PDF ýükläň

561

"وعنه قَالَ: قَالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم:مَنْ تَصَدَّقَ بِعِدْلِ تَمْرَةٍ مِنْ كَسْبٍ طَيِّبٍ، وَلاَ يَقْبَلُ اللَّهُ إِلاَّ الطَّيِّبَ فَإِنَّ اللَّه يقْبَلُهَا بِيَمِينِهِ، ثُمَّ يُرَبِّيها لِصَاحِبَها، كَمَا يُرَبِّي أَحَدُكُمْ فَلُوَّهُ حَتَّى تَكُونَ مِثْلَ الجَبلِ. متفقٌ عَلَيْهِ.
الفَلُوّ بفتحِ الفاءِ وضم اللام وتشديد الواو، ويقال أَيضاً: بكسر الفاءِ وإِسكان اللام وتخفيف الواو: وَهُوَ المُهْرُ."

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kimde-kim halal gazanjyndan birje hurma ululygynda bolsa-da sadaka berse - Allah halaldan başgasyny kabul hem etmez - Allah Tagala ony sag eli bilen kabul eder, soňra ony siziň biriňiziň atynyň taýçanagyny bakyp ulaldyşy ýaly ulaldar, hat-da, sogaby dag ýaly bolar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

562

وعنه عن النَّبيّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: بيْنَما رَجُلٌ يَمشِي بِفَلاةٍ مِن الأَرض، فَسَمِعَ صَوتاً في سَحَابَةٍ: اسقِ حَدِيقَةَ فُلانٍ، فَتَنَحَّى ذلكَ السَّحَابُ فَأَفْرَغَ مَاءَهُ في حَرَّةٍ، فإِذا شَرْجَةٌ مِنْ تِلْكَ الشِّراجِ قَدِ اسْتَوعَبَتْ ذلِكَ الماءَ كُلَّهُ فَتَتَبَّعَ الماءَ، فإِذا رَجُلٌ قَائِمٌ في حَدِيقَتِهِ يُحَوِّلُ المَاءَ بمِسحَاتِهِ، فَقَالَ لَهُ: يَا عَبْدَ اللَّهِ ما اسْمُكَ قال: فُلانٌ، للاسْمِ الَّذِي سَمِعَ في السَّحَابَةِ، فقال له: يَا عَبْدَ اللَّهِ لِمَ تَسْأَلُنِي عَنِ اسْمِي؟ فَقَال: إنِّي سَمِعْتُ صَوتاً في السَّحَابِ الَّذِي هذَا مَاؤُهُ يقُولُ: اسقِ حَدِيقَةَ فُلانٍ لإسمِكَ، فَمَا تَصْنَعُ فِيها؟ فَقَالَ:أَما إِذْ قُلْتَ هَذَا، فَإني أَنْظُرُ إِلى مَا يَخْرُجُ مِنها، فَأَتَّصَدَّقُ بثُلُثِه، وآكُلُ أَنا وعِيالي ثُلُثاً، وأَردُّ فِيها ثُلثَهُ . رواه مسلم . الحَرَّةُ الأَرضُ المُلْبَسَةُ حِجَارَةً سَودَاءَ : والشَّرجَةُ بفتح الشين المعجمة وإِسكان الراءِ وبالجيم: هِيَ مسِيلُ الماءِ.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Bir adam, çölden ýöräp barýarka birden bulutlaryň içinden “Pylanynyň bagyny suwar!” diýip, bir ses eşitdi. Soňra bulutlar bir tarapa süýşüp gara daşlyk bir ýere suwuny boşatdy, ähli suwlar bir akyma birleşip akyp başlady. Ol adam suwuň akymyna tarap ýöräp ugrady. Görse, bir adam bagynyň ýanynda, akyp gelýän suwy pili bilen bagyna tarap öwürip duranyny gördi we ondan: “Eý Allahyň guly, adyň näme?” diýip sorady. Ol hem: “Pylany” diýip bulutdan eşiden adyny aýtdy. Soňra: “Meniň adymy näme üçin soradyň?” diýdi. Ol: “Men şu suwy ýagdyran bulutlardan seniň adyňy tutup “Pylanynyň bagyny suwar!” diýen bir ses eşitdim, şonuň üçin soradym. Bular ýaly derejä mynasyp bolar ýaly sen näme edýärsiň?” diýip sorady. Ol bagyň eýesi:
“Eger bu hakda gyzyklanýan bolsaň, aýdaýyn. Men baglarymdan alýan hasylymy hasap edip, üçe bölýän; üçden birini sadaka berýän, üçden birini maşgalam bilen bilelikde iýýän we üçden birini bolsa yzyna (tohumlykdyr we ş.m. zatlar üçin bagyma) siňdirýän” diýdi”."

