَحَ فَجَعَلْت أُعْطِيهِ الرَّجُلَ فيَشْرَبُ حَتَّى يَرْوَى، ثُمَّ يردُّ عليَّ الْقَدَحَ، فَأُعطيهِ الآخرَ فَيَشْرَبُ حَتَّى يروَى، ثُمَّ يَرُدُّ عَليَّ الْقَدحَ، حتَّى انْتَهَيتُ إِلى النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، وَقَدْ رَوِيَ الْقَوْمُ كُلُّهُمْ، فَأَخَذَ الْقَدَحَ فَوَضَعَهُ عَلَى يَدِهِ، فَنَظَرَ إِليَّ فَتَبَسَّمَ، فَقَالَ:أَبا هِرّقلتُ: لَبَّيْكَ يَا رسول اللَّه قَالَ: بَقِيتُ أَنَا وَأَنْتَقلتُ صَدَقْتَ يَا رسولَ اللَّه، قَالَ:اقْعُدْ فَاشْرَبْ فَقَعَدْتُ فَشَربْتُ: فَقَالَ:اشرَب فشَربْت، فَمَا زَالَ يَقُولُ:اشْرَب حَتَّى قُلْتُ: لا وَالَّذِي بعثكَ بالحَقِّ ما أَجِدُ لَهُ مسْلَكاً، قَالَ:فَأَرِني فأَعطيْتهُ الْقَدَحَ، فحمِدَ اللَّه تَعَالَى، وَسمَّى وَشَربَ الفَضَلَةَ . رواه البخاري.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýdi:

"“Özünden başga (hak ybadat edere) hiç bir hudaý bolmadyk Allaha kasam edýärin, Meniň açlykdan ýaňa käwagtlar bagrymy ýere berip, käwagtlar bolsa, garnymy daş bilen daňyp goýan wagtlarym bolupdy. Bir gün men olaryň[1] geçýän ýolunda oturdym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meniň ýanymdan geçdi. Ol meni görüp ýylgyrdy we içimdäki bolup geçýän zatlary ýüzümden aňdy we maňa: “Eý Ebu Hirr!” diýdi. Men: “Lepbeý, ýa Resulallah!” diýdim. “Meniň yzyma düş” diýdi-de, ýoluna dowam etdirdi. Men onuň yzyna düşdim, Ol öýüne girdi, menem Ondan öýüne girmek üçin rugsat soradym, maňa rugsat berdi, men hem öýe girdim. Ol içeri giren wagty bir käse süýt gördi we “Bu süýt nireden geldi?” diýdi. “Pylan adam ýa-da pylan aýal size sowgat hökmünde iberdi” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eý Ebu Hirr!” diýdi. Men: “Lepbeý, ýa Resulallah!” diýdim. “Ashabus-suffanyň (mesjidiň içinde ýaşaýan garyp musulmanlaryň) ýanyna barda, olary Meniň ýanyma çagyr” diýdi.
Ebu Hureýre Ashabus-suffa hakda şeýle diýerdi: “Olar Yslamyň myhmanlarydy, olaryň ne maşgalasy, ne-de maly-mülki bardy, olaryň hiç kimi ýokdy. Haçanda Allahyň Resuluna bir zat sadaka berilse, ony ilki bilen olara ibererdi, özi üçin hiç zat alyp galmazdy. Eger-de berilen zat sowgat bolsa, onuň bir bölegini özi alyp, bir bölegini-de olara ibererdi, şeýdip sowgady olar bilen paýlaşardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň olary çagyr, diýmegi meni gynandyrdy. Men öz-özüme bu süýt olardan kime ýetsin. Ysgyna gelip kuwwatlanar ýaly şol süýtden içmäge meniň has köp hukugym bardy. Eger olar gelseler, maňa ilki bilen olara bermegi emr eder, men hem olara bererin, şeýdip meniň nobatym gelýänçä, maňa ondan hiç zat galmaz. Emma Allahyň we Pygamberiniň buýruklaryna boýun bolmazlygam bolmaz diýdim. Netijede olary çagyrdym. Olar çakylygy kabul etdiler we gelip içeri girmek üçin rugsat soradylar. Rugsat berilenden soňra olar içeri girip, öz ýerlerinde oturdylar. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eý Ebu Hirr!” diýip seslendi. Men: “Lepbeý, ýa Resulallah!” diýdim. “Muny al-da, olara ber!” diýdi. Men süýtli käsäni alyp, olara gezekli-gezegine bermäge başladym. Men ony kime bersem ol tä, doýýança içerdi, soňra yzyna bererdi, men ony ýene başgasyna bererdim o-da doýýança içerdi, soňra o-da yzyna bererdi, men ýene-de başgalaryna bererdim, olar hem doýýançalar içerdiler. Şeýdip nobat Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme gelýänçä, men olara hyzmat etdim. Ýygnananlaryň hemmesi ondan doýýançalar içdiler. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem käsäni alyp, elinde goýdy, maňa seredip, ýylgyrdy-da: “Eý Ebu Hirr!” diýdi. Men: “Lepbeý, ýa Resulallah!” diýdim. “Indi diňe seniň bilen men galdym” diýdi. Men: “Dogry aýtdyňyz, ýa Resulalla!” diýdim. Ol: “Indi, otur-da iç!” diýdi. Men oturyp içdim. Ol ýene: “Iç!” diýdi. Men ýene-de içdim. Men Oňa: “Seni hak pygamber edip iberen Allaha kasam bolsun, mundan artyk içmäge ýerim ýok” diýýänçäm, Ol: “Iç!” diýip durdy.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ony maňa ber!” diýdi.
Men oňa berenimden soň, Ol Allah Tagalaga hamd-sena aýdyp, “Bismilläh” diýdi-de galan süýdi özi içdi”."

