PDF ýükläň

701

عن مُعاويةَ بنِ الحَكم السُّلَمِيِّ رضي اللَّه عنه قَالَ: بَيْنَا أَنا أصَلِّى مَع رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، إذْ عطسَ رجُلٌ مِنَ القَوْمِ فَقُلتُ :يرْحَمُكَ اللَّه، فَرَماني القَوْمُ بابصارِهمْ، فقلت:وا ثكل أُمَّيَاه مَا شَأنُكُمْ تَنْظُرُونَ إليَّ؟ فَجَعَلُوا يَضْرِبُونَ بأيديهم عَلَى أفْخَاذِهِمْ فَلَمَّا رَأيْتُهُمْ يُصَمِّتُونني لكِنّي سَكَتُّ، فَلَمَّا صَلّى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَبابي هُوَ وأُمِّي، مَا رَأَيْتُ مُعَلِّماً قَبْله وَلا بَعْدَه أَحْسنَ تَعْلِيماً مِنْه، فَوَاللَّه مَا كَهَرنَي وَلاَ ضَرَبَني وَلا شَتَمَني، قَالَ: إِنَّ هَذِهِ الصَّلاةَ لاَ يَصْلُحُ فِيهَا شَيءٌ مِنْ كَلامِ النَّاسِ، إِنَّمَا هِيَ التَّسْبِيحُ والتَّكْبِيرُ، وقرَاءَةُ الْقُرآنِ أَوْ كَمَا قَالَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم. قلتُ: يَا رسول اللَّه، إنّي حَدِيثُ عهْدٍ بجَاهِلية، وقدْ جاءَ اللَّه بِالإِسْلامِ، وإِنَّ مِنَّا رِجَالاً يَأْتُونَ الْكُهَّانَ؟ قَالَ: فَلا تأْتهِمْ قُلْتُ: وَمِنَّا رِجَالٌ يَتَطيَّرونَ؟ قَالَ: ذَاكَ شَيْء يَجِدونَه في صُدورِهِم، فَلا يصُدَّنَّهُمْ .رواه مسلم. الثُّكْل بضم الثاءِ المُثلثة: المُصِيبة وَالفَجيعة. مَا كَهَرني أيْ مَا نهرَني.

Mu’awiýe ibn Hakam As-Sulemiýden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen namaz okap otyrkak jemagatyň içinden biri asgyrdy. Menem “Ýärhämukällah!” diýdim. Şol wagt adamlar gözleri bilen iýäýjek bolşup maňa seretdiler. “Ejem meni ýitirsin![1] Siz näme maňa beýle seredýärsiňiz?!” diýdim. Olar elleri bilen butlaryna urup, goý indi diýen manyda meni gürletmejek boldular. Olara gaty gaharym gelse-de, sesimi çykarmadym.
Enem-atam Resulullah sallallahu aleýhi weselleme gurban bolsun! Men öňde-soňda, hiç wagt ondan gowy mugallym, halypa görmedim. Allahdan ant içýän, ol maňa ne käýedi, ne-de gaty-gaýrym bir zat diýdi. Namaz okap bolanymyzdan soň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Elbetde, namaz okalýan wagty adatça adamlaryň aýdýan sözlerini gürlemek bolýan däldir. Namazda diňe Allaha tesbih ediler, tekbir getiriler we Kuran okalar” (ýa-da Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şuňa meňzeş bir zat aýtdy).
Şonda men: “Ýa Resulallah, ýaňy-ýakynda jahiliýýetden (müşriklikden) saplandym, Allahyň emri bilen musulman bolmak maňa miýesser etdi ýöne, gynandyrýan zat aramyzda häzirem palça gidip, pal atdyrýanlary bar”- diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Sen olara gitme!” diýdi. “Biziň aramyzda yrym edýän adamlaram bar”- diýdim. Ol: “Şumlanyp, yrym etmek, olaryň köňüllerinde[2] dörän bir kör duýgudyr. Bu duýgy olary asla işlerinden saklamaly däldir, (çünki şumlanmak hiç kime ne haýyr, ne-de peýda getirip biler)” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

“[1] Türkmençe “Men guraýyn!” diýen ýaly.
[2] Ýagny olara şeýle bolup görüner.”

702

عن العِرْباض بنِ سَاريةَ رضي اللَّه عنه قَالَ :وَعظَنَا رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَوْعِظَةً وَجِلَتْ مِنهْا القُلُوب، وَذَرِفَتْ مِنْها العُيُون وَذَكَرَ الحدِيثَ، وَقدْ سَبق بِكَمالِهِ في باب الأمْر بالمُحافَظةِ على السُّنَّةِ، وذَكَرْنَا أَنَّ التِّرْمِذيَّ قَالَ: إنّه حديث حسنٌ صحيحٌ.

‘Yrbad ibn Sariýeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize örän täsirli bir wagyz aýtdy, ýürekler titräp, gözlerden ýaş akyp gitdi”

Salgylanma:

diýip hadysyň dowamyny aýdyp berdi. Bu hadys “Sünnete ähmiýet bermek hakyndaky” bapda dolulygyna aýdylyp geçildi. (Tirmizi bu hadys hasan, sahyh diýip ýatlap geçipdir)

703

وعن عائشة رضي اللَّه عنها قالت :مَا رَأَيْتُ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مُسْتَجْمِعاً قَطُّ ضَاحِكاً حتَّى تُرى مِنه لَهَوَاتُه، إِنَّما كانَ يَتَبَسَّمُ. متفقٌ عَلَيْهِ . اللَّهَوَات جَمْع لَهَاةٍ: وهِي اللَّحُمة الَّتي في أقْصى سَقْفِ الْفَمِ.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men hiç haçan Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň kiçi dili görünjek şekilde gaty ses bilen gülenini görmedim. Ol diňe ýylgyrardy”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

704

وعن أَبي هريرة رضي اللَّه عنه قالَ: سمعتُ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقول: إِذَا أُقِيمَتِ الصَّلاة، فَلا تَأْتُوهَا وأنْتُمْ تَسْعَوْنَ، وأُتُوهَا وَأَنُتمْ تمْشُونَ، وعَلَيكم السَّكِينَة، فَما أَدْرَكْتُمْ فَصَلُّوا، وَمَا فَاتَكُمْ فَأَتمُّوا .متفقٌ عليه

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenni eşitdim diýipdir:

“Namaz okamak üçin kamat aýdylanda, ylgap howlugyp gelmäň, arkaýyn, rahat ýöräp geliň. Ymam bilen ýetişen ýeriňizi okaň, ýetişmedigiňizi bolsa, özüňiz okap tamamlaň”.

