PDF ýükläň

521

"وعن أَنس رضي اللَّه عنه قَالَ: قَالَ أَبو طَلْحَةَ لأُمِّ سُلَيْم: قَد سَمعتُ صَوتَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ضَعِيفاً أَعرِفُ فِيهِ الجُوعَ، فَهَل عِندَكِ مِن شيءٍ؟ فَقَالَتْ: نَعَمْ، فَأَخْرَجَتْ أَقَرَاصاً مِن شَعيرٍ، ثُمَّ أَخَذَت خِمَاراً لَهَا فَلَفَّتِ الخُبزَ بِبَعضِه، ثُمَّ دسَّتْهُ تَحْتَ ثَوبي وَرَدَّتْني بِبَعضِه، ثُمَّ أَرْسلَتْنِي إِلى رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَذَهَبتُ بِهِ، فَوَجَدتُ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم جالِساً في المَسْجِدِ، ومَعَهُ النَّاسُ، فَقُمتُ عَلَيهِمْ، فقالَ لي رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: أَرْسَلَكَ أَبُو طَلْحَةَ؟ فقلت: نَعم، فَقَالَ:أَلِطَعَام فقلت: نَعَم، فَقَالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: قُومُوا فَانْطَلَقُوا وَانْطَلَقْتُ بَيْنَ أَيديِهِم حَتَّى جِئتُ أَبَا طَلْحَةَ فَأَخبَرتُهُ، فَقَالَ أَبُو طَلْحَةَ: يَا أُمِّ سُلَيمٍ: قَد جَاءَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بالنَّاسِ وَلَيْسَ عِنْدَنَا مَا نُطْعِمُهُمْ؟ فقالتْ: اللَّهُ وَرسُولُهُ أَعْلَمُ.
فَانطَلَقَ أَبُو طَلْحةَ حتَّى لَقِيَ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فأَقبَلَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَعَه حَتَّى دَخَلا، فَقَالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: هَلُمِّي مَا عِندَكِ يَا أُمِّ سُلَيْمٍ فَأَتَتْ بِذلكَ الخُبْزِ، فَأَمَرَ بِهِ رسولُ اللَّه ففُتَّ، وعَصَرَت عَلَيه أُمُّ سُلَيمٍ عُكَّةً فَآدَمَتْهُ، ثُمَّ قَالَ فِيهِ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَا شَاءَ اللَّه أَنْ يَقُولَ، ثُمَّ قَالَ:ائذَن لِعَشَرَةٍ فَأَذِنَ لَهُم، فَأَكَلُوا حَتَّى شَبِعُوا ثُمَّ خَرَجُوا، ثُمَّ قَالَ:ائذَن لِعَشَرَةٍ فَأَذنَ لَهُمْ، فَأَكَلُوا حتى شَبِعُوا، ثُمَّ خَرَجوا، ثُمَّ قَالَ:ائذَنْ لِعَشَرَةٍ فَأَذِنَ لهُم حَتَّى أَكل القَوْمُ كُلُّهُم وَشَبِعُوا، وَالْقَوْمُ سَبْعونَ رَجُلاً أَوْ ثَمَانُونَ. متفقٌ عَلَيْهِ."

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“(Öweý kakam) Ebu Talha (ejem) Ummu Suleýme: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sesi meniň gulagyma zordan eşidildi, men Onuň açdygyny bilýärin. Seniň iýer ýaly zadyň barmy?” diýip, sorady. Ummu Suleým: “Hawa, bar” diýip arpadan bişirlen birnäçe çörek çykardy we baş örtüsini aldy-da onuň bir tarapyna çörekleri dolap, meniň[1] donumyň aşagynda gizledi we bir tarapyny bolsa bilime sarap, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna ugratdy. Men çörekleri alyp, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna bardym. Ol şol wagt mesjitde adamlar bilen otyrdy, men olaryň ýanyna baryp durdym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Seni Ebu Talha iberdimi?” diýdi. Men: “Hawa” diýdim. Ol: “Nahara çagyrdymy?” diýdi. Men: “Hawa” diýdim.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oturanlara: “Turuň!” diýdi. Olar turup ýöräp ugradylar, men olaryň öňlerinden ýöräp gitdim. Ebu Talhaň ýanyna baryp muny habar berdim. Ebu Talha: “Eý, Ummu Suleým! Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýanyndaky adamlar bilen bile gelipdir, bizde olaryň hemmesine berer ýaly ýeterlik naharymyz ýog-a!” diýdi. Ummu Suleým: “Allah we Resuly has gowy bilýändir” diýdi.
Ebu Talha derrew gidip, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi garşy aldy. Soňra Ebu Talha Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen bilelikde içeri girdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eý, Ummu Suleým! Nämäň bar bolsa getir!” diýdi. Olam çörekleri getirdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem çörekleri bölek-bölek etmegi buýurdy. Soňra Ummu Suleým tulumdan ýag sykyp, çörekleriň ýüzüne ýag sürtdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem, Allahyň öwreden dogalaryny okady. Soňra bolsa: “On adama rugsat beriň, içeri girsin!” diýdi. Ebu Talha on adama rugsat berdi, olaryň hemmesi doýýançalar iýdiler, soňra çykdylar. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ýene-de on adama rugsat beriň, girsinler!” diýdi. Ebu Talha olara-da rugsat berdi, olaram girip doýýançalar iýip çykdylar. Soňra ýene-de: “On adama rugsat beriň, girsinler!” diýdi. Ebu Talha olara hem rugsat berdi, şeýdip hemmeler iýip, doýýançalar dowam etdi. Olaryň hemmesi ýetmiş ýa-da segsen adamdy”."