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

[1] Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň we sahabalaryň ýolunda

503

وعن مُحَمَّدِ بنِ سِيرينَ عن أَبي هريرةَ رضي اللَّه عنه قَالَ : لَقَدْ رأَيْتُني وإِنِيّ لأَخِرُّ فِيما بَيْنَ مِنْبَرِ رسولِ اللَّه صلى الله عليه وسلم إِلَى حُجْرَةِ عائِشَةَ رضي اللَّه عنها مَغْشِيّاً عَلَيَّ، فَيجِيءُ الجَائي، فيَضَعُ رِجْلَهُ عَلى عُنُقي، وَيرَى أَنِّي مَجْنونٌ وما بي مِن جُنُونٍ، وما بي إِلاَّ الجُوعُ. رواه البخاري

Muhammed ibn Sirinden rowaýat edilmegine görä, Ebu Hureýre (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň münberi bilen Aişanyň hüjresiniň aralygynda özümden gidip, huşumy ýitiren wagtym bolupdy. Kimdir biri gelip, meni dälidir öýdüp, aýagy bilen boýnumyň üstünden basypdy, ýöne men däliremändim, meniň açlykdan başga derdim ýokdy”.

Salgylanma:

(Buhary)

504

وعن عائشةَ رضيَ اللَّه عنها، قَالَتْ : تُوُفِّيَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ودِرْعُهُ مرْهُونَةٌ عِند يهودِيٍّ في ثَلاثِينَ صَاعاً منْ شَعِيرٍ. متفقٌ عَلَيْهِ.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem wepat bolan wagtlary onuň sowuty otuz saag[1] arpa barabarynda bir ýehudy adamda girewine goýulypdy”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Ölçeg birligi: ortaça adamyň dört goşawujy mukdarda

505

وعن أَنس رضي اللَّه عنه قَالَ: رَهَنَ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم دِرْعهُ بِشَعِيرٍ، ومشيتُ إِلى النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِخُبْزِ شَعيرٍ، وَإِهَالَةٍ سَنِخَةٍ، وَلَقَدْ سمِعْتُهُ يقُولُ: مَا أَصْبحَ لآلِ مُحَمَّدٍ صاعٌ وَلاَ أَمْسَى وَإِنَّهُم لَتِسْعَةُ أَبْيَاتٍ رواه البخاري. الإِهَالَةُ بكسر الهمزة: الشَّحْمُ الذَّائِبُ. وَالسَّنِخَةُ بِالنون والخاءِ المعجمة، وَهِي :المُتَغَيِّرةُ.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sowutyny arpa garşylygynda girewe goýupdy. Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme bir arpa çörek bilen erän iç ýag alyp gitdim. Men şonda onuň şeýle diýenini eşitdim: “Muhammediň maşgalasy dokuz sany öýli bolsa-da, ne irden ne-de agşamlaryna bir saag mukdarda iýer ýaly tagamy ýok wagtlary bolardy”.

Salgylanma:

(Buhary)

506

وعن أَبي هُرَيْرَةَ رضي اللَّه عنه قَالَ : لَقدْ رَأَيْتُ سبْعينَ مِنْ أَهْلِ الصُّفَّةِ، مَا مِنْهُم رَجلٌ عَلَيهِ رِدَاء، إِمَّا إِزارٌ وإِمَّا كِسَاءٌ، قَدْ ربطُوا في أَعْنَاقِهم فمِنهَا مَا يَبْلُغُ نِصفَ السَّاقيْنِ، وَمِنهَا مَا يَبلُغُ الكَعْبَينِ، فيجمعُهُ بِيَدِهِ كَراهِيَةَ أَن تُرَى عَوْرَتُهُ. رواه البخاري

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Ashabus-suffanyň (mesjidiň içinde ýaşaýan garyp musulmanlaryň) ýetmiş sanysyny gördüm, olaryň hiç biriniň egninde-de bütin bedenini ýapyp duran eşik görmändim, diňe izar ýa-da boýunlaryndan daňylyp goýberilýän bir eşikleri bardy. Käbirleriniň eşikleri injikleriniň ýarsyna, käbirleriniňki bolsa, topuklaryna çenli ýetýärdi, owrat ýerlerini görkezmejek bolup, elleri bilen eşikleriniň bir tarapyndan tutardylar”.

Salgylanma:

(Buhary)

507

وعن عائشةَ رضي اللَّه عنها قَالَتْ :كَانَ فِرَاشُ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مِن أدَمٍ حشْوُهُ لِيف. رواه البخاري.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň düşegi eýlenen deriden dikilen-di, içi bolsa hurma süýüminden-di”.