Salgylanma:

(Muslim)

563

وعن جابر رضي اللَّه عنه أَنَّ رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قالَ:اتَّقُوا الظُّلْمَ، فَإِنَّ الظُّلْمَ ظُلمَاتٌ يوْمَ القِيامَة، واتَّقُوا الشُّحَّ، فَإِنَّ الشُّحَّ أَهْلَكَ مَنْ كانَ قَبْلَكُمْ، حَمَلَهُم عَلَى أَن سَفَكُوا دِمَاءَهم واستحَلُّوا مَحَارِمَهُم. رواه مسلم.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Zulum etmekden saklanyň, çünki zulum Kyýamat gününde tümlüge öwrüljekdir. Gysgançlykdan hem saklanyň, çünki gysgançlyk, sizden öňki ýaşan adamlary heläk etdi. Olaryň gan dökmeklerine we haram zatlary halal etmeklerine sebäp boldy”.

Salgylanma:

(Muslim)

564

وعن أبي هُريرة رضي اللَّه عنه قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَقَالَ: إنِّي مَجْهُودٌ، فأَرسَلَ إِلى بَعضِ نِسائِهِ، فَقَالت: والَّذِي بَعَثَكَ بِالحَقِّ مَا عِندِي إِلاَّ مَاءٌ، ثُمَّ أَرْسَلَ إِلى أُخْرَى. فَقَالَتْ مِثْلَ ذَلِكَ، حتَّى قُلْنَ كُلُّهنَّ مِثل ذَلِكَ: لا وَالذِي بعثَكَ بِالحَقِّ مَا عِندِي إِلاَّ مَاءٌ. فَقَالَ النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم:مَنْ يُضِيفُ هَذا اللَّيْلَةَ؟ فَقَالَ رَجُلٌ مِن الأَنْصارِ: أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَانْطَلَقَ بِهِ إِلى رحْلِهِ، فَقَال لامْرَأَتِهِ: أَكرِمِي: ضَيْفَ رسولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم. متفقٌ عليه.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Açlykdan ýaňa meniň halym harap” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem aýallarynyň biriniň ýanyna iýer ýaly zat getirmek üçin habar ugratdy. Ol[1] hem: “Seni hak pygamber edip iberen Allaha kasam bolsun, öýde suwdan başga hiç zat ýok” diýdi.
Soňra başga bir aýalynyň ýanyna ugratdy, ol hem edil şonuň ýaly jogap berdi. Olaryň hemmesi: “Seni hak pygamber edip iberen Allaha kasam bolsun, öýde suwdan başga hiç zat ýok” diýip jogap berenlerinden soň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (sahabalaryna) ýüzlenip:
“Kim bu gije bu adamy myhman alyp biler?” diýdi. Ensarylardan bir adam: “Men ýa Resulallah!” diýdi-de ony öýüne alyp gitdi we aýalyna: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň myhmanyna hezzet-hormat ediň!” diýdi”. "

وفي رواية قَالَ لامرَأَتِهِ: هَلْ عِنْدَكِ شَيءٌ؟ فَقَالَتْ: لاَ، إِلاَّ قُوتَ صِبيانِي قال: عَلِّليهمْ بِشَيءٍ وإِذا أَرَادُوا العَشَاءَ، فَنَوِّميهِم، وإِذَا دَخَلَ ضَيْفُنَا، فَأَطفِئي السِّرَاجَ، وأَريِهِ أَنَّا نَأْكُلُ، فَقَعَدُوا وأَكَلَ الضَّيفُ وبَاتا طَاوِيَيْنِ، فَلَمَّا أَصْبح، غَدَا عَلَى النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : فَقَالَ :لَقَد عَجِبَ اللَّه مِن صَنِيعِكُمَا بِضَيفِكُمَا اللَّيْلَةَ

