681

عن ابْنِ عُمَرَ رضي اللَّه عنهما أَنَّ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَرَّ عَلَى رَجُلٍ مِنَ الأَنْصَارِ وَهُوَ يَعِظُ أَخَاهُ في الحَيَاءِ، فَقَالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « دَعْهُ فإِنَّ الحياءَ مِنَ الإِيمانِ « متفقٌ عليه .

Ibni Omardan (Allah ol ikisinden razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem, doganyna aşa utanjaňlygy sebäpli oňa duýduryş berip, ony bu endikden daşlaşdyrjak bolýan Ensarylardan biriniň ýanyndan geçip barýarka, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Oňa degme, çünki haýa-şerim imandandyr!” diýdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

682

وعن عِمْران بن حُصَيْن رضي اللَّه عنهما، قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «الحياَءُ لا يَأْتي إلاَّ بِخَيْرٍ « متفق عليه .

‘Ymran ibn Husoýndan (Allah ol ikisinden razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Utanç-haýa haýyrdan başga zat getirmez”.

وفي رواية لمسلم: « الحَياءُ خَيْرٌ كُلُّهُ « أوْ قَالَ: « الحَيَاءُ كُلُّهُ خَيْرٌ « .

Muslimiň bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Utanç-haýanyň hemmesi haýyrdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

683

وعن أبي هُريرة رضي اللَّه عنه، أنَّ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « الإيمَانُ بِضْع وسبْعُونَ، أوْ بِضْعُ وَسِتُّونَ شُعْبةً، فَأَفْضَلُها قوْلُ لا إله إلاَّ اللَّه، وَأدْنَاها إمَاطةُ الأَذَى عنَ الطَّرِيقِ، والحياءُ شُعْبَةٌ مِنَ الإيمَانِ » متفق عليه. « البِضْعُ «: بكسر الباء. ويجوز فتحها، وَهُوَ مِن الثلاثةِ إلى الْعَشَرَةِ. « وَالشُّعْبَةُ «: الْقِطْعَةُ والحَضْلَةُ. « وَالإماطَةُ «: الإزَالَةُ، « وَالأَذَى «: مَا يُؤذِي كَحجَرٍ وَشَوْكٍ وَطينٍ وَرَمَادٍ وَقَذَرٍ وَنحوِ ذلكَ .

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Iman – ýetmiş (ýa-da altmyş) näçe bölekdir. Onuň iň beýigi: “Lä ilähä illallah” (Alladan başga hak ybadat edere hiç bir hudaý ýokdur!) diýmekdir. Iň pesi bolsa, zyýan berýän zatlary ýoldan aýyrmakdyr. Utanç, haýa hem imandan bir bölekdir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

684

وعن أبي سعيد الخُدْرِيِّ رضي اللَّه عنه، قال: كان رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أَشَدَّ حَيَاءَ مِنَ الْعَذْرَاءِ في خِدْرِهَا، فَإذَا رأى شَيْئاً يَكْرَهُه عَرَفْنَاهُ في وَجْهِهِ. متفقٌ عليه .

Ebu Sa’yd El-Hudrydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem perdäň aňrysynda gizlenip oturan, çykmadyk gyzdan hem utanjaňdy. Halamaýan bir zadyny görende, biz ony ýüzüne seredip bilerdik”.

قال العلماءُ: حَقِيقَةُ الحَياء خُلُقٌ يبْعثُ على تَرْكِ الْقَبِيحِ ، ويمْنَعُ منَ التقْصير في حَقِّ ذِي الحَقِّ . وَروَيْنَا عنْ أبي الْقَاسم الجُنيْدِ رَحمَهُ اللَّه قال: الحَيَاءُ رُؤيَةُ الآلاء أي: النِّعمِ ورؤْيةُ التَّقْصِيرِ. فَيَتوَلَّدُ بيْنَهُمَا حالة تُسَمَّى حياءً

Alymlar şeýle diýipdirler: Utanç-haýanyň asyl manysy erbet zatlary terk etmäge iterýän we hak eýesiniň hukuklaryny bozmaga ýol bermeýän ahlagyň bir görnüşidir. Ebul-Kasym Al-Junaýdden (Allah oňa rahmet etsin) bize rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir: “Utanç-haýa (Allahyň) nygmatlaryna göz ýetirmek we özüňdäki kemçilikleriňi duýup bilmekdir. Şu ikisiniň arasynda döreýän hal-ýagdaýa bolsa, utanç-haýa diýilýär”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