Salgylanma:

(Buhary)

508

وعن ابن عمر رضي اللَّه عنهما قَالَ : كُنَّا جُلُوساً مَعَ رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذْ جاءَ رَجُلٌ مِن الأَنْصارِ، فسلَّم علَيهِ، ثُمَّ أَدبرَ الأَنْصَارِيُّ، فقال رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: يَا أَخَا الأَنْصَارِ، كَيْفَ أَخِي سعْدُ بنُ عُبادةَ؟ فَقَالَ: صَالحٌ، فَقَالَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: مَنْ يعُودُهُ مِنْكُمْ؟ فَقام وقُمْنا مَعَهُ، ونَحْنُ بضْعَةَ عشَر مَا علَينَا نِعالٌ وَلا خِفَافٌ، وَلا قَلانِسُ، وَلاَ قُمُصٌ نَمْشِي في تلكَ السِّبَاخِ، حَتَّى جِئْنَاهُ، فاسْتَأْخَرَ قَوْمُهُ مِنْ حَوْله حتَّى دنَا رسولُ اللهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَأَصْحابُهُ الَّذِين مَعهُ. رواه مسلم.

Ibni Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen otyrkak, Ensarylardan bir adam gelip, oňa salam berdi-de yzyna öwrüldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Eý Ensary dogan! Meniň doganym, Sa’d ibn U’badaň ýagdaýy nähili?” diýip sorady. Ol hem: “Biraz gowulaşýar” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ony soramana gitjegiňiz barmy?” diýdi we ýerinden turdy. Biz hem ondan[1] gowrak adam bolup ýerimizden turdyk. Ýöne biziň hiç birimizde ne köwüş, ne mesi, ne-de kellämize geýer ýaly zat, ne-de egnimizde köýnegimiz bardy. Şeýdip biz çöllük-takyr ýerlerden ýöräp, onuň ýanyna geldik. Onuň töweregindäki oturan adamlar, Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme we Onuň bilen bile gelen sahabalara onuň ýanyna barar ýaly yza çekilip ýer berdiler”.

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1] On bäşä golaý adam bolup

509

وعن عِمْرانَ بنِ الحُصَينِ رضي اللَّه عنهما، عن النَّبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أَنه قَالَ: خَيْرُكُمْ قَرنِي، ثُمَّ الَّذِينَ يلوُنَهم، ثُمَّ الَّذِينَ يلُونَهُم قَالَ عِمرَانُ: فَمَا أَدري قَالَ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَرَّتَيْن أَو ثَلاثاً ثُمَّ يَكُونُ بَعدَهُمْ قَوْمٌ يشهدُونَ وَلاَ يُسْتَشْهَدُونَ، وَيَخُونُونَ وَلا يُؤْتَمَنُونَ، وَيَنْذِرُونَ وَلا يُوفُونَ، وَيَظْهَرُ فِيهمُ السِّمَنُ . متفقٌ عَلَيْهِ.

Ymran ibn Husaýndan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Siziň[1] iň haýyrlyňyz meniň döwürdeşlerimdir.[2] Soňra olaryň yzyndan gelenler.[3] Ondan soňra-da olaryň yzlaryndan gelenlerdir[4] ”. [5]
Ymran şeýle diýipdir: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň (soňra olaryň yzyndan gelenler) diýen sözüni, iki gezekmi ýa-da üç gezekmi, näçe gezek aýdandygyny anyk bilemok diýdi.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sözüni dowam etdirip şeýle diýdi: “Olardan soň şeýle bir kowum geler, şaýatlyk soralmasa-da şaýat bolarlar, hyýanat ederler olara hiç zady ynanyp bolmaz, nezr ederler ýöne berjaý etmezler, (iýip-içmekden başga aladalarynyň ýoklugy sebäpli) olaryň arasynda semizlik peýda bolar”."

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

“[1] Musulmanlaryň
[2] Sahabalar
[3] Tabygynlar
[4] Tubgy tabygynlar ýagny tabygynlaryň yzyndan gelenler.
[5] Ýagny üç nesil.”

510

وعن أَبي أُمامة رضي اللَّه عنه قَالَ: قالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: يَا ابْنَ آدمَ: إِنَّكَ إِنْ تَبْذُل الفَضلَ خَيْرٌ لَكَ، وَأَن تُمْسِكهُ شرٌّ لَكَ، ولاَ تُلامُ عَلى كَفَافٍ، وَابدأ بِمنْ تَعُولُ .رواه الترمذي وقال: حديث حسن صحيح.

Ebu Umamadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Eý, Adam ogly! Artykmaç zatlaryňy sadaka bermegiň seniň üçin haýyrlydyr. (Bermän) eliňde saklamaklygyň seniň üçin zyýandyr. Özüň üçin ýeterlik mukdarda saklasaň günäkär bolmarsyň. Haýyr-sahawaty ilki bilen eklemek boýnuňda bolanlardan başla!”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys sahyh hasan – diýipdir)

511

وعن عُبَيد اللَّه بِن مِحْصَنٍ الأَنْصارِيِّ الخَطْمِيِّ رضي اللَّه عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: منْ أَصبح مِنكُمْ آمِناً في سِرْبِهِ، مُعَافَىً في جَسدِه، عِندهُ قُوتُ يَومِهِ، فَكَأَنَّمَا حِيزَتْ لَهُ الدُّنْيَا بِحذافِيرِها. رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسنٌ. سِرْبِهِ بكسر السين المهملة، أَي : نَفْسِهِ، وقِيلَ : قَومِه .

U’baýdulla ibn Mihsan Ensary Al-Hatmiýdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Sizden biri irden ýerinden turanda (jany we mal-mülki) asudalykda, bedeni sagdyn, bir günlük azygy bar bolan halynda tursa, göýä bütin dünýä berilen adam ýalydyr”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys hasan – diýipdir)

512

وعن عبدِ اللَّه بن عمرو بنِ العاصِ رضي اللَّه عنهما، أَن رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: قَدْ أَفَلَحَ مَن أَسلَمَ، وكَانَ رِزقُهُ كَفَافاً، وَقَنَّعَهُ اللَّه بِمَا آتَاهُ . رواه مسلم.