Başga bir rowaýatda, ol adam aýalyna:

"“Öýde iýer ýaly zat barmy?” diýip sorady. Aýaly: “Ýok, diňe çagalarymyň iýjek naharyndan başga hiç zat ýok” diýdi. Sahaba: “Onda sen çagalary bir zada güýme, nahar iýjek diýseler sen olary ýatyr” diýdi. Myhman öýe girende, çyrany söndür we bizem iýýän ýaly bolaly” diýdi. Soňra olar saçagyň başyna geçip oturdylar, myhman garnyny doýurdy, olar bolsa aç ýatdylar.
Ertesi gün irden, şol sahaba[2] Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna bardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ony görüp şeýle diýdi: “Allah Tagala bu gije myhmanyňyza eden hezzet-hormatyňyzdan hoşal boldy”[3] diýdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

“[1] Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýaly. [2] Myhmany ýany bilen alyp giden öý eýesi.
[3] Arapça metininde “Ajaba” diýip gelýär. Onuň haýran galdy diýen manysy hem bardyr.”

565

وعنه قالَ: قالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: طَعَامُ الاثْنَينِ كَافِي الثَّلاثَةِ، وطَعامُ الثَّلاثَةِ كَافِي الأَربَعَةِ . متفقٌ عَلَيْهِ

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Iki adamlyk nahar üç adama, üç adamlyk nahar bolsa dört adama ýeter”.

وفي رواية لمسلمٍ عن جابر رضي اللَّه عنه، عن النَّبيّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : طَعَامُ الوَاحِد يَكفي الاثْنَيْنِ، وطَعَامُ الاثْنَيْنِ يَكْفي الأربَعَةَ، وطَعَامُ الأرْبعةِ يَكفي الثَّمَانِيَةَ.

Muslimiň Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat eden bir hadysyna görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir adamlyk nahar iki adama, iki adamlyk nahar dört adama, dört adamlyk nahar bolsa sekiz adama ýeter”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

566

وعن أَبي سعيدٍ الخُدريِّ رضي اللَّهُ عنه قَالَ: بينَمَا نَحْنُ فِي سَفَرٍ مَعَ النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذ جَاءَ رَجُلٌ عَلَى رَاحِلَةٍ لَهُ، فَجَعَلَ يَصْرفُ بَصَرَهُ يَمِيناً وَشِمَالاً، فَقَال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: مَنْ كَانَ مَعَهُ فَضْلُ ظَهرٍ فَليَعُدْ بِهِ عَلى مَنْ لا ظَهْرَ لَهُ، وَمَن كانَ لَهُ فَضْلٌ مِن زَادٍ، فَليَعُدْ بِهِ عَلَى مَن لا زَادَ لَه فَذَكَرَ مِن أَصْنَافِ المَالِ مَا ذَكَرَ حَتَّى رَأَيْنَا أَنَّهُ لاَ حَقَّ لأحدٍ مِنَّا في فَضْلٍ .رواه مسلم

Ebu Sa’yd El-Hudryýdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen sapardadyk. Bir adam düýesine münüp geldi-de, bir zatlar isleýän ýaly saga-çepe seredip başlady[1]. Muny görüp, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Artykmaç münmäge (düýe, at ýaly) ulagy bar bolan adam, ýoklara bersin. Artykmaç azygy bar bolan adam, ýoklara bersin!” diýip, birnäçe görnüşli emläkleri sanap geçdi. Biz şol wagt hiç kimiň özünden artykmaç zatlary saklamaga hukugynyň ýokdugyna düşünip galdyk”.

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1] Ol adam gaty garypdy. Kömek üçin birine ýüz tutjak boldy.