685

وعن أبي سعيد الخُدْرِيِّ رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إنَّ مِنْ أَشَرِّ النَّاسِ عِنْدَ اللَّهِ مَنْزِلَة يَوْم الْقِيامَةِ الرَّجُل يُفضِي إلى المَرْأَةِ وَتُفضِي إلَيهِ ثُمَّ يَنْشُرُ سِرَّهَا» .رواه مسلم .

Ebu Sa’yd Al-Hudrydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kyýamat güni Allahyň huzurynda iň erbet ýagdaýda boljak adam, gije aýaly bilen bile bolup, soňra aralarynda bolup geçen zatlary (gatnaşygy, syryny) başgalara aýdyp, paş edip ýören adamdyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

686

وعن عبد اللَّه بن عمر رضي اللَّه عنهما أن عمر رضي اللَّه عنه حين تَأَيَّمتْ بِنْتُهُ حفْصةُ قال: لقيتُ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّان رضي اللَّه عنه، فَعَرَضْتُ علَيْهِ حفصةَ فَقلتُ: إنْ شِئتَ أنكَحْتُكَ حَفْصَةَ بِنْتَ عُمرَ؟ قال:سَأَنْظُرُ في أمْرِي فَلبِثْتُ ليَالِيَ، ثُمَّ لَقِيني، فقال: قد بدا لي أنْ لا أَتَزَوَّجَ يوْمي هذا، فَلَقِيتُ أبا بَكْرِ الصِّديقَ رضي اللَّه عنه. فقلتُ: إن شِئْتَ أَنكَحْتُكَ حَفْصةَ بنْتَ عُمَ، فصمتَ أبو بكْر رضي اللَّه عنه، فَلَمْ يرْجِعْ إليَّ شَيْئاً، فَكُنْتُ عَلَيْهِ أَوجَد مِنِّي على عُثْمانَ، فَلَبثْتُ ليَالي، ثُمَّ خطَبهَا النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَأَنْكَحْتُهَا إيَّاهُ، فلَقِينَي أبُو بكْرٍ فقال:لَعَلَّكَ وجَدْتَ علَيَّ حِينَ عَرضْتَ علَيَّ حفْصة فَلَمْ أَرْجعْ إِلْيَكَ شَيْئاً ؟ فقلت: نَعمْ. قال: فإنهْ لمْ يَمْنعْني أنْ أرْجِعَ إِلَيْكَ فيما عرضْتَ عليَّ الاَّ أَنِّي كُنْتُ عَلِمْتُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ذَكرَها، فَلَمْ أَكُنْ لأَفْشِي سِرَّ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، ولوْ تَركَهَا النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لقَبِلْتُهَا. رواه البخاري .

Abdulla ibn Omardan (Allah ol ikisinden razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"Hezreti Omar (Allah ondan razy bolsun) gyzy Hafsa dul galan wagtyndaky (bir waka) barada gürrüň berip şeýle diýdi:
“Men bir gün Osman ibn ‘Affana gabat geldim we oňa “Eger isleseň Hafsany saňa nikalap bereýin?” diýip, Hafsany oňa teklip etdim. Ol bolsa: “Hany bir pikirlenip göreýin” diýdi. Birnäçe günden soň ýene-de oňa gabat geldim. Ol maňa: “Häzirlikçe öýlenip biljek däl” diýdi.
Soňra Ebu Bekre gabat geldim we oňa-da “Eger isleseň Hafsany saňa nikalap bereýin?” diýdim. Ebu Bekr maňa hiç zat jogap bermän dymyp durdy. Men oňa Osmana gelen gaharymdan hem has beter gaharym geldi. Aradan birnäçe gün geçenden soň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gyzym Hafsany diledi, men hem Oňa nikalap berdim.
Birnäçe günden soň Ebu Bekre gabat geldim, ol maňa: “Sen maňa Hafsa öýlenmekligi teklip eden wagtyň jogap bermedigime gaharyň geldimi?” diýip sorady. Men: “Hawa, geldi” diýdim. Ol: “Seniň teklibiňe jogap bermedigimiň sebäbi, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Hafsa öýlenmek niýetiniň bardygyny agzapdy. Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň syryny aýdyp bilmedim. Eger-de Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem niýetinden dänen bolsady, men hökman seniň teklibiňi kabul edip, gyzyňa öýlenerdim” diýdi”. "