"
وفي روايةٍ : فَمَا زَالَ يَدخُلُ عشَرَةٌ وَيَخْرُجُ عَشَرَةٌ، حَتَّى لَمْ يَبْقَ مِنهم أَحَدٌ إِلا دَخَلَ، فَأَكَلَ حَتَّى شَبِعَ، ثُمَّ هَيَّأَهَا فَإِذَا هِي مِثلُهَا حِينَ أَكَلُوا مِنها."

Başga bir rowaýatda şeýle gelýär:

“On adam girip, on adam çykyp durdy, içeri girip garnyny doýurmadyk hiç bir adam galmady. Soňra ol saçagy ýygnamakçy bolanda, görse naharlar başdaky goýulyşyndan hiç egsilmändi”.

وفي روايةٍ : فَأَكَلُوا عَشَرَةً عَشَرةً، حَتَّى فَعَلَ ذلكَ بثَمانِينَ رَجُلاً ثُمَّ أَكَلَ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بَعْدَ ذلكَ وَأَهْلُ البَيت، وَتَركُوا سُؤراً.

Başga bir rowaýatda şeýle gelýär:

“Nahardan segsen adama çenli, on-ondan iýdiler, soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem we öý eýeleri iýdi, ýene-de nahardan artdy”.

وفي روايةٍ : ثمَّ أفضَلُوا مَا بَلَغُوا جيرانَهُم.

Başga ýene bir rowaýatda şeýle gelýär:

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Ýagny ogly Enesiň

522

عن أَبي هُرَيْرَةَ رضي اللَّه عنه عن النَّبيّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : لَيس الغِنَي عَن كثْرَةِ العَرضِ، وَلكِنَّ الغنِيَ غِنَي النَّفسِ .متفقٌ عَلَيْهِ. العَرَضُ بفتح العين والراءِ: هُوَ المَالُ

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Hakyky baýlyk emläk bollugy däl-de, ruhy baýlykdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

523

وعن عبد اللَّه بن عمرو رضي اللَّه عنهما أَن رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: قَدْ أَفلَحَ مَنْ أَسَلَمَ، وَرُزِقَ كَفَافاً، وَقَنَّعَهُ اللَّه بِمَا آتَاهُ . رواه مسلم.

Abdulla ibn Amrdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Musulman bolup, ýeterlik mukdarda rysky berilen we Allahyň berenine kanagat edip razy bolan adam, halas bolup üstünlige ýeten adamdyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