567

وعن سَهلِ بنِ سعدٍ رضي اللَّه عنه أَنَّ امرَأَةً جَاءَت إِلى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِبُردةٍ مَنسُوجَةٍ، فَقَالَتْ: نَسَجتُها بِيَديَّ لأكْسُوَكَهَا، فَأَخَذَهَا النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مُحتَاجاً إِلَيهَا، فَخَرَجَ إِلَينا وَإِنَّهَا لإزَارُهُ، فَقَالَ فُلانٌ اكسُنِيهَا مَا أَحسَنَها، فَقَال:نَعَمْ فَجلَس النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في المجلِسِ، ثُمَّ رَجَعَ فَطَواهَا، ثُمَّ أَرسَلَ بِهَا إِلَيْهِ: فَقَالَ لَهُ القَوْمُ: مَا أَحسَنْتَ، لَبِسَهَا النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مُحْتَاجاً إِلَيها، ثُمَّ سَأَلتَهُ، وَعَلِمت أَنَّهُ لا يَرُدُّ سَائِلاً، فَقَالَ: إنّي وَاللَّهِ مَا سَأَلْتُهُ لألْبَسَها، إِنَّمَا سَأَلْتُهُ لِتكُونَ كَفَنِي. قَالَ سَهْلٌ: فَكانت كَفَنَهُ. رواه البخاري.

Sähl ibni Sa’dden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"bir aýal Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna dokalan bir don getirip: “Muny size geýdirmek üçin öz ellerim bilen dokadym” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hakykatdanam şol eşige mätäçdi, ony kabul etdi we ony izar hökmünde (bilinden aşagyna sarap) biziň ýanymyza geldi. Bir adam: “Bu nähili owadan eken, ony maňa beräý, men geýäýin!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bolýar” diýdi. Biraz oturandan soňra öýüne gitdi we ony epläp ol adama ugratdy. Sahabalar oňa (gaharlanyp): “Seniň bu edişiň gowy bolmady! Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň özi şol eşige mätäçdi. Onsoňam, kim näme sorasa Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň oňa ýok diýmejegini bilip, sen ondan dilediň” diýdiler. Ol adam: “Allahdan ant içýärin, men ony geýmek üçin soramadym, men ony özüme kepen edinmek üçin soradym” diýdi.
Sähl şeýle diýdi: “Hakykatdanam, ol eşik onuň kepeni boldy”."

Salgylanma:

(Buhary)

568

وعن أَبي موسى رضي اللَّه عنه قَالَ : قَالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: إِنَّ الأشعَرِيين إِذَا أَرملُوا في الْغَزْوِ، أَو قَلَّ طَعَامُ عِيَالِهِم بالمَدِينَةِ، جَمَعُوا مَا كَانَ عِندَهُم في ثَوبٍ وَاحدٍ، ثُمَّ اقتَسَمُوهُ بَيْنَهُم في إِنَاءٍ وَاحِدٍ بالسَّويَّةِ فَهُم مِنِّي وَأَنَا مِنهُم .متفقٌ عَلَيْهِ. أَرمَلُوا: فَرَغَ زَادُهُم، أَو قَارَبَ الفَرَاغَ.

Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Aşgarylar[1] (taýpasy) söweş döwründe azyk-iýmitleri gutaranda ýa-da Medinedäki çagalarynyň iýmitleri azalanda, ellerindäki bar bolan ähli zatlaryny bir saçaga jemläp, belli bir ölçegdäki gap bilen deň mukdarda öz aralarynda paýlaşardylar. (Ana şonuň üçin hem) olar mendendir, men hem olardandyryn.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Ýemenleriň bir taýpasy.

569

وعن سهلِ بنِ سعدٍ رضي اللَّه عنه أَن رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أُتِيَ بِشَرَابٍ، فَشَرِبَ مِنهُ وَعَن يَمِينِهِ غُلامٌ، وَعَن يسارِهِ الأَشْيَاخُ، فَقَالَ لِلْغُلام : أَتَأْذَنُ لِي أَن أُعْطِيَ هُؤلاءِ؟ فَقَالَ الغُلامُ: لاَ وَاللَّهِ يَا رسُولَ اللَّه لا أُوثِرُ بِنَصيبي مِنكَ أَحَداً، فَتَلَّهُ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في يَدِهِ. متفقٌ عَلَيْهِ .تَلَّهُ بالتاءِ المثناةِ فوق، أَيْ: وَضَعَهُ، وَهَذَا الغُلامُ هُوَ ابنُ عَبَّاسٍ رضي اللَّه عنهما.