Salgylanma:

(Buhary)

687

وعن عائشة رضي اللَّه عنها قالتْ: كُنَّ أَزْواجُ النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم عنْدهُ، فَأْقْبلتْ فَاطِمةُ رضي اللَّه عنها تَمْشِي. مَا تَخْطيءُ مِشْيتُهَا مِنْ مِشْيَةِ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم شَيْئاً، فَلَمَّا رآها رَحَّبَ بها وقال: مرْحباً بابنَتي ثُمَّ أَجْلَسهَا عنْ يمِيِنِهِ أَوْ عنْ شِمالِهِ. ثُمَّ سارَّها فَبَكتْ بُكَاءً شديداً، فلَمَّا رَأى جَزَعَها سَارَّها الثَّانِيةَ فَضَحِكَت، فقلت لهَا: خصَّك رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مِن بيْنِ نِسائِهِ بالسَّرارِ، ثُمَّ أَنْتِ تَبْكِين؟ فَلَمَّا قَام رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم سأَلْتُهَا: ما قال لكِ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم؟ قالت: ما كُنْتُ لأفْشِي عَلى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم سِرَّهُ. فَلَمَّا تُوُفِّيَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قلتُ: عَزَمْتُ عَلَيْكِ بِمَا لي عَلَيْكِ مِنَ الحَقِّ، لَمَا حدَّثْتنِي ما قال لكِ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم؟ فقالتْ: أَمَّا الآنَ فَنعم، أَما حِين سَارَّني في المَرَّةِ الأولى فَأخْبرني أَنَّ جِبْرِيل كَان يُعارِضُهُ القُرْآن في كُلِّ سَنَةٍ مرَّة أَوْ مَرَّتَيْن، وأَنَّهُ عَارَضهُ الآنَ مَرَّتَيْنِ، وإني لا أُرَى الأجَل إلاَّ قدِ اقْتَرَب، فاتَّقِي اللَّه واصْبِرِي، فَإنَّهُ نِعْم السَّلَف أَنَا لكِ فَبَكَيْتُ بُكَائيَ الذي رأيْتِ، فَلَمَّا رَأَى جَزعِي سَارَّني الثَانيةَ، فقال: يَا فَاطمةُ أَما تَرْضِينَ أَنْ تَكُوني سيِّدَةَ نِسَاء المُؤْمِنِينَ، أوْ سَيِّدةَ نِساءِ هذهِ الأمَّةِ ؟ فَضَحِكتُ ضَحِكي الذي رأَيْتِ. متفقٌ عليه، وهذا لفظ مسلم .

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýallary Onuň ýanynda otyrka, Fatyma edil Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýöreýşi ýaly ýöräp geldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ony görüp, begendi we “hoş geldiň gyzym!” diýip, garşylady we sagynda ýa-da çepinde oturtdy. Soňra onuň gulagyna bir zatlar pyşyrdady, ol ses edip aglady. Onuň gynandygyny görüp, gulagyna ýene bir zatlar pyşyrdady, bu gezek ol güldi.
Men Fatyma: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem aýallarynyň ýanyndaka diňe saňa syr berdi, soňra sen agladyň!” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem turup, giden soň men ondan: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem saňa näme aýtdy?” diýip soradym. Ol: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň syryny hiç kime aýtmaryn” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ölenden soň men Fatyma:
“Seniň üstüňdäki (enelik) hakymyň hatyryna Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýdan syryny maňada aýdyp ber” diýdim. Fatyma:
“Bolýar, indi aýtsam bolar”, diýip şeýle diýdi: “Birinji gezek gulagyma “Jebraýyl aleýhissalam her ýyl Kurany meniň bilen başdan aýak bir ýa-da iki gezek gaýtalaýardy. Bu sapar iki gezek gaýtalady. Şol sebäpli hem ajalymyň golaýlandygyny aňdym. Allahdan gork-da, sabyrly bol. Meniň senden öň gitmegim gaty gowy bolar” diýdi. Şondan soň görşüň ýaly aglapdym. Ol meniň gaty gynanandygymy görüp, ikinji gezek gulagyma: “Eý Fatyma! Sen mu’min aýallaryň hanymy ýa-da şu ymmatyň aýallarynyň hanymy bolasyň gelenokmy?” diýdi. Şol wagt hem görşüň ýaly gülüpdim”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi. Bu Muslimiň sözi)