زاد مسلِمٌ في روايةٍ لَهُ: فَإنَّ أحدَكُمْ إِذَا كانَ يعمِدُ إِلَى الصلاةِ فَهُوَ في صلاةٍ.

Muslimiň bir rowaýatynda şu hem aýdylypdyr:

“Namaz okamaklygy niýetiňize düwen wagtyňyzdan başlap, namazda ýaly saýylarsyňyz”[1].

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1]Ýagny, namaz okap duran ýaly sogap alarsyňyz.

705

وعن ابن عباس رضي اللَّه عنهما أَنَّهُ دَفَعَ مَعَ النَّبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَوْمَ عرَفَةَ فَسَمع النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَرَاءه زَجْراً شَديداً وَضَرْباً وَصوْتاً للإِبلِ، فَأَشار بِسَوْطِهِ إِلَيْهِمْ وقال: أَيُّهَا النَّاسُ عَلَيْكُمْ بِالسَّكِينَةِ فَإِنَّ الْبِرَّ لَيْسَ بِالإِيضَاعِ . رواه البخاري، وروى مسلم بعضه .الْبرُّ :الطَّاعَةُ . وَالإِيضَاعُ بِضاد معجمةٍ قبلها ياءٌ وهمزةٌ مكسورةٌ، وَهُوَ: الإِسْرَاعُ.

Ibni Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýdi:

“Men bir gezek Arafa güni Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen bilelikde (Muzdelifä) gaýdyp gelýärdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem arkasynda käbir adamlaryň gygyryp, ses edip düýelerini urup duruşyny we düýeleriň bögürip ses edişlerini gördi. Gamçysyny olara tarap yşarat edip: “Eý adamlar köşeşiň! Çünki howlugyp ybadat edip bolýan däldir” diýdi”.

Salgylanma:

(Buhary)

706

وعن أَبي هريرة رضي اللَّه عنه أنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: مَنْ كانَ يُؤمنُ بِاللَّه واليَومِ الآخِرِ فَلْيُكرِمْ ضَيفَهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤمِنُ بِاللَّه واليَوم الآخِرِ فليصِلْ رَحِمَهُ، وَمَنْ كَانَ يؤمِنُ بِاللَّه وَاليوْمِ الآخِرِ فَلْيَقلْ خَيْراً أَوْ ليَصْمُتْ .متفقٌ عليه.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allaha we Ahyret gününe iman eden adam, myhmanyna hormat goýsun. Allaha we Ahyret gününe iman eden adam, dogan-garyndaşlary bilen gatnaşygyny kesmesin. Allaha we Ahyret gününe iman eden adam, gürlände haýyrly zat gürlesin ýa-da gürlemän dymyp dursun!”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

707

وعن أَبي شُرَيْح خُوَيلدِ بن عمرو الخُزَاعِيِّ رضي اللَّه عنه قالَ: سَمِعتُ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقول: مَنْ كَانَ يؤمِنُ بِاللَّه واليوْمِ الآخِرِ فَلْيُكرمْ ضَيفَهُ جَائِزَتَهُ قالوا: وَمَا جَائِزَتُهُ يَا رسول اللَّه؟ قَالَ: يَومُه وَلَيْلَتُهُ. والضِّيَافَةُ ثَلاثَةُ أَيَّامِ، فَمَا كَانَ وَرَاءَ ذلكَ فَهُوَ صَدَقَة عَلَيْهِ . متفقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Şureýh Huweýlid ibn ‘Amr Huza’ydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Allaha we Ahyret gününe iman eden her bir adam, myhmanyna hormat goýsun we hakyny bersin”. Sahabalar: “Ýa Resulallah, myhmanyň haky nämede?” diýip soradylar. Ol: “Bir gije-gündizläp myhmana hyzmat etmekdedir. Myhman hatyrasynyň wagty üç gündür, şondan artygy sadakadyr” diýdi”.

وفي روايةٍ لِمسلمٍ: لاَ يحِلُّ لِمُسلمٍ أنْ يُقِيم عِنْدَ أخِيهِ حَتَّى يُؤْثِمَهُ قالوا: يَا رسول اللَّه. وكَيْف يُؤْثِمُهُ؟ قَالَ: يُقِيمُ عِنْدَهُ وَلا شَيءَ لَهُ يَقْرِيهِ بِهِ.

Muslimiň rowaýatynda şeýle gelýär:

“Bir musulmanyň başga bir musulman doganynyň ýanynda, özini günä goýjak ýagdaý döreýänçä galmagy, halal däldir”. Sahabalar: “Ýa Resulallah, nädip ony günä goýup biler?” diýip ondan soradylar. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Öý eýesiniň myhmana hezzet-hormat edere zady gutarýança, onuň ýanynda galmagydyr” diýip jogap berdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

708

عن أَبي إِبراهيمَ وَيُقَالُ أَبُو محمد ويقال أَبو مُعَاوِيةَ عبدِ اللَّه بن أبي أَوْفي رضي اللَّه عنه أَنَّ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بَشَّرَ خَدِيجَةَ رضي اللَّه عنها، بِبيْتٍ في الجنَّةِ مِنْ قَصَبٍ، لاصَخبَ فِيه وَلاَ نَصب. متفقٌ عَلَيْهِ. الْقَصبُ هُنا: اللُّؤْلُؤ المُجوفُ . والصَّخبُ الصِّياحُ واللَّغَطُ . وَالنَّصَبُ : التعبُ.