Abdulla ibn Amr ibn ‘Asdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Musulman bolup, ýeterlik mukdarda rysky berilen we Allahyň berenine kanagat edip razy bolan adam, halas bolup üstünlige ýeten adamdyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

513

وعن أَبي مُحَمَّد فَضَالَةَ بنِ عُبَيْد الأَنْصَارِيِّ رضي اللَّه عنه، أَنَّهُ سَمِعَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَقُولُ: طُوبَى لِمَنْ هُدِيَ إِلى الإِسلام، وَكَانَ عَيْشهُ كَفَافاً، وَقَنِعَ» رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسن صحيح.

Ebu Muhammed Fadala ibn U’baýd Ensarydan (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Yslam dinine hidaýat edilen we güzerany ýeterlik derejede bolup, kanagat edip bilen adam, nähili bagtly adamdyr!”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys hasan sahyh diýipdir)

514

وعن ابن عباسٍ رضي اللَّه عنهما قَالَ :كَانَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَبِيتُ اللَّيَالِيَ المُتَتَابِعَةَ طَاوِياً، وَأَهْلُهُ لاَ يَجِدُونَ عَشاءَ، وَكَانَ أَكْثَرُ خُبْزِهِمْ خُبْز الشَّعِيرِ .رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسنٌ صحيح.

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem yzly-yzyna birnäçe günläp hiç zat iýmän, gijelerini aç geçiren wagtlary bolupdy. Maşgalasy hem agşamlyk iýer ýaly zat tapmazdy. Olaryň çöregi köplenç arpa çöregidi”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys hasan sahyh diýipdir)

515

وعن فضَالَةَ بنِ عُبَيْدٍ رضي اللَّه عنه، أَن رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم كَانَ إِذَا صَلَّى بِالنَّاسِ يَخِرُّ رِجَالٌ مِنْ قَامَتِهِمْ في الصَّلاةِ مِنَ الخَصَاصةِ وَهُمْ أَصْحابُ الصُّفَّةِ حَتَّى يَقُولَ الأَعْرَابُ: هُؤُلاءِ مَجَانِينُ، فَإِذَا صلَّى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم انْصَرف إِلَيْهِمْ، فَقَالَ : لَوْ تَعْلَمُونَ مَا لَكُمْ عِنْدَ اللَّه تَعَالَى، لأَحْبَبْتُمْ أَنْ تَزْدادُوا فَاقَةً وَحَاجَةً. رواه الترمذي، وقال حديثٌ صحيحٌ .الخَصاصَةُ : الْفَاقَةُ والجُوعُ الشَّديدُ.

Fadala ibn U’baýddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem adamlar bilen namaz okan wagtlary, olaryň käbirleri açlykdan ýaňa dik duran ýerlerinden ýykylyp özlerinden giderdiler. Olar esasanam Ashabus-Suffadandy[1]. Çölden gelen çarwa beduinler: “Bular däli” diýerdiler. Resulullah sallallahu aleýhi wesellem namazdan soň olaryň ýanyna baryp: “Eger-de, Allah Tagalanyň siziň üçin nämeler taýýarlap goýandygyny bir bilsediňiz, mundan beter garyp we mätäç bolmagy islärdiňiz” diýdi.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys sahyh diýipdir)

bellikler:

[1] Mesjitde ýaşaýan garyp sahabalar.

516

وعن أَبي كَريمَةَ المِقْدامِ بن معْدِ يكَرِب رضي اللَّه عنه قالَ: سمِعتُ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقَولُ:مَا ملأَ آدمِيٌّ وِعَاءً شَرّاً مِنْ بَطنِه، بِحسْبِ ابنِ آدمَ أُكُلاتٌ يُقِمْنَ صُلْبُهُ، فإِنْ كَانَ لا مَحالَةَ، فَثلُثٌ لطَعَامِهِ، وثُلُثٌ لِشرابِهِ، وَثُلُثٌ لِنَفَسِهِ. رواه الترمذي وقال : حديث حسن .أُكُلاتٌ أَيْ: لُقمٌ

Ebu Kerime Mikdam ibn M’adikaribden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Hiç bir adam öz garnyndan has erbet gap dolduran däldir. Ynsan oglunyň aýakda durmagy üçin birnäçe lukma iýmekligi ýeterlikdir. Eger-de saklanyp bilmän köp iýjek bolsa, onda garnynyň üçden birini iýmit, üçden birini suw we üçden birini hem dem alar ýaly howa üçin aýryp goýsun”.

Salgylanma:

(Tirmizi, ol: Hadys hasan diýipdir)

517

وعن أَبي أُمَامَةَ إِيَاسِ بنِ ثَعْلَبَةَ الأَنْصَارِيِّ الحارثيِّ رضي اللَّه عنه قَالَ : ذَكَرَ أَصْحابُ رَسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يوْماً عِنْدَهُ الدُّنْيَا، فَقَالَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: أَلا تَسْمَعُونَ؟ أَلا تَسْمَعُونَ؟ إِنَّ الْبَذَاذَة مِن الإِيمَان إِنَّ الْبَذَاذَةَ مِنَ الإِيمَان .يعْني: التَّقَحُّلَ. رواهُ أَبو داود .الْبَذَاذَةُ: بِالْبَاءِ المُوَحَّدةِ وَالذَّالَينِ المُعْجمَتَيْنِ، وَهِيَ رَثاثَةُ الهَيْئَةِ، وَتَرْكُ فَاخِرِ اللِّبَاسِ وأَمَّاالتَّقَحُّلُّفَ بِالْقَافِ والحاء، قَالَ أَهْلُ اللُّغَة : المُتَقَحِّل: هُوَ الرَّجُلُ الْيَابِسُ الجِلدِ مِنْ خُشُونَةَ الْعَيْشِ، وَتَرْكِ التَّرَفَّهِ.