688

وعن ثابتٍ عن أنس رضي اللَّه عنه قال: أَتى عليَّ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وأَنا ألْعبُ مع الْغِلْمانِ، فسلَّمَ عَلَيْنَا، فَبَعَثني في حاجة، فَأبْطأْتُ على أُمِّي، فَلَمَّا جِئتُ قالت: ما حَبَسَكَ ؟ فقلتُ: بَعَثَني رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لحَاجَةٍ، قالت: ما حَاجتهُ؟ قلت: إِنَّهَا سرٌّ. قالتْ: لا تُخِبرَنَّ بسِر رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أحداً. قال أَنَسٌ: واللَّهِ لوْ حدَّثْتُ بِهِ أحَداً لحدَّثْتُكَ بِهِ يَا ثابِت. رواه مسلم . وروى البخاري بَعْضَهُ مُخْتصراً.

Säbitden rowaýat edilmegine görä, Enes (Allah ondan razy bolsun) şeýle diýipdir:

"“Bir gezek oglanlar bilen oýnap ýörkäm, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem meniň ýanyma gelip, bize salam berdi we meni bir ýumuş bilen bir ýere ugratdy. Şol sebäpli öýe, ejemiň ýanyna gijä galyp geldim. Öýe gelenimde ejem maňa: “Näme üçin gijä galdyň?” diýip sorady. Men: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir ýumuş bilen ugratdy” diýdim. Ejem: “Näme ýumuş?” diýip sorady. Men: “Bu bir syr” diýip jogap berdim. Soňra ejem maňa: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň syryny hiç kime aýtmagyn!” diýdi.
Enes (Säbite): “Allaha kasam bolsun, eý Säbit, egerde şol syry birine aýtmaly bolsadym, onda hökman saňa aýdardym” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muslim. Bir bölegini hem gysgaça Buhary rowaýat etdi)

689

عن أبي هريرة رضي اللَّه عنه، أن رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « آيَةُ المُنَافِقِ ثَلاثٌ: إذا حَدَّث كَذب، وإذا وَعدَ أخلَف، وإذا اؤْتُمِنِ خَانَ « متفقٌ عليه .

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Munafygyň (ikiýüzliniň) alamaty üçdür: Sözlese ýalan sözlär, wada berse wepa kylmaz, özüne berilen amanata hyýanat eder”.

زاد في روايةٍ لمسلم : « وإنْ صَامَ وصَلَّى وَزَعَمَ أَنَّهُ مسلِمٌ « .

Muslimiň rowaýatynda şeýle gelýär:

“....eger-de agzyny bekläp, namaz okap, özüni musulman hasap etse-de”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

690

وعن عبدِ اللَّهِ بن عمرو بن العاص رضي اللَّه عنهما، أنَّ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « أرْبع مِنْ كُنَّ فِيهِ كَانَ مُنَافِقاً خَالِصاً. ومنْ كَانَتْ فِيه خَصلَةٌ مِنْهُنَّ كانَتْ فِيهِ خَصْلَة مِن النِّفاقِ حَتَّى يَدَعَهَا: إذا اؤُتُمِنَ خَان، وإذَا حدَّثَ كذَبَ، وَإذا عَاهَدَ غَدَر، وَإذا خَاصَم فَجَرَ « متفقُ عليه .