524

وعن حَكيم بن حِزَام رضي اللَّه عنه قَالَ : سَأَلْتُ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَأَعطَاني، ثُمَّ سَأَلْتُهُ فَأَعطَاني، ثُمَّ سَأَلْتُهُ فَأَعطَاني، ثُمَّ قَالَ: يَا حَكيمُ، إِنَّ هَذَا المَالَ خَضِرٌ حُلْوٌ، فَمن أَخَذَهُ بِسَخَاوَةِ نَفس بُوركَ لَهُ فِيه، وَمَن أَخَذَهُ بِإِشرَافِ نَفْسٍ لَم يُبَارَكْ لهُ فيهِ، وكَانَ كَالَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يَشْبَعُ، واليدُ العُلَيا خَيرٌ مِنَ اليَدِ السُّفلَى قَالَ حَكيمٌ فقلتُ: يَا رسول اللَّه وَالَّذِي بَعثَكَ بالحَقِّ لاَ أَرْزَأُ أَحداً بَعدَكَ شَيْئاً حَتَّى أُفَارِقَ الدُّنيَا، فَكَانَ أَبُو بكرٍ رضي اللَّه عنه يَدْعُو حَكيماً لِيُعطيَهُ العَطَاءَ، فَيَأْبَى أنْ يَقْبَلَ مِنْهُ شَيْئاً. ثُمَّ إِنَّ عُمر رضي اللَّه عنه دَعَاهُ لِيُعطيهُ، فَأَبَى أَن يَقْبلَهُ. فقالَ: يَا مَعشَرَ المُسْلمينَ، أُشْهِدُكُم عَلى حَكيمٍ أَنِي أَعْرضُ عَلَيه حَقَّهُ الَّذِي قَسَمَهُ اللَّه لَهُ في هَذَا الْفيءِ، فيَأْبَى أَن يَأْخُذَهُ. فَلَمْ يَرْزَأْ حَكيمُ أَحداً مِنَ النَّاسِ بَعْدَ النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم حَتَّى تُوُفي. متفقٌ عَلَيْهِ . يرْزَأُ براءٍ ثُمَّ زايٍ ثُمَّ همزةٍ، أيْ لَمْ يأْخُذْ مِن أَحدٍ شَيْئاً، وأَصلُ الرُّزْءِ : النُّقصَانُ، أَي لَم ينْقُصْ أَحَداً شَيئاً بالأَخذِ مِنْهُ. وَإِشْرَافُ النَّفسِ: تَطَلُّعُها وطَمعُهَا بالشَّيءِ. وَسَخَاوَةُ النَّفْسِ: هيَ عدمُ الإِشَرَاف إِلى الشَّيءِ، والطَّمَع فِيهِ، والمُبالاةِ بِهِ والشَّرهِ.

Hekim ibn Hizamden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Men bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden bir zat soradym, ol maňa berdi, soň ýene soradym, ýene berdi, soň ýene-de soradym, ol maňa ýene-de berdi, soňra maňa ýüzlenip şeýle diýdi:
“Eý, Hekim! Elbetde bu mal-mülk özüne çekiji we datly bir zatdyr. Kim ony nebsiniň sahawaty bilen (ýagny harsy dünýäligini, tamakinçiligini bildirmän) alsa, on-da ol mala bereket beriler. Kimde-kim ol maly açgözlüligi bilen (nebsiniň isleglerine boýun bolmak üçin) alsa, on-da ol malda bereket bolmaz. Iýip doýmadyk adam ýaly bolar. Ýokarky (beren) el, aşaky (alan) elden haýyrlydyr”.
Şondan soň Hekim men şeýle aýtdym diýipdir: “Ýa, Resulallah! Seni hak din bilen iberen Allaha kasam bolsun, indi men Senden soň tä, dünýäden gaýdýançam hiç kimden hiç zat soramaryn”.
(Habar berilmegine görä) Ebu Bekr (Allah ondan razy bolsun) Hekimi oljadan düşen paýyny bermek üçin ony ýanyna çagyrdy, emma ol ony almakdan boýun towlady. Soňra Omar (Allah ondan razy bolsun) (öz döwründe) oňa bir zat bermek üçin ýanyna çagyrdy, emma ol ony hem kabul etmedi. Soňra Omar (Allah ondan razy bolsun): “Eý, musulmanlar! Men sizi şaýat tutýandyryn, men Allahyň Hekime bölüp beren olja paýyny hödürleýärin, emma ol ony almakdan ýüz öwürýändir” diýdi.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden soň Hekim tä, dünýäden gaýdýança hiç kimden hiç zat almady”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