Sähl ibn Sa’dden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme içer ýaly bir zat getirdiler. Ol hem ondan içdi. Onuň sag tarapynda bir oglanjyk, çep tarapynda bolsa ýaşulylar otyrdy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oglana garap: “Muny ilki bilen ýaşululara bersem bolarmy? diýip sorady. Oglanjyk: “Ýok, ýa Resulallah! Allahdan ant içýärin, Senden gelen nesibämi hiç kime bermerin” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gaby onuň eline berdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi) Ol oglanjyk Ibnu Abbasdy (Allah olardan razy bolsun).

570

"وعن أَبي هريرة رضي اللَّه عنه عَنِ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: بيْنَا أَيُّوبُ عليه السلام يَغتَسِلُ عُريَاناً، فَخَرَّ عَلَيْهِ جَرَادٌ مِن ذَهَبٍ، فَجَعَلَ أَيُّوبُ يَحثي في ثَوبِهِ، فَنَادَاهُ رَبُّهُ عَزَّ وَجلَّ: يَا أَيُّوبُ، أَلَم أَكُنْ أغنيتك عمَّا تَرَى؟ قال : بَلَى، وعزتك وَلكِن لاَ غِنَى بي عَن بَرَكَتِكَ. رواه البخاري.
"

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir gün Eýýub aleýhis-salam ýalaňaç suwa düşüp otyrka, onuň üstünden altyndan çekirtgeler ýagyp başlady. Eýýub hem olary ýygnap, eşigini dolduryp başlady. Gudratygüýçli we Beýik Robby oňa: “Eý, Eýýub! Men seni bu görýän zatlaryňa mätäç bolmajak derejede baý etmedimmi näme?” diýip seslendi. Eýýub: “Hawa, Y’zzatyňdan[1] ant içýärin etdiň, ýöne Seniň bereketiňdenem doýma ýoga” diýip jogap berdi”.

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

[1] Güýjiňden

571

وعن عبدِ اللَّهِ بنِ مسعودٍ رضي اللَّه عنه قال:قالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم:لاَ حَسَدَ إِلاَّ في اثَنَتَيْنِ: رَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ مَالاً، فَسَلَّطَهُ عَلَى هَلكَتِهِ في الحَقِّ. ورَجُلٌ آتَاه اللَّهُ حِكْمَةً فُهو يَقضِي بِها وَيُعَلِّمُهَا . متفقٌ عَلَيْهِ وتقدم شرحه قريباً.

Abdulla ibni Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Şu iki häsiýetdäki adamdan başga hiç kime göripçilik edilmez: Allahyň beren mal-baýlygyny hak ýolunda harç etmegi başaran adam we Allahyň oňa beren hikmet-paýhasy bilen höküm eden we ony başgalara-da öwreden adam”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

572

وعن ابْنِ عمر رضي اللَّه عنهما عن النَّبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: لا حَسَد إِلاَّ في اثنَتَين: رَجُلٌ آتَاهُ اللَّه القُرآنَ، فَهُوَ يَقُومُ بِهِ آنَاءَ اللَّيل وآنَاءَ النَّهارِ. وَرَجُلٌ آتَاهُ اللَّه مَالاً. فهوَ يُنْفِقهُ آنَاءَ اللَّيْلِ وآنَاءَ النَّهار . متفقٌ عليه. الآنَاءُ السَّاعَاتُ.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Şu iki häsiýetdäki adamdan başga hiç kime göripçilik edilmez: Allahyň beren Kurany bilen gije-gündiz meşgul bolup amal eden adam. Beýlekisi bolsa, Allahyň beren mal-baýlygyny gije-gündiz harçlap, haýyr-sahawat edýän adam”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