Ebu Ibrahim ýa Ebu Muhammed ýa-da Ebu Mu’awiýe Abdulla ibn Ebi Äwfadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Hatyja (enemizi) Jennetde, içinde hiç hili gürrüldi ses bolmajak, hiç hili ýadawlyk duýulmajak, merjen (daşlaryndan) gurulan bir köşk bilen buşlady”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

709

"وعن أَبي موسى الأشعريِّ رضي اللَّه عنه، أَنَّهُ تَوضَّأَ في بيتهِ، ثُمَّ خَرَجَ فَقَالَ : لألْزَمَنَّ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، ولأكُونَنَّ معَهُ يوْمِي هَذَا، فجاءَ المَسْجِدَ، فَسَأَلَ عَن النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقَالُوا: وَجَّهَ ههُنَا، قَالَ: فَخَرَجْتُ عَلى أَثَرِهِ أَسأَلُ عنْهُ، حتَّى دَخَلَ بئْرَ أريسٍ فجلَسْتُ عِنْدَ الْباب حتَّى قَضَى رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم حاجتَهُ وتَوضَّأَ، فقُمْتُ إِلَيْهِ، فإذا هُو قَدْ جلَس على بئرِ أَريس، وتَوسطَ قفَّهَا، وكَشَفَ عنْ ساقَيْهِ ودلاهمَا في البِئِر، فَسلَّمْتُ عَلَيْهِ ثُمَّ انْصَرفتْ . فجَلسْتُ عِند البابِ فَقُلت : لأكُونَنَّ بَوَّاب رسُولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم اليوْم فَجاءَ أَبُو بَكْرٍ رضي اللَّهُ عنه فدفَع الْبَابَ فقُلْتُ: منْ هَذَا؟ فَقَالَ: أَبُو بكرٍ، فَقلْت: عَلَى رِسْلِك، ثُمَّ ذَهَبْتُ فَقُلتُ: يَا رسُول اللَّه هذَا أَبُو بَكْرٍ يسْتَأْذِن، فَقال: ائْذَنْ لَه وبشِّرْه بالجنَّةِ فَأَقْبَلْتُ حتَّى قُلت لأبي بكرٍ: ادْخُلْ ورسُولُ اللَّه يُبشِّرُكَ بِالجنةِ، فَدَخَلَ أَبُو بَكْرٍ حتَّى جلَس عنْ يمِينِ النبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم معَهُ في القُفِّ، ودَلَّى رِجْلَيْهِ في البئِرِ كما صنَعَ رَسُولُ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، وكَشَف عنْ ساقيْهِ، ثُمَّ رَجَعْتُ وجلسْتُ، وَقَدْ ترَكتُ أَخي يتوضأُ ويلْحقُني، فقُلْتُ: إنْ يُرِدِ اللَّه بِفُلانٍ يُريدُ أَخَاهُ خَيْراً يأْتِ بِهِ. فَإِذا إِنْسانٌ يحرِّكُ الْبَاب، فقُلت: منْ هَذَا؟ فَقال: عُمَرُ بنُ الخطَّابِ: فقُلْتُ: على رِسْلِك، ثمَّ جئْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَسلَّمْتُ عليْهِ وقُلْتُ: هذَا عُمرُ يَسْتَأْذِنُ؟ فَقَالَ:ائْذنْ لَهُ وبشِّرْهُ بِالجَنَّةِ فَجِئْتُ عُمَرَ، فَقُلْتُ: أَذِنَ وَيبُشِّرُكَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِالجَنَّةِ، فَدَخَل فجَلَسَ مَعَ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في القُفِّ عَنْ يسارِهِ ودَلَّى رِجْلَيْهِ في البِئْر، ثُمَّ رجعْتُ فَجلَسْتُ فَقُلْت: إنْ يُرِدِ اللَّه بِفلانٍ خَيْراً يعْني أَخَاهُ يأْت بِهِ، فَجَاءَ إنْسانٌ فحركَ الْبَابَ فقُلْتُ: مَنْ هذَا؟ فقَال: عُثْمانُ بنُ عفانَ. فَقلْتُ: عَلى رسْلِكَ، وئْتُ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَأْخْبرْتُه فَقَالَ:ائْذَن لَهُ وبَشِّرْهُ بِالجَنَّةِ مَعَ بَلْوى تُصيبُهُ فَجئْتُ فَقُلتُ: ادْخلْ وَيُبشِّرُكَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بِالجَنَّةِ مَعَ بَلْوَى تُصيبُكَ، فَدَخَل فَوَجَد القُفَّ قَدْ مُلِئَ، فَجَلَس وُجاهَهُمْ مِنَ الشَّقِّ الآخِرِ . قَالَ سَعِيدُ بنُ المُسَيَّبِ : فَأَوَّلْتُها قُبُورهمْ. متفقٌ عَلَيْهِ.
قوله: وجَّهَ بفتحِ الواوِ وتشديدِ الجيمِ، أَيْ: توجَّهَ . وَقَوْلُه: بِئْر أريسٍ: هُوَ بفتحِ الهمزةِ وكسرِ الراءِ، وبعْدَها ياءٌ مثَناةٌ مِن تحت ساكِنَةٌ، ثُمّ سِينٌ مهملةٌ، وَهُوَ مصروفٌ، ومنهمْ منْ منَع صرْفَهُ. والقُفُّ بضم القاف وتشديدِ الفاء: هُوَ المبْنيُّ حوْلَ البِئْرِ . قوله: عَلى رِسْلِك بكسر الراءِ عَلَى المشهور، وقيل بفتحِهَا، أَيْ: ارْفُقْ.
"