525

وعن أَبي بُردَةَ عن أَبي موسى الأشعَريِّ رضي الله عنه قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في غَزاةٍ، ونحْن سِتَّةُ نَفَرٍ بيْنَنَا بَعِير نَعْتَقِبهُ، فَنَقِبتْ أَقدامُنا، وَنَقِبَتْ قَدَمِي، وَسَقَطَتْ أَظْفاري، فَكُنَّا نَلُفُّ عَلى أَرْجُلِنا الخِرَقَ، فَسُميت غَزوَةَ ذَاتِ الرِّقاعِ لِما كُنَّا نَعْصِبُ عَلى أَرْجُلِنَا مِنَ الخِرَقَ، قالَ أَبو بُردَةَ: فَحَدَّثَ أَبو مُوسَى بِهَذا الحَدِيثِ، ثُمَّ كَرِهَ ذلكَ، وقالَ: مَا كنْتُ أَصْنَعُ بِأَنْ أَذْكُرهُ، قالَ: كَأَنَّهُ كَرِهَ أَنْ يَكُونَ شَيْئاً مِنْ عَمَلِهِ أَفْشاهُ. متفقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Burdeden rowaýat edilmegine görä, Ebu Musa El-Aşgary (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen bir söweşe çykanymyzda, biziň alty adam bolup gezekli-gezegine münýän ýekeje düýämiz bardy. Aýaklarymyz dilim-dilim bolupdy, meniň hem aýaklarym ýarylyp, dyrnaklarym gopupdy. Aýaklarymyzy mata esgisi bilen sarapdyk. Aýaklarymyzy mata bilen saranlygymyz sebäpli, şol söweşe «Zatir-rikag»[1] söweşi diýip at berilipdi.
Ebu Burda şeýle diýdi: “Ebu Musa muny gürrüň berenden soňra, “Men muny soňra ýatlap, aýdyp bermek üçin etmändim” diýip, aýdanyna ökündi. Ebu Burdaň aýtmagyna görä, Ol eden (sogap) işiniň äşgär bolmagyndan hoşlanmandy. (Ýagny bu işiň riýa (il görsin) üçin bolmagyndan gorkupdy)”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Ýagny, Rykagyň manysy ýama diýmekligi aňladýar.

526

وعن عمرو بن تَغْلِب بفتح التاءِ المثناةِ فوقَ وإِسكان الغين المعجمة وكسر الَّلام رضي الله عنه، أَنَّ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أُتِيَ بمالٍ أَوْ سَبْيٍ فَقسَّمهُ، فَأَعْطَى رِجَالاً، وتَرَكَ رِجالاً، فَبَلَغَهُ أَنَّ الَّذِينَ تَرَكَ عَتبُوا، فَحَمِدَ اللَّه، ثُمَّ أَثْنَى عَلَيهِ، ثُمَّ قَالَ: أَمَا بَعدُ، فَوَاللَّه إِنِّي لأُعْطِي الرَّجُلَ وَأَدَعُ الرَّجُلَ، والَّذِي أَدَعُ أَحَبُّ إليَّ مِنَ الَّذِي أُعْطِي، وَلكِنِّي إِنَّمَا أُعْطِي أَقوَاماً لِما أَرى في قُلُوبِهِمْ مِن الجَزعِ والهَلَعِ، وَأَكِلُ أَقْواماً إِلى مَا جعَلَ اللَّه في قُلُوبِهِمْ مِنَ الغِني والخَيْرِ، مِنْهُمْ عَمْروُ بنُ تَغلِبَ قَالَ عمرُو بنُ تَغْلِبَ: فَواللَّهِ مَا أُحِبُّ أَن لِي بِكلِمةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم حُمْرَ النَّعَمِ. رواه البخاري. الهلَعُ: هُو أَشَدُّ الجَزَعِ، وقِيل: الضَّجرُ.

Amr ibn Taglibden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme oljadan düşen bir topar baýlyk ýa-da söweşden ýesir düşen köpsanly gullary getirdiler. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olary paýlady. Ol bir topar adamlara şol zatlardan berişdirdi, bir toparlaryna-da hiç zat bermedi. Hiç zat berilmedik adamlaryň närazylyk bildirýändikleriniň (gep-gürrüňleri) Oňa gelip ýetdi. Ol şonda Allah Tagala hamdu-senalar edip, soňra “Emma ba’du” diýip, şeýle diýdi: “Allaha kasam bolsun, Men oljadan paý bermedik kişimi beren kişimden gowy görýändigime garamazdan, kimsine paý berip, kimsine-de bermän bilerin. Ýöne käbir kişilere baýlyk bermegime olaryň kalbynda sabyrsyzlygyň we tamakinçiligiň bardygyny gördigim üçin berýändirin. Käbirlerini bolsa, Allahyň kalblarynda ýaradan köňül baýlyklaryna we haýryna tabşyrýaryn. ‘Amr ibn Taglib hem şolardan biridir!” diýdi.
‘Amr ibn Taglib şeýle diýdi: “Wallahy, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň men hakda aýdan şu sözlerini hatda (şol döwürde iň gymmatly hasap edilýän) gyzyl düýelere-de çalyşmazdym!”. "

Salgylanma:

(Buhary)

527

وعن حَكيمِ بن حِزامٍ رضي اللَّه عنه أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قالَ : اليدُ العُليا خَيْرُ مِنَ اليَدِ السُّفْلى، وابْدَأ بمنْ تَعُولُ، وَخَيْرُ الصَّدَقَةِ عنْ ظَهْرِ غِنى، ومَنْ يَسْتعْففْ يُعفُّهُ اللَّه، ومَنْ يَسْتغْن يُغْنِهِ اللَّه . متفقٌ عَلَيْهِ. وهذا لفظ البخاري، ولفظ مسلم أَخصر.