Ebu Umama Iýäs ibn Sägläbä Ensary Al-Harysydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sahabalary Onuň ýanynda dünýä hakynda gürrüň etdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Siz eşitmeýärsiňizmi? Eşitmeýärsiňizmi? Sadalyk imandandyr, sada ýaşamak imandandyr” diýip gaýtalady”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud)

518

"وعن أبي عبدِ اللَّه جابر بن عبدِ اللَّه رضي اللَّه عنهما قَالَ: بَعَثَنَا رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَأَمَّرَ عَلَينَا أَبَا عُبَيْدَةَ رضي اللَّه عنه، نتَلَقَّي عِيراً لِقُرَيْشٍ، وَزَودَنَا جِرَاباً مِنْ تَمْرٍ لَمْ يجِدْ لَنَا غَيْرَهُ، فَكَانَ أَبُو عُبَيْدةَ يُعْطِينَا تَمْرةً تَمْرَةً، فَقِيل: كَيْف كُنْتُمْ تَصْنَعُونَ بِهَا؟ قَالَ : نَمَصُّهَا كَمَا يَمَصُّ الصَّبِيُّ، ثُمَّ نَشْرَبُ عَلَيهَا مِنَ المَاءِ، فَتَكْفِينَا يَوْمَنَا إِلى اللَّيْلِ، وكُنَّا نَضْرِبُ بِعِصيِّنا الخَبَطَ، ثُمَّ نَبُلُّهُ بِالمَاءِ فَنَأْكُلُهُ . قَالَ: وانْطَلَقْنَا عَلَى ساَحِلِ البَحْرِ، فرُفعَ لنَا عَلَى ساحِلِ البَحْرِ كهَيْئَةِ الكَثِيبِ الضَّخْمِ، فَأَتيْنَاهُ فَإِذا هِي دَابَّةٌ تُدْعى العَنْبَرَ، فَقَالَ أَبُو عُبَيْدَةَ: مَيْتَةٌ، ثُمَّ قَالَ: لا، بلْ نحْنُ رسُلُ رسُولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، وفي سبيلِ اللَّه، وقَدِ اضْطُرِرتمْ فَكلُوا، فَأَقَمْنَا علَيْهِ شَهْراً، وَنَحْنُ ثَلاثُمائَة، حتَّى سَمِنَّا، ولقَدْ رَأَيتُنَا نَغْتَرِفُ مِن وقْبِ عَيْنِهِ بالْقِلالِ الدُّهْنَ ونَقْطَعُ منْهُ الْفِدَرَ كَالثَّوْرِ أَو كقَدْرِ الثَّوْرِ، ولَقَدْ أَخَذَ مِنَّا أَبُو عُبيْدَةَ ثَلاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً فأَقْعَدَهُم في وقْبِ عَيْنِهِ وَأَخَذَ ضِلَعاً منْ أَضْلاعِهِ فأَقَامَهَا ثُمَّ رَحَلَ أَعْظَمَ بَعِيرٍ مَعَنَا فَمَرَّ منْ تَحْتِهَا وَتَزَوَّدْنَا مِنْ لحْمِهِ وَشَائِقَ، فَلمَّا قدِمنَا المديِنَةَ أَتَيْنَا رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَذكْرَنَا ذلكَ لَهُ، فَقَالَ:هُوَ رِزْقٌ أَخْرَجَهُ اللَّه لَكُمْ، فَهَلْ معَكمْ مِنْ لحْمِهِ شَيء فَتطْعِمُونَا؟ فَأَرْسلْنَا إِلَى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مِنْهُ فَأَكَلَهُ. رواه مسلم.
الجِرَابُ : وِعاء مِنْ جِلْدٍ مَعْرُوف، وَهُو بكَسِر الجيم وفتحِها، والكسرُ أَفْصحُ . قَوْلُهُ : نَمَصُّهَا بفتح الميم والخَبْطَ وَرَقُ شَجَرٍ مَعْرُوف تَأْكُلُهُ الإِبلُ .وَالكَثِيبُ التَّلُّ مِنَ الرَّمْلِ، والوَقْبُ : بفتحِ الواوِ وإِسكان القافِ وبعدهَا بَاءٌ موحدةٌ، وَهُو نقرة العيْن وَالقِلالُ الجِرَارُ. والفِدَرُبكسرِ الفاءِ وفتح الدال: القِطعُ . رَحَلَ البَعِيرَبتخفيفِ الحاءِ أيْ جعلَ عليه الرحْلَ. والْوَشَائق بالشينِ المعجمةِ والقافِ: اللَّحْمُ الَّذي اقْتُطِعَ ليقَدَّدَ مِنْه، واللَّه أعلم."