Ebu Musa El-Aş’arydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"ol bir gün öýünde täret alyp, daşaryk çykdy we öz-özüne: “Bu gün men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyndan hiç aýrylmaryn, bütin gün onuň ýanynda bolaryn” diýdi. Soňra mesjide gelip sahabalardan Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň nirä gidendigini sorady. Olar hem: “Şu tarapa gitdi” diýdiler.
Men Ony sorap-idäp, ahyrsoňy Aris guýusynyň ýerleşýän bagynyň içinden tapdym we onuň gapysynda Resulallah tä, täret alýança garaşyp oturdym. Soňra men ýerimden turup onuň ýanyna bardym. Ol guýynyň gyrasyna örülen daşlaryň üstünde aýaklaryny sallap oturan eken. Men Oňa salam berdim-de, yzyma öwrülip, ýene-de gapynyň ýanynda oturdym we öz-özüme “Men şu gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň gapysynda sakçy bolup oturaryn” diýdim.
Birnäçe wagtdan soň Ebu Bekr gelip gapyny itekledi. Men: “Kim sen?” diýdim. Ol: “Ebu Bekr” diýdi. Men: “Biraz garaş” diýdim-de, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna baryp: “Ýa Resulalla! Ebu Bekr geldi, girmäge rugsat soraýar” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Rugsat ber we ony Jennet bilen buşla!” diýdi. Men yzyma dolanyp Ebu Bekre: “Giriň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem seni Jennet bilen buşlaýar” diýdim. Soňra Ebu Bekr girdi we guýynyň gyrasynda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sag tarapyna geçip, aýaklaryny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň edişi ýaly guýydan aşak sallap, injiklerini açyp Onuň gapdalynda oturdy. Soňra men yzyma gaýdyp öňki ýerimde oturdym.
Men, agam täret alyp duran wagty öýden çykyp gaýdypdym, ol meniň yzymdan gelip ýetişmelidi. Ol hakda pikirlenip, öz-özüme: “Egerde, Allah pylana (öz doganyny göz öňüne tutup) haýyr islese-di, ony hem bu ýere getirerdi” diýdim we şol wagt bir adam gapyny itekledi. Men: “Kim sen?” diýdim. Ol: “Omar ibn Hattab” diýdi. Men: “Biraz garaş, diýdim-de, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna baryp, salam berdim we: “Omar geldi, huzuryňa girmek üçin rugsat soraýar” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Rugsat ber we ony Jennet bilen buşla!” diýdi. Men yzyma dolandym-da, Omara: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem saňa rugsat berdi we seni Jennet bilen buşlaýar” diýdim. Soňra Omar girdi we guýynyň gyrasynda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň çep tarapyna geçip, aýaklaryny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň edişi ýaly guýydan aşak sallap, injiklerini açyp Onuň gapdalynda oturdy. Men yzyma gaýdyp öňki ýerimde oturdym.
Men ýene-de öz-özüme: “Egerde, Allah pylana (öz doganyny göz öňüne tutup) haýyr islese-di, ony hem bu ýere getirerdi” diýdim we şol wagt bir adam gapyny itekledi. Men: “Kim sen?” diýdim. Ol: “Osman ibn ‘Affan” diýdi. Men: “Biraz garaş” diýdim-de (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň) ýanyna baryp, habar berdim. Ol: “Oňa rugsat ber we ony başyna geljek belalar sebäpli Jennet bilen buşla!” diýdi. Men yzyma dolanyp bardym-da, Osmana: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem saňa rugsat berdi we seni başyňa geljek belalar sebäpli Jennet bilen buşlaýar” diýdim. Osman içeri girdi we gyrada oturmana ýeriň ýokdugyny görüp, olaryň garşylaryna geçip, beýleki tarapda oturdy”.
Sa’yd ibn Musaýýeb: “Men olaryň bu oturyş şeklini, olaryň gabyrlarynyň ýerleşjek şekline ýordum” diýdi”.
"

وزاد في روايةٍ : وأمَرني رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بحِفْظِ الباب

Başga bir rowaýatda:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň Özi maňa gapyny goramagy emr etdi” diýip gelýär.

وَفِيها: أَنَّ عُثْمانَ حِينَ بشَّرهُ حمدَ اللَّه تَعَالَى، ثُمَّ قَال: اللَّه المُسْتعَانُ.

Ene-de şol rowaýatda şeýle gelýär:

“Haçan-da Osmany buşlanda, Osman Allaha hamd aýtdy we: “Allahyň Özi ýardam bersin-dä!” diýdi.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