Hekim ibn Hizamden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýokarky (beren) el, aşaky (alan) elden haýyrlydyr. Haýyr-sahawaty ilki bilen eklemek boýnuňda bolanlardan başla! Sadakaň iň haýyrlysy artykmaç baýlykdan berilen sadakadyr[1]. Dilegçilikden saklanan adamy, Allah hiç kime mätäç eýlemez. Kimde-kim Allahyň berenine kanagat edip, kişiniň baýlygyna göz dikmese, Allah ony baý edip, başgalara mätäç bolmakdan halas eder”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Başgaça aýdanyňda özüňe gerek bolup duran zady sadaka bermek zerur däldir.

528

وعن سفيانَ صَخْرِ بنِ حَرْبٍ رضي اللَّه عنه قَالَ : قَالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: لاَ تُلْحِفُوا في المسأَلَةِ، فوَاللَّه لاَ يَسْأَلُني أَحَدٌ مِنْكُمْ شَيْئاً، فَتُخرِجَ لَهُ مَسْأَلَتُهُ مِنِّي شَيْئاً وَأَنا لَهُ كارِهٌ، فَيُبَارَكَ لَهُ فِيمَا أَعْطَيْتُهُ. رواه مسلم.

Sufýan Sahr ibn Harbdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir zat soraýan wagtyňyz irginsiz, tutanýerli soramaň. Çünki, Allahdan ant içýärin, eger-de sizden kimdir biri haýyşy bilen maňa bermek islemeýän zadymy bermäge mejbur etse, beren zadymda bereket bolmaz”.

Salgylanma:

(Muslim)

529

وعن أَبي عبدِ الرحمنِ عَوف بن مالِك الأَشْجَعِيِّ رضي اللَّه عنه قالَ: كُنَّا عِنْدَ رسُولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم تِسَعْةً أَوْ ثَمَانِيَةً أَوْ سَبْعَةً، فَقَال:أَلاَ تُبَايِعُونَ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وكُنَّا حَدِيثي عَهْدٍ بِبيْعَةٍ، فَقُلْنا: قَدْ بايعْناكَ يَا رسُولَ اللَّهِ، ثمَّ قالَ:ألا تُبَايِعُونَ رسولَ اللهِ؟ فَبَسَطْنا أيْدينا وقلنا قد بايعناك يا رسول الله فَعَلاَم نَبَايِعُكَ؟ قَالَ:عَلَى أَنْ تَعْبُدُوا اللَّه وَلاَ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً، والصَّلَوَاتِ الخَمْس وَتِطيعُوا وَأَسرَّ كلمَة خَفِيةً :وَلاَ تَسْأَلُوا النَّاسِ شَيْئاً .فَلَقَدْ رَأَيتُ بَعْضَ أُولِئكَ النَّفَرِ يَسْقُطُ سَوْطُ أَحدِهِمْ فَما يَسْأَلُ أَحَداً يُنَاوِلُهُ إِيَّاهُ .رواه مسلم.

Ebu Abdurrahman Auwf ibn Malik El-Aşjay’ydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Biz dokuz ýa sekiz ýa-da ýedi adam bolup, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanynda otyrdyk. Bize: “Resulullah sallallahu aleýhi weselleme wepaly boljaklygyňyza beýgat (söz berip, äht, kasam) etjek dälmisiňiz?” diýip sorady. Aslynda kasamy biz ýaňy-ýakynda edipdik. “Ýa, Resulallah! Biz Saňa beýgat edipdigä?” diýdik. Ol bize ýene-de: “Siz Allahyň Resulyna beýgat edip, kasam etjek dälmisiňiz?” diýdi.
Soňra biz Oňa ellerimizi uzatmaga başladyk we: “Biz Saňa öň beýgat edipdik, indi nämä üçin kasam etmeli?” diýdik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ýalňyz Allaha ybadat edip, Oňa hiç bir zady şärik goşmajakdygyňyza, bäş wagt namaz okajakdygyňyza hem-de Allaha boýun boljakdygyňyza” diýdi we ýuwaşlyk bilen: “Kimseden zat dilemejekdigiňize-de beýgat edip, kasam ediň” diýdi.
(Auwf ibn Malik şeýle diýdi): “Men şol adamlaryň käbirlerini görüpdim; gamçysy ýere gaçardy, ýöne welin ony alyp ber diýip hiç kimden haýyş etmezdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