Ebu Abdulla Jabr ibn Abdulladan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem biziň başymyza Ebu U’beýdäni (Allah ondan razy bolsun) serkerde edip belläp, Kureýişlileriň bir kerwenini ele geçirmek üçin ugratdy we bize iýer ýaly bir torba hurma berdi. Başga berer ýaly zady ýokdy. Ebu U’beýde bize (her gün) bir hurmadan bererdi. “Siz ol hurma bilen nädip günüňizi geçirip bilýärdiňiz? diýip soradylar. Ol: “Biz ony edil çagalaryň (ejelerini) emişi ýaly sorup, soňundanam suw içerdik, bu bize şol gün agşama çenli ýeterlik bolardy. Galyberse-de agaçlaryň ýapraklaryny taýaklarymyz bilen silkip, soňra suwa batyryp iýerdik” diýdi. Soňra sözüne şeýle dowam etdi:
Soňra biz deňiziň kenary bilen ýöräp barýarkak, öňümizden deňiziň kenar ýakasynda ullakan çägeli depe ýaly bir zat çykdy. Golaýrak baranymyzda onuň ullakan “Anbar” diýilýän (uly läheň) balykdygyny gördük. Ebu U’beýde: “Bu öli balyk, iýip bolmaz” diýdi. Soňra bolsa: “Biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň iberen ilçileri we Allah ýolundaky adamlar, galyberse-de, mejbury bir ýagdaýa düşdüňiz, şonuň üçin hem siz ondan iýip bilersiňiz” diýdi. Biz şol wagt üç ýüz adamdyk. Biz şol ýerde galyp, bir aýlap onuň etinden iýip gezdik, soňa baka semräp gitdik. Biz onuň gözüniň çukurlaryndan küýzeläp ýag çykarardyk we öküziň ululygy ýaly et kesip alardyk. Ebu U’beýde bizden on üç sany adamy alyp onuň gözüniň çukurynda oturtdy, soňra onuň gapyrgalaryndan birini alyp ýere dikdi, soňra biziň ýanymyzdaky düýeleriň iň ulysyny alyp, eýerledi we onuň aşagyndan geçirdi. Onuň etinden kakadyp ýanymyza-da aldyk.
Medinä gelen wagtymyz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip, bolup geçen zatlaryň hemmesini gürrüň berdik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ol, Allahyň size beren bir ryskydyr, onuň etinden iýer ýaly bize-de getirdiňizmi?” diýip, sorady. Biz hem Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme ondan bir bölek iberdik, Olam ondan iýdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

519

وعن أَسْمَاءَ بنْتِ يَزِيدَ رضي اللَّه عنها قالت: كانَ كُمُّ قمِيصِ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِلى الرُّصْغِ رواه أَبو داود، والترمذي، وقال:حديث حسن .الرُّصْغُ بالصادِ والرُّسْغُ بالسينِ أَيضاً: هوَ المُفْصِلُ بَيْنَ الكَفِّ والسَّاعِدِ

Asma binti Ýezitden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň köýneginiň ýeňiniň uzynlygy goşaryna çenlidi”.

Salgylanma:

“(Ebu Dawud weTirmizi. Ol: Hadys hasan diýdi ) (Zagyf hadys)”

520

وعن جابر رضي اللَّه عنه قَالَ :إِنَّا كُنَّا يَوْم الخَنْدَقِ نَحْفِرُ، فَعَرضَتْ كُدْيَةٌ شَديدَةٌ، فجاءُوا إِلى النبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقالوا: هَذِهِ كُدْيَةٌ عَرَضتْ في الخَنْدَقِ. فَقَالَ: أَنَا نَازِلٌ ثُمَّ قَامَ وبَطْنُهُ معْصوبٌ بِحَجرٍ، وَلَبِثْنَا ثَلاثَةَ أَيَّامٍ لاَ نَذُوقُ ذَوَاقاً، فَأَخَذَ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم المِعْول، فَضرَب فَعَادَ كَثيباً أَهْيَلَ، أَوْ أَهْيَمَ . فقلت : يَا رسولَ اللَّه ائْذَن لي إِلى البيتِ، فقلتُ لامْرَأَتي :رَأَيْتُ بِالنَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم شَيْئاً مافي ذلكَ صبْرٌ فِعِنْدَكَ شَيءٌ؟ فقالت: عِندِي شَعِيرٌ وَعَنَاقٌ، فَذَبحْتُ العَنَاقَ، وطَحَنْتُ الشَّعِيرَ حَتَّى جَعَلْنَا اللحمَ في البُرْمَة، ثُمَّ جِئْتُ النبيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَالعجِينُ قَدْ انْكَسَرَ والبُرْمَةُ بيْنَ الأَثَافِيِّ قَد كَادَتَ تَنْضِجُ .فقلتُ: طُعَيِّمٌ لي فَقُمْ أَنْت يَا رسولَ اللَّه وَرَجُلٌ أَوْ رَجُلانِ، قَالَ : كَمْ هُوَ؟ فَذَكَرتُ لَهُ فَقَالَ : كثِير طَيِّبٌ، قُل لَهَا لاَ تَنْزِع البُرْمَةَ، ولا الخُبْزَ مِنَ التَّنُّورِ حَتَّى آتي فَقَالَ : قُومُوا فقام المُهَاجِرُون وَالأَنْصَارُ، فَدَخَلْتُ عليها فقلت : وَيْحَكِ جَاءَ النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَالمُهَاجِرُونَ، وَالأَنْصارُ وَمن مَعَهم، قالت: هَلْ سأَلَكَ؟ قلتُ : نَعَمْ، قَالَ :ادْخُلوا وَلا تَضَاغَطُوافَجَعَلَ يَكْسِرُ الخُبْزَ، وَيجْعَلُ عليهِ اللحمَ، ويُخَمِّرُ البُرْمَةَ والتَّنُّورَ إِذا أَخَذَ مِنْهُ، وَيُقَرِّبُ إِلى أَصْحَابِهِ ثُمَّ يَنْزِعُ فَلَمْ يَزَلْ يَكْسِرُ وَيَغْرفُ حَتَّى شَبِعُوا، وَبَقِيَ مِنه، فَقَالَ :كُلِي هذَا وَأَهدي، فَإِنَّ النَّاسَ أَصَابَتْهُمْ مَجَاعَةٌ . متفقٌ عَلَيْهِ.

Jabirdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Biz Hendek (söweşi) güni çukur gazyp ýörkäk biziň öňümizden ullakan berk bir gaýa çykdy. Sahabalar Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Öňümizden berk bir gaýa çykdy” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Çukura özüm düşerin diýdi-de ýerinden turdy, onuň garny daş bilen daňylygydy. Üç günläp hiç zat dadyp görmändik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem eline kerkini alyp ol gaýa bir urdy welin, gaýa gum ýaly pytrap gitdi. Soňra men ondan: “Eý, Allahyň Resuly! Maňa öýe gitmäge rugsat beräý?” diýdim.
Öýde aýalyma: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýagdaýyna seredip çydap durar ýaly däl, sende iýer ýaly zat ýokmy?” diýip soradym. Ol: “Biraz arpa bilen bir çebişimiz bar” diýdi. Dessine çebşi soýdum, arpany bolsa, degirmende üwedim. Eti gazana atardyk. Soňra hamyr gelip, taýyn bolup başlandan, daşlaryň üstündäki gazan hem gaýnajak bolup durka, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna bardym-da: “Ýa Resulallah! Mende biraz iýer ýaly nahar bar, bir-iki sany adam bilen bize gidäýeli” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Näçeräk bar?” diýdi. Men Oňa bar zadymy aýdyp berdim. Ol: “Gaty gowy, köpem bolar” diýdi. “Aýalyňa aýt men barýançam gazany otdan aýyrmasyn we çöregi hem tamdyrdan çykarmasyn” diýdi. Soňra sahabalara: “Ýeriňizden turuň!” diýdi. Muhajirler we Ensarylar ýerlerinden turdylar. Men aljyrap aýalymyň ýanyna baryp: “Işimiz gaýtdy, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem muhajirler, ensarylar we olaryň ýanyndakylaryň hemmesini alyp geldi” diýdim. Aýalym: “Ol senden näçeräk naharyň bardygyny soradymy” diýdi. Men: “Hawa” diýdim.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sahabalara: “Biri-biriňizi dyknyşman içeri giriň!” diýdi we (tamdyrdaky) çörekden alyp, üstünde-de et goýup, ony sahabalaryna berip başlady we her gezekde-de gazanyň we tamdyryň agzyny ýapardy. Hemmeler iýip doýýança, çörekden döwüp, etden çykarmagy dowam etdi, ýöne şonda-da ondan artyk galdy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem aýalyma: “Indi özüňem iý, galanyny bolsa goňşy-golaňa paýla, çünki açlyk adamlary perişan etdi” diýdi”. "