710

وعنْ أَبي هريرة رضي اللَّه عنهُ قَالَ : كُنَّا قُعُوداً حَوْلَ رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، وَمعَنَا أَبُو بكْرٍ وعُمَرُ رضي اللَّه عنهما في نَفَر، فَقامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مِنْ بينِ أَظْهُرِنا فَأَبْطَأَ علَيْنَا وخَشِينا أَنْ يُقْتَطَعَ دُونَنا وَفَزِعْنَا فقُمنا، فَكُنْتُ أَوّل مَنْ فَزِع. فَخَرَجْتُ أَبْتغي رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، حَتَّى أَتَيْتُ حَائِطاً للأَنْصَارِ لِبني النَّجَّارِ، فَدُرْتُ بِهِ هَلْ أَجِدُ لَهُ بَاباً؟ فلَمْ أَجِدْ، فإذَا ربيعٌ يدْخُلُ في جوْف حَائِط مِنْ بِئرٍ خَارِجَه والرَّبيعُ: الجَدْوَلُ الصَّغيرُ فاحتَفزْتُ، فدَخلْتُ عَلى رسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم. فَقَالَ: أَبو هُريرة؟ فَقُلْتُ: نَعَمْ يَا رسُولَ اللَّهِ، قَالَ: مَا شَأنُك قلتُ: كُنْتَ بَيْنَ ظَهْرَيْنَا فقُمْتَ فَأَبَطأْتَ علَيْنَا، فَخَشِينَا أَنْ تُقَتطعَ دُونَنا، ففَزعنَا، فَكُنْتُ أَوَّلَ منْ فَزعَ فأَتَيْتُ هذَا الحائِطَ، فَاحْتَفَزْتُ كَمَا يَحْتَفِزُ الثَّعلبُ، وَهؤلاءِ النَّاسُ وَرَائي. فَقَالَ:يَا أَبا هُرَيرَةَ وأَعطَاني نَعْلَيْهِ فَقَال:اذْهَبْ بِنَعْلَي هاتَيْنِ، فَمنْ لقيتَ مِنْ وَرَاءِ هَذا الحائِط يَشْهَدُ أَنْ لا إلهِ إلاَّ اللَّهُ مُسْتَيْقناً بِهَا قَلبُهُ، فَبَشِّرْهُ بالجنَّةِ وذَكَرَ الحدِيثَ بطُولِهِ. رواه مسلم .الرَّبيعُ النَّهْرُ الصَّغِيرُ، وَهُوَ الجدْوَلُ بفتح الجيم كَمَا فَسَّرهُ في الحَدِيثِ . وقولُه: احْتَفَزْت رويَ بالرَّاءِ وبالزَّاي، ومعناهُ بالزاي: تَضَامَمْتُ وتصَاغَرْتُ حَتَّى أَمْكَنَني الدُّخُولُ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gezek biz Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanynda birnäçe adam bolup otyrdyk. Biziň ýanymyzda Ebu Bekr, Omar (Allah olardan razy bolsun) hem bardy. Birden Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem biziň aramyzdan turup gitdi. Uzak wagtlap gaýdyp gelmedi. Biz Oňa bir zat bolandyr öýdüp, gorkup başladyk we alada edip ýerimizden turdyk. Ilkinji alada edip başlan adam mendim. Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi gözläp, Ensarylaryň Benu Nejjar taýpasyna degişli bolan bir howlynyň (bagyň) ýanyna geldim. Gapysyny gözläp daşyndan aýlandym, ýöne tapmadym. Birden haýatyň daşyndaky bir guýydan akyp, haýatyň içine girip gidýän bir aryk gördüm, şol ýerden egilip, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna girdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ebu Hureýre!” diýdi. Men: “Hawa, men ýa, Resulallah!” diýdim. Ol: “Näme boldy?” diýip sorady. Men: “Aramyzda otyrkaňyz birden ýeriňizden turup gitdiňiz, uzak wagtlap gaýdyp gelmedigiňizi görenimizde, Size bir zat bolandyr öýdüp gorkup, alada edip başladyk. Ilkinji bolup alada eden men boldum. Sizi gözläp bu haýatyň ýanyna geldim we iki bükülip, tilki ýaly ýapyrylyp içeri girdim. Beýlekilerem yzymdan gelýärler” diýdim. Soňra Ol maňa: “Eý Ebu Hureýre!” diýip, aýakgabyny çykardy we ony maňa berip: “Meniň bu aýakgabymy alda, şu diwaryň arkasynda Allaha ýürekden ynanyp, “Lä ilähä illallah” diýen adamy görseň, ony Jennet bilen buşla!” diýdi...
Şeýdip (Ebu Hureýre) bu hadysy tutuşlygyna gürrüň berdi”.
"

Salgylanma:

(Muslim)

711

وعن ابنِ شُماسَةَ قالَ:حَضَرْنَا عَمْرَو بنَ العاصِ رضي اللَّهُ عنه، وَهُوَ في سِيَاقَةِ المَوْتِ فَبَكى طَويلاً، وَحَوَّلَ وَجْهَهُ إِلى الجدَارِ، فَجَعَلَ ابْنُهُ يَقُولُ: يَا أَبَتَاهُ، أَمَا بَشَّرَكَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بكَذَا؟ أَما بشَّرَكَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بكَذَا؟ فَأَقْبلَ بوَجْههِ فَقَالَ: إِنَّ أَفْضَلَ مَا نُعِدُّ شَهَادَةُ أَنْ لاَ إِلهَ إِلاَّ اللَّه، وأَنَّ مُحمَّداً رسُول اللَّه إِنِّي قَدْ كُنْتُ عَلى أَطبْاقٍ ثَلاثٍ : لَقَدْ رَأَيْتُني وَمَا أَحَدٌ أَشَدَّ بُغْضاً لرَسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مِنِّي، وَلا أَحبَّ إِليَّ مِنْ أَنْ أَكُونَ قَدِ استمْكنْت مِنْهُ فقَتلْتهُ، فَلَوْ مُتُّ عَلى تِلْكَ الحالِ لَكُنْتُ مِنْ أَهْلِ النَّار . فَلَمَّا جَعَلَ اللَّهُ الإِسْلامَ في قَلْبي أَتيْتُ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَقُلْتُ: ابْسُطْ يمينَكَ فَلأُبَايعْكَ، فَبَسَطَ يمِينَهُ فَقَبَضْتُ يَدِي، فَقَالَ: مالك يَا عَمْرُو؟قلتُ: أَرَدْتُ أَنْ أَشْتَرطَ قالَ: تَشْتَرطُ بماذَا؟قُلْتُ أَنْ يُغْفَرَ لِي، قَالَ: أَمَا عَلمْتَ أَنَّ الإِسْلام يَهْدِمُ مَا كَانَ قَبلَهُ، وَأَن الهجرَةَ تَهدمُ مَا كَانَ قبلَها، وأَنَّ الحَجَّ يَهدِمُ مَا كانَ قبلَهُ؟ وَمَا كَانَ أَحَدٌ أَحَبَّ إِليَّ مِنْ رَسُولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، وَلا أَجَلّ في عَيني مِنْه، ومَا كُنتُ أُطِيقُ أَن أَملأَ عَيني مِنه إِجلالاً لَهُ، ولو سُئِلتُ أَن أَصِفَهُ مَا أَطَقتُ، لأَنِّي لَمْ أَكن أَملأ عَيني مِنه ولو مُتُّ عَلَى تِلكَ الحَال لَرَجَوتُ أَن أَكُونَ مِنْ أَهْلِ الجَنَّةِ، ثُمَّ وُلِّينَا أَشيَاءَ مَا أَدري مَا حَالي فِيهَا؟ فَإِذا أَنا مُتُّ فلا تصحَبنِّي نَائِحَةٌ وَلاَ نَارٌ، فَإذا دَفَنتموني، فشُنُّوا عليَّ التُّرَابَ شَنًّا، ثُمَّ أَقِيمُوا حولَ قَبري قَدْرَ مَا تُنَحَرُ جَزورٌ، وَيقْسَمُ لحْمُهَا، حَتَّى أَسْتَأْنِس بكُمْ، وأنظُرَ مَا أُراجِعُ بِهِ رسُلَ رَبّي. رواه مسلم .قَوْله: شُنُّوا رُويَ بالشّين المعجمة وبالمهملةِ، أَي: صبُّوهُ قَليلاً قَليلاً. واللَّه سبحانه أَعلم.