530

وعن ابن عمر رضي اللَّه عنهما أَنَّ النبيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: لاَ تَزَالُ المَسأَلَةُ بِأَحَدِكُمْ حَتى يَلْقى اللَّه تَعَالَى ولَيْسَ في وَجْهِهِ مُزْعةُ لَحْمٍ . متفقٌ عَلَيْهِ .المُزْعَةُ بضم الميمِ وإِسكانِ الزاي وبالعينِ المهملة: القِطْعَة.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Siziň içiňizde yzygiderli, durman dilegçilik edip ýörenleriňiz, ýüzünde ýekeje-de et galman (ýüzsüz halynda) Allahyň huzuryna barjakdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

531

وعنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ وَهُوَ عَلَى المِنبرِ، وَذَكَرَ الصَّدقَةَ والتَّعَفُّفَ عَنِ المسأَلَةِ: اليَد العلْيا خَيْرٌ مِنَ اليَدِ السُّفْلى وَاليَد العُليا هِيَ المُنْفِقة، والسُّفْلَى هِيَ السَّائِلَة. متفقٌ عَلَيْهِ.

Ýene-de Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem münberiň üstünde, sadaka bermek we dilegçilikden saklanyp, abraýly ýaşamak, hakynda gürrüň berip, şeýle diýdi:

“Ýokarky (beren) el, aşaky (alan) elden haýyrlydyr. Ýokarky el – beren eldir, aşaky el bolsa, dilegçilik edýän eldir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

532

وعن أَبي هُريرة رضي اللَّه عنه قال : قال رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: مَنْ سَأَلَ النَّاس تَكَثُّراً فَإِنَّمَا يَسْأَلُ جَمْراً، فَلْيسْتَقِلَّ أَوْ لِيَسْتَكْثِرْ .رواه مسلم.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Mal-mülküni köpeltmek üçin adamlardan dilegçilik edip ýören adam, özüne köz dilän adam ýalydyr. Indi, isle az, isle köp dilegçilik etsin”.

Salgylanma:

(Muslim)

533

وعن سمُرَةَ بنِ جُنْدبٍ رضي اللَّه عنه قَالَ: قَالَ رسُولُ اللَّه صلى اللَّه عليه وآله وسَلَّم: إِنَّ المَسأَلَةَ كَدُّ يكُدُّ بِهَا الرَّجُلُ وجْهَهُ، إِلاَّ أَنْ يَسأَلَ الرَّجُلُ سُلْطاناً أَوْ في أَمْر لابُدَّ مِنْهُ .رواهُ الترمذي وقال: حديث حسن صحيح .الكَدُّ: الخَدشُ وَنحوُهُ.

Samura ibn Jundubdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Dilegçilik etmek, adamyň öz ýüzüni ýaralan ýalydyr[1]. Emma bu dilegçilik patyşadan ýa-da zerur bir iş üçin bolan ýagdaýynda beýle däldir”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol bu hadys hasan, sahyh diýipdir)

bellikler:

[1] Kyýamat gününde adamlaryň öňünde ýüzüni dyrnaklary bilen ýaralan halynda, dilegçilik edýäni belli bolan halynda geler.

534

وعن ابن مسعودٍ رضيَ اللَّه عنه قَالَ: قَالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: مَنْ أَصابَتْهُ فَاقَةٌ فَأَنْزَلَهَا بِالنَّاسِ لَمْ تُسَدَّ فاقَتُهُ، وَمَنْ أَنْزَلها باللَّه، فَيُوشِكُ اللَّه لَهُ بِرِزقٍ عاجِلٍ أَوْ آجِلِ. رواهُ أَبو داود، والترمذي وَقالَ :حديث حسن. يُوشك بكسر الشين: أَي يُسرِعُ.

Ibnu Mesu’tdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kim bir mätäçlige düşüp, kömek sorap, adamlara ýüz tutsa, hiç wagt mätäçliginden gutulmaz. Kimde-kim Allaha ýüz tutsa, Allah irde-giçde onuň ryskyny berer”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud weTirmizi. Ol bu hadys hasan diýipdir)

535

وعَنْ ثَوْبانَ رضيَ اللَّه عنه قَالَ: قَالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: مَنْ تَكَفَّلَ لِي أَن لاَ يسْأَلَ النَّاسَ شَيْئاً، وَأَتَكَفَّلُ لَهُ بالجَنَّة؟ فقلتُ: أَنا، فَكَانَ لاَ يسْأَلُ أَحَداً شَيْئاً. رواه أَبُو داود بإِسنادٍ صحيح.