573

وعَن أبي هُريرة رضي اللَّه عنه أَنَّ فُقَرَاءَ المُهَاجِرِينَ أَتَوْا رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم. فَقَالُوا: ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ بِالدَّرَجاتِ العُلَى. والنَّعِيمِ المُقِيمِ . فَقَال : ومَا ذَاكَ؟ فَقَالُوا: يُصَلُّونَ كمَا نُصَلِّي، ويَصُومُونَ كمَا نَصُومُ. وَيَتَصَدَّقُونَ وَلاَ نَتَصَدَّقُ، ويَعتِقُونَ وَلاَ نَعتقُ فَقَالَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم :أَفَلا أُعَلِّمُكُمْ شَيئاً تُدرِكُونَ بِهِ مَنْ سبَقَكُمْ، وتَسْبِقُونَ بِهِ مَنْ بَعْدَكُمْ وَلاَ يَكُونُ أَحَدٌ أَفْضَلَ مِنْكُم إِلاَّ مَنْ صَنَعَ مِثلَ مَا صَنَعْتُم؟ قالوا: بَلَى يَا رسولَ اللَّه، قَالَ :»تُسبحُونَ، وتحمَدُونَ وتُكَبِّرُونَ، دُبُر كُلِّ صَلاة ثَلاثاً وثَلاثِينَ مَرَّةً فَرَجَعَ فُقَرَاءُ المُهَاجِرِينَ إِلى رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَقَالُوا: سمِعَ إِخْوَانُنَا أَهْلُ الأَموَالِ بِمَا فَعلْنَا، فَفَعَلوا مِثْلَهُ؟ فَقَالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يشَاءُ .متفقٌ عَلَيْهِ، وَهَذا لفظ روايةِ مسلم . الدُّثُور :الأَموالُ الكَثِيرَةُ، واللَّه أعلم.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gezek garyp muhajirler Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Ýa Resulallah, baýlar belent derejelere eýe bolup, (Jennetdäki) ebedi nygmatlary gazanýarlar” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “O nähili beýle bolýar?” diýip sorady. “Olar biziň ýaly namaz okaýarlar, biziň ýaly agyzlaryny bekleýärler, üstesine sadaka-da berýärler, emma biz berip bilemzok, gul azat edýärler biz gulam azat edip bilemizok” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Men size öňdäkileriň yzyndan ýeter ýaly we sizden soňkylaryň hem siziň yzyňyzdan ýetip bilmezleri ýaly we siziň edişiňiz ýaly edýänçäler sizden üstün bolup bilmezleri ýaly bir zat öwredeýinmi?” diýdi. Olar: “Öwret, ýa Resulallah!” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Her (parz) namazdan soňra otuz üç gezekden “Subhanallah”, “Älhamdulilläh”, “Allahu Akbär” diýiň” diýdi.
(Bir näçe günden soňra) garyp muhajirler ýene-de Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Baý musulman doganlarymyz hem biziň sanaýan zikrlerimizi eşidipdirler, olaram indi edil biziň ýaly tesbih edýärler” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “(Men nädeýin!) Bu bir Allahyň fazly-keremidir. Allah ony isledigine berer” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

574

وعن ابن عمر رضي اللَّه عنهما قَالَ: أَخَذَ رَسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِمنكِبِي فَقَالَ: كُنْ في الدُّنْيَا كَأَنَّكَ غَرِيبٌ أَو عابرُ سَبِيلٍ ، وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ رضي اللَّه عنهما يقول: إِذا أَمسَيتَ، فَلا تَنْتَظِرِ الصَّبَاحَ، وَإِذَا أَصْبَحْتَ، فَلا تَنْتَظِرِ المَسَاءَ، وَخُذْ مِن صِحَّتِكَ لَمَرَضِك وَمِن حَيَاتِكَ لمَوتِكَ .رواه البخاري.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meniň egnimden tutup: “Şu dünýäde bir keseki ýa-da ýolagçy ýaly bolup ýaşa!” diýdi.
Ibni Omar (Allah olardan razy bolsun) şeýle diýerdi: “Agşama ýetseň, daňdana garaşma, daňdana ýetseň, agşama garaşma. Hassalykdan öň saglygyň, ölümiňden öň diriligiň gadryny bilgin!”. "

Salgylanma:

(Buhary)

575

عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال : ما حَقُّ امْرِيءٍ مُسلِمٍ لَهُ شَيءٌ يُوصِي فِيهِ يبِيتُ لَيْلَتَيْنِ إِلاَّ وَوَصِيَّتُهُ مَكْتُوبَةٌ عِنْدَهُ .متفقٌ عَلَيْهِ. هَذَا لفظ البخاري.