Ibn Şumäseden rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“‘Amr Ibn ‘As (Allah ondan razy bolsun) ölüm ýassygynda ýatyrka, biz onuň ýanyna bardyk. Ol ýüzüni diwara tutup uzak wagtlap aglady. Ogly: “Kakamjan! Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem saňa şeýle hoş habar bermedimi näme? Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem saňa şuny-muny buşlamadymy näme? diýip, gaýtalap başlady. Şondan soň ‘Amr Ibn ‘As ýüzüni bize tarap öwürip, şeýle diýdi:
“Biziň Ahyretimiz üçin taýýarlap goýan zatlarymyzyň iň gowusy, “Lä ilähä illallah, Muhammadan Resulullah” ýagny, Allahdan başga hiç bir hudaýyň ýoklugyna we Muhammediň Allahyň ilçisidigine şaýatlyk getirmegimizdir. Men durmuşumda üç hili döwri başdan geçirdim.
Bir wagtlar, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi menden beter ýigrenýän adam ýokdy we bir ýoluny tapyp, ony öldürmekligi menden köp arzuw edýän adam ýokdy. Şol wagt şol halymda ölen bolsadym, onda men hökman dowzahylardan bolardym.
Allah Tagala ýüregime Yslamyň nuryny salandan soň, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Maňa sag eliňi uzat, men saňa wepaly boljagyma beýgat etjek ýagny, söz berip kasam etjek” diýdim. Ol elini uzadanda, men elimi yza çekdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “‘Amr, saňa näme boldy?” diýdi. Men: “Şert goýmak isleýärin” diýdim. Ol: “Nämäň şerti?” diýdi. Men: “Günälerimiň bagyşlanmagyny isleýärin” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Sen näme dine girenden soň Yslam dininiň öňki günäleri ýok edýändigini, hijretiň ozalky günäleri öçürýändigini we hajyň geçmişdäki öňki ähli günäleri ýok edip taşlaýandygyny bilmeýärdiňmi?!” diýdi.
Şondan soň Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi menden beter has gowy görýän adam ýokdy. Meniň gözümde Ondan beýik adam ýokdy. Oňa goýan hormatymdan ýaňa, men Oňa seredip, gözlerimi hem doýurup bilmezdim. Biri menden Ony suratlandyrmagymy haýyş eden bolsady, Oňa seredip gözlerimiň doýmanlygy sebäpli, men ony edip bilmezdim. Eger men şol halymda ölen bolsadym, Jennetilerden bolmagymy umyt edip bilerdim.
Soňra maňa, gaty köp zatlar tabşyryldy. Indi, şolar sebäpli halymyň nähili ýagdaýda boljagyny anyk bilmeýärin.
Men ölenimden soň yzymdan ses edip aglaýanlaram, ot ýakýanlaram gelmesin. Meni jaýlan wagtyňyz topragy üstüme az-azdan atyň. Soňra bir düýäni soýup, eti bölünip paýlap bolaýjak bir wagta çenli gabrymyň başyndan aýrylmaň, siz barkaňyz şol (galjak) ýerim bilen öwrenişeýin hem-de Allahyň ilçilerine (perişdelerine) näme jogap berjegime taýýarlanaýyn” diýdi”. "

Salgylanma:

(Muslim)

712

فمنها حَديثُ زيدِ بنِ أَرْقَمَ رضي اللَّه عنه الَّذِي سبق في بَابِ إِكرامِ أَهْلِ بَيْتِ رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: قامَ رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فِينَا خَطِيباً، فَحَمِدَ اللَّه، وَأَثْنى عَلَيهِ، وَوَعَظَ وَذَكَّرَ ثُمَّ قَالَ: أَمَّا بَعْدُ، أَلا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنا بشرٌ يُوشِكُ أَنْ يَأْتِيَ رَسُولُ رَبِّي فأُجيب، وأَنَا تَاركٌ فيكُمْ ثَقَليْنِ: أَوَّلهُمَا: كِتَابُ اللَّهِ، فيهِ الهُدَى وَالنُّورُ، فَخُذُوا بِكتاب اللَّه، وَاسْتَمْسِكُوا بِهِ فَحَثَّ عَلى كِتَابِ اللَّه، ورَغَّبَ فِيهِ، ثُمَّ قَالَ: وَأَهْلُ بَيْتي، أُذَكِّرُكُمُ اللَّه في أَهْلِ بَيْتي. رواه مسلم. وَقَدْ سَبَقَ بطُولِهِ.