Abdulla ibn ‘Amr ibn ‘Asdan (Allah ol ikisinden razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Kimde şu dört häsiýet bar bolsa, ol adam hakyky munafykdyr (ikiýüzlidir). Kimde olardan biri bar bolsa, onda ol adamda tä, ol häsiýetini taşlaýança munafyklygyň bir häsiýeti bar boldugydyr:
1. Berilen amanata hyýanat eder.
2. Sözlese ýalan sözlär.
3. Söz berse sözünde durmaz.
4. Dawa-jenjel edende şerraýlyk eder (şerigatyň çäginden çykar). "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

691

وعن جابرٍ رضي اللَّه عنه قال : قال لي النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: لو قدْ جاءَ مالُ الْبَحْرَيْن أعْطَيْتُكَ هكَذا وهكذا وَهَكَذا فَلَمْ يَجيءْ مالُ الْبحْرَيْنِ حَتَّى قُبِضَ النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَلَمَّا جَاءَ مَالُ الْبَحْرَيْن أَمَرَ أبُو بَكْرٍ رضي اللَّه عنه فَنَادى: مَنْ كَانَ لَهُ عنْدَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم عِدَةٌ أوْ دَيْنٌ فَلْيَأْتِنَا. فَأتَيتُهُ وقُلْتُ لَهُ: إنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال لي كَذَا، فَحثَى لي حَثْيَةً ، فَعدَدْتُها، فَإذا هِي خَمْسُمِائَةٍ، فقال لي: خُذْ مثْلَيْهَا. متفقٌ عليه .

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Eger Bahreýinden mal (pul, baýlyk) gelse, men saňa şunça, şunça bererin” diýdi. Emma Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem wepat bolýança, Bahreýinden mal (pul) gelmedi. Haçan-da, Bahreýinden mal gelende, Ebu Bekr (Allah ondan razy bolsun): “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem kime söz beren bolsa ýa-da bergisi bar bolsa, biziň ýanymyza gelsin” diýip yglan etdi. Men onuň ýanyna baryp: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa şeýle, şeýle (bererin diýip) aýdypdy” diýdim.
Soňra Ebu Bekr eli bilen gysymyny dolduryp, bir owuç pul alyp berdi. Sanap gördüm 500 (dirhem) boldy. Ol maňa: “(Ýene) munuň iki essesini al” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

692

وعن عبد اللَّه بن عمرو بن العاص رضي اللَّه عنهما قال: قال لي رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: يا عبْدَاللَّه، لا تَكُنْ مِثل فُلانٍ، كَانَ يقُوم اللَّيْلَ فَترَك قيَامَ اللَّيْل « .متفقٌ عليه.

Abdulla ibn ‘Amr ibn ‘Asdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa şeýle diýdi: “Eý, Abdulla! Pylan adam ýaly bolma, ol hemişe gijelerine namaz okap, ybadat bilen geçirerdi, indi bolsa, ony terk etdi”

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

693

عَنْ عدِيِّ بن حَاتمٍ رضي اللَّه عنه قال: قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « اتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ فَمَنْ لَمْ يجدْ فَبِكَلِمَةٍ طَيِّبَةٍ « .متفقٌ عليه .

‘Adiý ibn Hatimden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýarty hurma sadaka bermek bilen hem bolsa, dowzah odundan saklanjak boluň. Ony hem tapmadyk adam, ýagşy söz aýtmak bilen dowzahdan saklanjak bolsyn”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

694

وعن أبي هريرة رضي اللَّه عنه أن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: والكلِمةُ الطَّيِّبَةُ صدَقَةٌ . متفقٌ عليه. وهو بعض حديث تقدم بطولِه .

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýagşy söz – sadakadyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi. Bu öň geçen uzyn bir hadysyň bir bölegidir).

695

وعن أبي ذَرٍّ رضي اللَّه عنه قال: قال لي رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا تحْقِرَنَّ مِنَ المعْرُوفِ شَيْئاً، وَلَوْ أَنْ تَلْقَى أخَاكَ بِوَجْهٍ طَلِيقٍ « .رواه مسلم .

Ebu Zerrden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir musulman doganyňy güler ýüz bilen garşy almak ýaly ýagşylygy hem, asla kiçi saýmagyn!”.