Ýene-de Ibni Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Wesýet etmäne zady bar bolan bir musulmanyň, wesýetnamasyny ýazman iki gije geçirmäge haky ýokdyr”.

وفي روايةٍ لمسلمٍ :يَبِيتُ ثَلاثَ لَيَالٍ قَالَ ابن عمر: مَا مَرَّتْ عَلَيَّ لَيْلَةٌ مُنذُ سَمِعتُ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ ذلِكَ إِلاَّ وَعِنْدِي وَصِيَّتِي.

"Muslimiň rowaýatynda: “Üç gije geçirmäge” diýip gelýär.
Ibni Omar şeýle diýipdir: "

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň bu sözüni eşidenimden soň, ýanymda wesýedim bolman birje gijäni hem geçirmedim”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

576

وعن أَنس رضي اللَّه عنه قَالَ: خَطَّ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم خُطُوطاً فَقَالَ: هَذا الإِنسَانُ وَهَذا أَجَلُهُ. فَبَيْنَما هُوَ كَذَلِكَ إِذ جَاءَ الخَطُّ الأَقْرَبُ .رواه البخاري.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýere birnäçe çyzyklary çyzyp, şeýle diýdi: “Bular ynsanyň arzuw-islegleri, ynha, bu-da onuň ajalydyr. Ol özüniň arzuw-hyýallarynyň içinde ýaşap ýörkä, birden oňa iň ýakyn bolan ölüm çyzygy garşysyna çykar”.

Salgylanma:

(Buhary)

577

وعن ابن مسعُودٍ رضيَ اللَّه عنه قَالَ: خَطَّ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم خَطًّا مُرَبَّعاً، وخَطَّ خَطًّا في الْوَسَطِ خَارِجاً منْهُ، وَخَطَّ خُططاً صِغَاراً إِلى هَذَا الَّذِي في الوَسَطِ مِنْ جَانِبِهِ الَّذِي في الوَسَطِ، فَقَالَ:هَذَا الإِنسَانُ، وَهَذَا أَجَلُهُ مُحِيطاً بِهِ أَوْ قَد أَحَاطَ بِهِ وَهَذَا الَّذِي هُوَ خَارِجٌ أَمَلُهُ وَهَذِهِ الُخطَطُ الصِّغَارُ الأَعْراضُ، فَإِنْ أَخْطَأَهُ هَذَا، نَهَشَهُ هَذا، وَإِنْ أَخْطَأَهُ هَذا نَهَشَهُ هَذا .رواه البخاري . وَهَذِهِ صُورَتَهُ : الأجل -الأعراض – الأمل

Ibni Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýere dörtburç görnüşli bir çyzyk çyzdy we onuň ortarasyndan bir tarapyny kesip daşyna çykyp geçýän bir göni çyzyk çyzdy. Soňra ortadaky çyzygyň bir tarapyndan birnäçe kiçiräk çyzyklary çyzdy-da, olary görkezip şeýle diýdi: “Bu bir ynsandyr, daşyny gurşap alan, onuň ajalydyr. Daşyna çykyp giden çyzyk bolsa, onuň arzuw-umytlarydyr. Ortadaky kiçi çyzyklar, onuň başyna gelen dertleridir. Birinden gutulsa başgasy geler, ondan gutulsa ýene biri geler”.

Salgylanma:

(Buhary)

578

وعن أبي هريرة رضيَ اللَّه عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: بَادِرُوا بِالأَعْمَالِ سَبْعاً، هَل تَنْتَظِرُونَ إلاَّ فَقْراً مُنْسِياً، أَو غِنَى مُطغِياً، أَوْ مَرَضاً مُفسِداً، أَوْ هَرَماً مُفَنِّداً، أَو مَوتاً مُجْهزِاً، أَو الدَّجَّالَ، فَشَرُّ غَائِبٍ يُنْتَظَرُ، أَوِ السَّاعَةَ وَالسَّاعَةُ أَدْهَى وأَمَرُّ؟ رواهُ الترمذي وَقالَ: حديثٌ حسنٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýedi zat gelmänkä haýyr işleri etmäge howlugyň: Ýogsa siz, her zady unutdyrýan garyplykdan ýa-da azdyrýan baýlykdan, ýa akyly we bedeni lagşadýan hassalykdan ýa-da aklyňy gidirip ýaňra edýän garrylykdan ýa biwagt gelen ölümden ýa garaşylýan gaýyp zatlaryň iň erbedi bolan Dejjaldan ýa-da iň gorkunç we ajy bolan Kyýamatdan başga bir zada garaşýarsyňyzmy?! diýdi”.