Zeýd ibn Arkamdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir gün bir hutbasynda Allaha hamdu-sena edenden soňra, bize öwüt-nesihat edip şeýle diýdi:
“Eý ynsanlar! Elbetde, men hem bir ynsandyryn. Ýakyn wagtda Robbumyň ilçisi[1] maňa-da geljekdir, menem onuň çakylygyny kabul edip (dünýäden gitmeli wagtym) golaýlandyr. Men size iki sany möhüm gerekli zady goýup gidýän: olaryň birinjisi ynsanlara dogry ýol görkezýän we nur çeşmesi bolan, Allahyň kitaby – Kurandyr. Siz ol Kitaby mäkäm tutuň! Allahyň Kitaby bilen ýaşap oňa bagly bolmaklyk hakynda köp wesýetler edip, sözüni dowam etdi. Ikinjisi bolsa, Ähli-beýtim (maşgala agzalarymdyr). Ähli-beýtim hakynda size Allahy ýatladýan (Allahdan gorkup olara hormat ediň diýdi)!”. "

Salgylanma:

(Muslim) Bu hadys ozal dolulygyna geçipdi. (346).

bellikler:

[1] Jan alyjy perişde.

713

وعن أَبي سُليْمَانَ مَالك بن الحُويْرثِ رضي اللَّه عنه قَالَ: أَتَيْنَا رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَنحْنُ شَبَبةٌ متَقَاربُونَ، فَأَقمْنَا عِنْدَهُ عشْرينَ لَيْلَةً، وكانَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم رَحِيماً رفِيقاً، فَظَنَّ أَنَّا قَدِ اشْتَقْنَا أَهْلَنَا. فسَأَلَنَا عَمَّنْ تَرَكْنَا مِنْ أَهْلِنَا، فَأَخْبَرْنَاهُ، فَقَالَ: ارْجعُوا إِلى أَهْليكم فَأَقِيمُوا فِيهِمْ، وَعلِّموهُم وَمُرُوهُمْ، وَصَلُّواصَلاةَ كَذا فِي حِين كَذَا، وَصَلُّوا كَذَا في حِين كَذَا، فَإِذَا حَضَرَتِ الصَّلاةُ فَلْيُؤذِّنْ لَكُمْ أَحَدُكُمْ، وَلْيؤمَّكُم أَكبَرُكُمَ . متفقٌ عَلَيْهِ قوله: رَحِيماً رَفِيقاً روِيَ بفاءٍ وقافٍ، وروِيَ بقافينٍ.

Ebu Suleýman Haris ibn Huwaýrisden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Biz bir wagtlar Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna geldik. Biziň hemmämiz hem deň ýaşdaky ýaş ýigitlerdik. Onuň ýanynda ýigrimi günläp galdyk. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem örän merhemetlidi. Ol biziň çagalarymyzy, maşgalamyzy küýseýändigimizi aňyp, biziň yzymyzda galan maşgalamyz hakynda sorady. Biz hem olar hakda aýdyp berdik. Ol bize: “Siz indi, yzyňyza – maşgalaňyzyň ýanyna gaýdyň-da olaryň ýanynda boluň. Olara dini we namaz okamagy öwrediň we haýyr işleri buýuryň. Pylan namazy pylan wagtda, pylan namazy pylan wagtda okaň. Namazyň wagty gelende, araňyzdan biri siziň üçin azan aýtsyn we iň ulyňyz size ymam bolsun” diýdi.

زاد البخاري في رواية لَهُ: وَصَلَّوا كمَا رَأَيتُمُوني أُصَلِّي.

Buhary öz rowaýatynda şuny goşup getirýär:

“Meniň namazy nähili okaýşymy görşüňiz ýaly, namaz okaň!”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

714

وعن عُمَرَ بنِ الخطاب رضي اللَّهُ عنه قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ النَّبيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في الْعُمْرَةِ، فَأَذِنَ، وَقالَ: لاَ تنْسانَا يَا أخيَّ مِنْ دُعَائِك فقالَ كَلِمَةً مَا يَسُرُّني أَنَّ لِي بهَا الدُّنْيَا . رواه أَبُو داود، والترمذي وقال: حديث حسن صحيح.

Omar ibn Hattabdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemden Umra haj etmek üçin rugsat soradym. Ol maňa rugsat berdi we: “Eý doganjygym! Doga-dileg edeniňde bizi hem unutmaweri!” diýdi. Onuň bu aýdan sözüni bütin dünýä çalyşmazdym”.

وفي رواية قَالَ: أَشْرِكْنَا يَا أخَيَّ في دُعَائِكَ

Başga bir rowaýatda şeýle gelýär:

“Eý doganjygym! Bizi hem öz doga-dilegleriňe goşubergin!”. (Da’yf hadys)

Salgylanma:

(Ebu Dawud we Tirmizi. Tirmizi hadys hasan-sahyh diýipdir)

715

وعن سالم بنِ عَبْدِ اللَّه بنِ عُمَرَ أَنَّ عبدَ اللَّه بنِ عُمَرَ رضي اللَّه عنهما كَانَ يَقُولُ لِلرَّجُلِ إِذَا أَرَادَ سَفَراً:ادْنُ مِنِّي حَتَّى أُوَدِّعَكَ كمَا كَانَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُودِّعُنَا فيقُولُ: أَسْتَوْدعُ اللَّه دِينَكَ، وَأَمانَتَكَ، وخَوَاتِيمَ عَمَلِكَ. رواه الترمذي، وقال: حديث حسن صحيح.