Salgylanma:

(Muslim)

696

عن أنس رضي اللَّه عنه أن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم كانَ إذا تَكَلّم بِكلِمَةٍ أعَادها ثَلاثاً حَتَّى تُفْهَم عَنهُ، وإذا أتَى عَلى قَوْمٍ فَسَلَّمَ عَلَيْهِمْ سَلَّمَ علَيْهِمْ ثَلاثاً. رواه البخاري .

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir zat gürrüň beren wagty, aýdýan sözleri düşnükli bolar ýaly, sözlerini üç sapar gaýtalardy. Bir kowumyň ýanyna baryp salam berende, olara üç sapar salam bererdi”.

Salgylanma:

(Buhary)

697

وعن عائشة رضي اللَّه عنها قالت: كان كلامُ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم كلاماً فَصْلا يفْهَمُهُ كُلُّ مَن يَسْمَعُهُ. رواه أبو داود . (قال المحدث الألباني في صحيح أبي داود : هذا الحديث حسن، الصفحة أو الرقم 4839)

Aişadan(Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň gürleýän sözleri her kimiň düşünip biläýjek şekilinde açyk-açykdy”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Albani “Sahyh Ebu Dawud”-de hasan hadys diýdi (4839))

698

عن جَرير بن عبدِ اللَّه رضي اللَّه عنه قال: قال لي رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في حجَّةِ الْوَدَاع: «اسْتَنْصِتِ النَّاسَ « ثمَّ قال: « لا ترْجِعُوا بعْدِي كُفَّاراً يضْرِبُ بَعْضُكُمْ رِقَاب بَعْضٍ « .متفقٌ عليه .

Jerir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Wad’a hajynda maňa: “Adamlara aýt, ümsüm oturup meni diňlesinler” diýdi. Soňra şeýle diýdi: “Menden soňra biri-biriňiziň kellesini alýan kapyrlardan bolaýmaň!”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

699

عن أبي وائِلٍ شَقِيقِ بنِ سَلَمَةَ قال: كَانَ ابْنُ مسْعُودٍ رضي اللَّه عنه يُذكِّرُنَا في كُل خَمِيسٍ مرة، فَقَالَ لهُ رَجُلٌ: يَا أَبَا عبْدِ الرَّحْمنِ لوددْتُ أَنَّكَ ذَكَّرْتَنَا كُلَّ يَوْمٍ، فقال: أما إِنَّهُ يَمنعني مِنْ ذلكَ أني أكْرَهُ أنْ أمِلَّكُمْ وإِنِّي أتخَوَّلُكُمْ بِالموْعِظةِ، كَمـَا كَانَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَتَخَوَّلُنَا بها مَخافَةَ السَّآمَةِ علَيْنَا. متفقٌ عليه . « يَتَخَوَّلُنَا « يَتَعهَّدُنا .

Ebu Wail Şakyk ibn Selemeden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Abdulla ibn Mes’ud (Allah ondan razy bolsun) her penşenbe güni bize bir gezek wagyz ederdi. Bir adam oňa “Eý Ebu Abdurrahman, käşgä bize her gün wagyz etsediň!” diýip ýüzlendi. Ol “Men her gün (wagyz ederdim welin, ýöne) siziň içiňizi gysdyryp, ýadatmajak bolýaryn. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem hem biziň içimizi gysdyryp ýadatmajak bolup, (her gün däl-de), belli günlerde wagz ederdi” diýdi.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

700

عن أَبي الْيَقظان عَمَّار بن ياسر رضي اللَّه عنهما قَالَ: سمِعْتُ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقول: إنَّ طُولَ صلاةِ الرَّجُلِ، وَقِصر خُطْبِتِه، مئنَّةٌ مِنْ فقهِهِ فَأَطِيلوا الصَّلاةَ، وَأَقْصِروا الخُطْبةَ .رواه مسلم .مِئنَّةٌ بميم مفتوحة، ثُمَّ همزة مكسورة، ثُمَّ نون مشددة، أيْ: علامة دَالَّةٌ على فِقْهِهِ.

Ebu-l-Ýakzan ‘Ammar ibni Ýasirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Bir adamyň namazyny uzyn, hutbasyny gysga okamaklygy, onuň dini biliminiň barlygyny (fakyhlygyny) aňladar. Şonuň üçin hem namazy uzyn okaň, hutbany bolsa gysgaldyň”.

Salgylanma:

(Muslim)