Sewbänden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem:

"“Kim maňa adamlardan hiç zat dilemejegine söz berse, men hem onuň Jennete girjegine söz berýärin (kepil bolýaryn)” diýipdir. Şol wagt men: “Men söz berýärin” diýdim.
Hadysy rowaýat edýän şeýle diýýär: “Sewbän hiç kimden hiç zat soramazdy”."

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Ol bu hadys sahyh diýipdir)

536

وعن أَبي بِشْرٍ قَبِيصَةَ بنِ المُخَارِقِ رضي اللَّه عنه قَالَ: تَحمَّلْت حمَالَةً فَأَتَيْتُ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أَسْأَلُهُ فِيهَا، فَقَالَ: أَقِمْ حَتَّى تَأْتِينَا الصَّدَقَةُ فَنأْمُرَ لكَ بِها ثُمَّ قَالَ :ياَ قَبِيصَةُ إِنَّ المَسأَلَةَ لاَ تَحِلُّ إِلاَّ لأَحَدِ ثَلاثَةٍ: رَجُلٌ تَحَمَّلَ حمالَةً، فَحَلَّتْ لَهُ المَسْأَلَةُ حَتَّى يُصيبَها، ثُمَّ يُمْسِكُ. ورجُلٌ أَصابَتْهُ جائِحَةٌ اجْتَاحَتْ مالَهُ، فَحَلَّتْ لهُ المَسأَلَةُ حَتَّى يُصِيبَ قِوَاماً مِنْ عيْشٍ، أَوْ قَالَ: سِداداً مِنْ عَيْشٍ، ورَجُلٌ أَصابَتْهُ فاقَة، حَتى يقُولَ ثلاثَةٌ مِنْ ذَوي الحِجَى مِنْ قَوْمِهِ: لَقَدْ أَصَابَتْ فُلاناً فَاقَةٌ، فحلَّتْ لَهُ المسْأَلةُ حتَّى يُصِيبَ قِواماً مِنْ عَيْشٍ، أَوْ قالَ: سِداداً مِنْ عَيْشٍ. فَمَا سِواهُنَّ مِنَ المَسأَلَةِ يَا قَبِيصَةُ سُحْتٌ، يأَكُلُها صاحِبُها سُحْتاً .رواهُ مسلم .الحمالَةُ بفتح الحاءِ: أَنْ يَقَعَ قِتَالٌ وَنحوُهُ بَين فَرِيقَينِ، فَيُصلحُ إِنْسَانٌ بيْنهمْ عَلى مالٍ يَتَحَمَّلُهُ ويلْتَزِمُهُ عَلى نَفْسِهِ. وَالجائِحَةُ: الآفَةُ تُصِيبُ مالَ الإِنْسانِ. وَالقَوام بكسر القاف وفتحهَا: هوَ مَا يقوم بِهِ أَمْرُ الإِنْسانِ مِنْ مَالٍ ونحوِهِ وَالسِّدادُ بكسر السين: مَا يَسدُّ حاجةَ المُعْوِزِ ويَكْفِيهِ، وَالفَاقَةُ: الفَقْرُ. وَالحِجَى: العقلُ.

Ebu Bişr Kabisa ibn El-Muharikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Kepil bolup (ortada durup), agyr bergiň aşagynda galdym, şol sebäpli, Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme kömek üçin ýüz tutdym. Ol maňa: “Biraz garaş, sadaka maly gelsin, şondan saňa berilmegini emr ederis” diýdi. Soňra Ol maňa: “Eý Kabisa, dilegçilik etmek diňe şu üç adam üçin halaldyr” diýdi.
1. Kepil bolup, agyr bergiň aşagynda galan adama tä, bergisini berýänçä dilemek halaldyr, soňra dilegçilik etmekden saklanmalydyr.
2. Bir betbagtçylyga uçrap, ähli emlägini ýitiren adama, durmuşyny ýola goýar ýaly dilemegi halaldyr.
3. Aňrybaş garyplyga sezewar bolup, taýpasyndan azyndan akylly-başly üç sany adam: “Pylany gaty garyp düşüpdir” diýiljek ýagdaýda garyp düşen adama-da güzeranyny ýola goýýança dilemegi halaldyr.
Eý Kabisa! Ine, şulardan başga dilegçiligiň hemmesi haramdyr. Şulardan başga dilegçilik eden adam haram iýen adamdyr” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