"وفي روايةٍ: قَالَ جابرٌ: لمَّا حُفِرَ الخَنْدَقُ رَأَيتُ بِالنبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم خَمَصاً، فَانْكَفَأْتُ إِلى امْرَأَتي فقلت: هَلْ عِنْدَكِ شَيْء، فَإِنِّي رَأَيْتُ بِرسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم خَمَصاً شَدِيداً؟ فَأَخْرَجَتْ إِليَّ جِراباً فِيهِ صَاعٌ مِنْ شَعِيرٍ، وَلَنَا بُهَيْمَةٌ، داجِنٌ فَذَبحْتُهَا، وَطَحنتِ الشَّعِير فَفَرَغَتْ إِلَى فَرَاغِي، وَقَطَّعْتُهَا في بُرَمتِهَا، ثُمَّ وَلَّيْتُ إِلَى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَقَالَتْ: لاَ تفضحْني برسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَمَنْ معَهُ، فجئْتُه فَسَارَرْتُهُ فقلتُ يَا رسول اللَّه، ذَبَحْنا بُهَيمَةً لَنَا، وَطَحَنْتُ صَاعاً مِنْ شَعِيرٍ، فَتَعالَ أَنْتَ وَنَفَرٌ مَعَكَ، فَصَاحَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَقَالَ: يَا أَهْلَ الخَنْدَق: إِنَّ جَابِراً قدْ صنَع سُؤْراً فَحَيَّ هَلاًّ بكُمْ فَقَالَ النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم:»لاَ تُنْزِلُنَّ بُرْمَتَكُمْ وَلا تَخْبِزُنَّ عجِينَكُمْ حَتَّى أَجيءَ». فَجِئْتُ، وَجَاءَ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقْدُمُ النَّاسَ، حَتَّى جِئْتُ امْرَأَتي فقالتْ: بِك وَبِكَ، فقلتُ: قَدْ فَعَلْتُ الَّذِي قُلْتِ. فَأَخْرَجَتْ عَجِيناً فَبسَقَ فِيهِ وبارَكَ، ثُمَّ عَمَدَ إِلى بُرْمَتِنا فَبَصَقَ وَبَارَكَ، ثُمَّ قال:ادْعُ خَابزَةً فلْتَخْبزْ مَعكِ، وَاقْدَحِي مِنْ بُرْمَتِكُم وَلا تَنْزلُوها وَهُمْ أَلْفٌ، فَأُقْسِمُ بِاللَّه لأَكَلُوا حَتَّى تَركُوهُ وَانَحرَفُوا، وإِنَّ بُرْمَتَنَا لَتَغِطُّ كَمَا هِيَ، وَأَنَّ عَجِينَنَا لَيخْبَز كَمَا هُوَ.
عَرَضَت كُدْيَةٌ: بضم الكاف وإِسكان الدال وبالياءِ المثناة تَحْتَ، وَهِيَ قِطْعَةٌ غَلِيظَةٌ صُلْبَةٌ مِنَ الأَرْضِ لا يَعْمَلُ فيها الْفَأْسُ .وَالْكَثِيبُ أَصْلُهْ تَلُّ الرَّمْلِ، والمُرَادُ هُنَا: صَارتْ تُراباً ناعِماً، وَهُوَ مَعْنَى أَهْيَلَ وَالأَثَافي: الأَحْجَارُ الَّتي يَكُونُ عَلَيْهَا القِدرُ. وَتَضَاغَطُوا: تَزَاحَمُوا. وَالمَجاعَةُ: الجُوعُ، وَهُوَ بفتحِ الميم. وَالخَمصُ بفتحِ الخاءِ المعجمة والميم: الجُوعُ. وَانْكَفَأْتُ: انْقَلَبْتُ وَرَجَعْتُ. والْبُهَيمَةُ بضم الباءِ: تَصغير بَهْمَة، وَهِيَ الْعنَاقُ بفتح العين وَالدَّاجِنُ: هِيَ الَّتي أَلِفَتِ الْبيْتَ. وَالسُّؤْر:الطَّعَام الَّذِي يُدْعَى النَّاسُ إَلَيْه وَهُوَ بُالْفارِسيَّةِ، وَحَيَّ هَلا أيْ: تَعَالوا. وَقَوْل هابكَ وَبكَأَي: خَاصَمَتْهُ وَسَبَّتْهُ، لأَنَّهَا اعْتَقْدَت أَنَّ الَّذي عندهَا لاَ يَكفيهم، فَاسْتَحْيَتْ وَخَفِيَ علَيْهَا مَا أَكَرَم اللَّه سُبحانَهُ وَتَعَالَى بِهِ نَبِيَّهُ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مِنْ هذِهِ المُعْجِزَةِ الظَّاهِرةِ والآيَةِ الْبَاهِرَةِ.بَسقَأَي: بصَقَ، وَيُقَالُ أَيضاً: بَزقَ ثَلاثُ لُغَاتٍ. وَعَمَ بفتح الميم: قصَد. وَاقْدَحيأَي: اغرِفي، والمِقْدَحةُ: المِغْرفَةُ. وَتَغِطُّأَي لِغَلَيَانِهَا صَوْتٌ. واللَّه أعلم."

Başga bir rowaýatda Jabir şeýle diýipdir:

"“Hendek çukury gazylyp ýörkä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň açlykdan ejir çekýändigini gördüm. Derrew aýalymyň ýanyna baryp: “Iýer ýaly zadyň barmy? Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň açlykdan gaty ejir çekýär” diýdim. Aýalym maňa içinde bir azyrak arpa bar bolan bir gaby getirdi we biziň bir bakylyp ýören çebişimizem bardy. Dessine men ony soýdum, aýalym bolsa arpany üwedi. Men işimi gutarýançam ol hem işini gutardy. Eti dograp gazana atardym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna barmakam aýalym maňa: “Birden meni Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme we töweregindäkilere masgara edäýme” diýdi. Şol sebäpli hem Onuň ýanyna gelip, ýuwaşlyk bilen: “Ýa Resulallah! Kiçiräk bir çebşimiz bardy, şony soýdum we bir mukdar arpa üwedim, ýanyňyza azrak adam alyp bize geläýiň” diýdim. Emma welin Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem belent sesi bilen: “Eý Hendek ähli (ýagny, eý çukur gazýançylar)! Jabir hödür-kerem taýýarlapdyr, ýörüň gideliň” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Men gelýänçäm gazany oduň üstünden aýyrmaň we çöregi hem bişirmän goýuň” diýdi. Men öýe geldim, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem adamlardan öň geldi. Aýalymyň ýanyna baranymda, ol maňa: “Ah, seni – seni!” diýdi. Men hem: “Men seniň aýdyşyň ýaly etdim” diýdim. Aýalym hamyry çykardy soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa çüfledi we onuň bereketli bolmagy üçin doga-dileg etdi, soňra gazanyň ýanyna baryp oňa-da çüfledi we onuň hem bereketlenmegi üçin doga-dileg etdi. Soňra aýalyma: “Seniň bilen bile çörek bişirer ýaly başgada aýal bar bolsa çagyr we nahary gazandan susak bilen çykar, ýöne ony otdan düşürme” diýdi.
Müňe golaý adam bardy. Allaha kasam bolsun, olaryň hemmesi iýdiler hat-da nahardan goýubam gitdiler. Emma, gazanymyz öňküsi ýaly gaýnap, çöregimiz bolsa, öňküsi ýaly bişip durdy”."

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

Riyad al-Salihin yslam dininiň meşhur hadys ýygyndysydyr. Takmynan 1,900 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň (S.A.W) sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Riyad al-Salihin Programmasyny

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!