Salgylanma:

“(Tirmizi. Ol: Hadys hasan diýipdir) (Zagyf hadys)”

579

وعنه قالَ : قالَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : أَكْثِرُوا ذِكْرَ هَاذِمِ اللَّذَّاتِ يَعني المَوْتَ. رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسنٌ.

Ýene-de Ebu Hureýreden(Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Lezzetleri kesiji zady, ýagny ölümi köpräk ýatlaň!”

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan diýipdir)

580

وعن أَبي بن كعبٍ رضي اللَّهُ عنه: كانَ رَسولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذا ذَهَبَ ثُلثُ اللَّيْلِ، قامَ فقالَ: يَا أَيها النَّاسُ اذْكُرُوا اللَّه جَاءَتِ الرَاجِفَةُ تَتْبَعُهُا الرَّادِفَةُ، جاءَ المَوْتُ بِمَا فِيهِ، جاءَ المَوْتُ بِمَا فِيهِ قلتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إنِّي أكْثِرُ الصَّلاةَ عَلَيْكَ، فَكَمْ أَجْعَلُ لكَ مِن صَلاتي؟ قال :مَا شِئْت قُلْتُ الرُّبُعَ؟ قَالَ:مَا شئْتَ، فَإِنْ زِدتَ فَهُوَ خَيْرٌ لكَ قُلُتُ: فَالنِّصْفَ؟ قالَ مَا شِئْتَ، فإِنْ زِدْتَ فَهُوَ خَيرٌ لكَ قُلْتُ: فَالثلثَينِ؟ قالَ:مَا شِئْتَ، فإِنْ زِدْتَ فَهُوَ خَيرٌ لكَ قُلْتُ: أَجْعَلُ لكَ صَلاتي كُلَّها؟ قَالَ: إذاً تُكْفي هَمَّكَ، ويُغُفَرُ لكَ ذَنْبُكَ. رواه الترمذي وقال: حديث حسن.

Ubbeý ibn Ka’bden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gijäniň üçden biri geçen soň ýerinden turup: “Eý, adamlar! Allahy zikr ediň! Ýeri güýçli sarsdyrjak suryň üflenmeginiň wagty geldi, yzyndan ikinjisi hem geljekdir. Ölüm özüne degişli zatlaryň hemmesini alyp geldi, ölüm özüne degişli zatlaryň hemmesini alyp geldi!”[1] diýdi.
Men oňa: “Ýa Resulallah! Men Saňa köp salawat aýdýaryn. Saňa näçeräk salawat aýtsam bolar?” diýip soradym. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Isledigiňçe?” diýip jogap berdi. Men: “(Doga-dileglerimiň) dörtden birini salawat aýtsam bolarmy?” diýdim. Ol: “Isledigiňçe et, ýöne köpräk etseň, bu seniň üçin has gowy bolar” diýdi. Men: “Ýaryny etsem?” diýdim. Ol: “Isledigiňçe et, ýöne köpräk etseň, bu seniň üçin has gowy bolar” diýdi. Men ýene: “Üçden birini etsem?” diýdim. Ol ýene-de: “Isledigiňçe et, ýöne köpräk etseň, bu seniň üçin has gowy bolar” diýdi. “Beýle bolsa men dogalarymyň hemmesini Saňa salawat edip geçirjek” diýdim. “Onda sen aladalaryňdan halas bolup, günäleriň bagyşlanar” diýdi”. "

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan diýipdir)

bellikler:

[1] Bu ölüm bokurdaga gelende ölüm ajysyny, gabyrdaky azaplary aňladýar.

Riyad al-Salihin yslam dininiň meşhur hadys ýygyndysydyr. Takmynan 1,900 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň (S.A.W) sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Riyad al-Salihin Programmasyny

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!