537

وعن أبي هريرة رضيَ اللَّه عنه أَنَّ رسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : لَيْسِ المِسْكِينُ الَّذِي يطُوفُ عَلى النَّاسِ تَرُدُّهُ اللُّقْمَةُ واللُّقْمَتانِ، وَالتَّمْرَةُ والتَّمْرتَانِ، وَلَكِنَّ المِسْكِينَ الَّذِي لاَ يجِدُ غِنًى يُغنِيهِ، وَلاَ يُفْطَنُ لَهُ، فَيُتَصدَّقَ عَلَيْهِ، وَلاَ يَقُومُ فَيسْأَلَ النَّاسَ . متفقٌ عليه.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Adamlaryň arasynda gapy-gapy aýlanyp bir-iki lukma ýa-da bir-iki hurma üçin dilegçilik edip ýören adam misgin däldir. Hakyky misgin mätäçligini aýryp biljek baýlygy bolmadyk we mätäçligi bilinmeýänligi sebäpli oňa sadaka berilmeýän we özi hem adamlardan hiç zat soramaýan adamdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

538

عَنْ سالمِ بنِ عبدِ اللَّهِ بنِ عُمَرَ، عَنْ أَبيهِ عبدِ اللَّه بنِ عُمَرَ، عَنْ عُمَرَ رضي اللَّه عنهم قَالَ: كَانَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُعْطِيني العطَاءَ، فَأَقُولُ: أَعطهِ مَن هُوَ أَفقَرُ إِلَيهِ مِنِّي، فَقَالَ: خُذهُ، إِذَا جاءَكَ مِن هَذَا المَالِ شَيءٌ، وَأَنْتَ غَيْرُ مُشْرِفٍ وَلاَ سَائِلٍ، فَخُذْهُ فتَموَّلْهُ فَإِن شِئتَ كُلْهُ، وإِن شِئْتَ تَصدقْ بِهِ، وَمَا لا، فَلا تُتبِعْهُ نَفْسَكَ قَالَ سالمٌ: فَكَانَ عَبدُ اللَّه لاَ يسأَلُ أَحداً شَيْئاً، وَلا يَرُدُّ شَيئاً أُعْطِيه. متفقٌ عَلَيْهِ .مشرفٌ بالشين المعجمة: أَيْ: متَطَلِّعٌ إِلَيْه.

Sälim ibn Abdullah ibn Omar, kakasy Abdullah ibn Omardan, ol hem Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat etmegine görä, Omar şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem aram-aram maňa oljadan düşen maldan sowgat bererdi. Men: “Bulary menden has mätäçlere berseňiz” diýerdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Sen muny al! Göz dikip, garaşmadygyň we dilegçilik etmedigiň bir ýerden gelen maldan al-da eýeçilik ediniber. Soňra isleseň ony iý, isleseňem mätäçlere paýla. Emma welin mundan başga bir ýol bilen gelen mal-mülkiň (baýlygyň) yzyndan gidiji bolma!”.
Sälim şeýle diýipdir: “Abdullah (ibn Omar) hiç kimden hiç zat soramazdy, ýöne özüne berilen zady hem yzyna gaýtarmazdy”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

539

وعنْ أَبي عبدِ اللَّه الزُّبَيْرِ بنِ العوَّامِ رضي اللَّه عنه قالَ : قالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: لأَنْ يَأْخُذَ أَحَدُكُم أَحبُلَهُ ثُمَّ يَأْتِيَ الجَبَلَ، فَيَأْتِيَ بحُزْمَةٍ مِن حَطَبٍ عَلى ظَهِرِهِ فَيَبيعَهَا، فَيَكُفَّ اللَّه بِهَا وَجْهَهُ، خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَن يَسأَلَ النَّاسَ، أَعطَوْهُ أَوْ مَنَعُوهُ . رواه البخاري.

Ebu Abdulla ibn Zubeýr ibn Awwamdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Siziň biriňiz ýüpüni alyp daga gidip, arkasynda bir daňy odun getirip satyp gazanç etmegi we şol sebäpli hem Allahyň ony mätäçlikden saklap, onuň abraýyny goramaklygy, berilse-berilmese adamlardan dilegçilik edip ýörmeginden has haýyrlydyr”.

Salgylanma:

(Buhary)

540

وعن أبي هُريرة رضي اللَّه عنه قَالَ: قَالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: لأَنْ يحتَطِبَ أَحَدُكُم حُزمَةً عَلَى ظَهرِه، خَيْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ يَسأَل أَحَداً، فَيُعُطيَه أَو يمنَعَهُ . متفقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Siziň biriňiziň, bir daňy odun toplap, arkasyna ýükläp satmagy, bir adamdan bersin ýa-da bermesin bir zat dilemeginden has haýyrlydyr”.

Salgylanma:

(Buhary)

Riyad al-Salihin yslam dininiň meşhur hadys ýygyndysydyr. Takmynan 1,900 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň (S.A.W) sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Riyad al-Salihin Programmasyny

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!