Sälim ibn Abdulla ibn Omardan rowaýat edilmegine görä, Abdulla ibn Omar (Allah olardan razy bolsun) mydama sapara çykjak adama:

"“Ýakynlaş hany! Men seniň bilen Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň, biz bilen hoşlaşyşy ýaly hoşlaşaýyn” diýerdi we şeýle diýerdi:
“Ästäwdiu’llohä dinäkä, wä ämänätäkä, wä häwätimä a‘amalikä!”
(Diniňi goramagy, amanatlary ýerine ýetirmegi we ähli amallaryň soňunyň gowy bolup gutarmagy üçin seni Allaha tabşyrýan!”. "

Salgylanma:

(Tirmizi. Tirmizi bu hadys hasan sahyh – diýipdir)

716

وعن عبدِ اللَّهِ بنِ يزيدَ الخَطْمِيِّ الصَّحَابيِّ رضي اللَّه عنه قَالَ: كَانَ رسولُ اللَّه صلى الله عليه وسلم إِذا أَرَادَ أَنْ يُوَدِّعَ الجَيْش قالَ: أَسْتَوْدعُ اللَّه دِينَكُمْ، وَأَمَانَتكُم، وَخَوَاتِيمَ أَعمَالِكُمْ .حديث صحيح، رواه أَبُو داود وغيره بإِسناد صحيح.

Sahaba Abdulla ibn Ýezid Hatmiýden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem esgerler bilen hoşlaşjak bolan wagty şeýle diýerdi:
“Ästäwdiu’llohä dinäkum, wä ämänätäkum, wä häwätiimä a’amalikum!”
(Diniňizi goramak, amanatlaryňyzy ýerine ýetirmek hem-de ähli haýyrly amallaryňyzyň soňunyň gowy bolup gutarmagy hususynda, sizi Allaha tabşyrýaryn!”. "

Salgylanma:

(Sahyh hadys. Ebu Dawud we beýlekiler sahyh isnad bilen rowaýat edipdirler)

717

وعن أَنسٍ رضي اللَّه عنه قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَقَالَ: يَا رسُولَ اللَّه، إِني أُرِيدُ سَفَراً، فَزَوِّدْني، فَقَالَ: زَوَّدَكَ اللَّه التَّقْوَى .قَالَ: زِدْني، قَالَ: وَغَفَرَ ذَنْبَكَ قَالَ: زِدْني، قَالَ: وَيَسَّرَ لكَ الخيْرَ حَيْثُمَا كُنْتَ . رواه الترمذي وقال: حديث حسن.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Ýa Resulallah! Sapara gitjek bolýan, meniň üçin bir haýyrly doga-dileg edip beräý!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Goý, Allah saňa takwalyk bersin!” diýdi. Ol: “Ýene bir zatlar goşaý!” diýdi. “Allah günäleriňi bagyşlasyn!” diýdi. Ol: “Ýene-de bir zatlar goşaý! diýende: “Nirede bolsaňam haýyr işleriňi aňsatlaşdyrsyn!” diýdi”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Hadys hasan, diýipdir)

718

عن جابِرٍ رضيَ اللَّه عنه قَالَ: كانَ رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُعَلِّمُنَا الاسْتِخَارَةَ في الأُمُور كُلِّهَا كالسُّورَةِ منَ القُرْآنِ، يَقُولُ: إِذا هَمَّ أَحَدُكُمْ بِالأمْرِ، فَليَركعْ رَكعتَيْنِ مِنْ غَيْرِ الفرِيضَةِ ثُمَّ ليقُلْ : اللَّهُم إِني أَسْتَخِيرُكَ بعِلْمِكَ، وأستقدِرُكَ بقُدْرِتك، وأَسْأَلُكَ مِنْ فضْلِكَ العَظِيم، فإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وتعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ، وَأَنتَ علاَّمُ الغُيُوبِ. اللَّهُمَّ إِنْ كنْتَ تعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأمرَ خَيْرٌ لِي في دِيني وَمَعَاشي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي أَوْ قالَ: عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِله، فاقْدُرْهُ لي وَيَسِّرْهُ لِي، ثمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِن كُنْتَ تعْلمُ أَنَّ هذَا الأَمْرَ شرٌّ لِي في دِيني وَمَعاشي وَعَاقبةِ أَمَرِي أَو قَالَ: عَاجِل أَمري وآجِلهِ، فاصْرِفهُ عَني، وَاصْرفني عَنهُ، وَاقدُرْ لِيَ الخَيْرَ حَيْثُ كانَ، ثُمَّ أرْضِنِي بِهِ قَالَ: ويسمِّي حَاجَتَهُ. رواه البخاري.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Kurandan bir süre öwredişi ýaly bize ähli işlerimizde istihara[1] etmekligi öwrederdi we şeýle diýerdi: “Sizden biriňiz bir zat etmek islese, parz namazyndan başga iki rekagat namaz okasyn, soňra şeýle (doga-dileg) etsin:
“Allahummä inni ästähirukä bi’ilmikä wä ästäkdirukä bikudrätikä wä äsälukä min fadlikäl-‘azym. Fäinnäkä täkdiru wälä äkdiru wä tä’alämu wälä ä’alämu wä äntä ‘Allämul guýub. Allahummä iň kuntä tä’alämu ännä häzäl ämro hoýrun li fi dini wä mä’aşi wä ‘akibäti ämri ( äw: ‘Ajili ämri äw äjilihi) fäkdurhu li wä ýässurhu li summä bärik li fihi, wä iň kuntä tä’alämu ännä häzäl ämro şärrun li fi dini wä mä’aşi wä ‘akibäti ämri ( äw: ‘Ajili ämri äw äjilihi) fäsrifhu ‘anni wäsrifni ‘anhu wäkdurliýäl-hoýrä häýsu känä summä ärdyni bihi ”. – Şondan soň isleýän zadyny aýtsyn.
(Allahym! Seniň hemme zady bilýändigiň üçin maňa nämäniň haýyrly boljagyny bildirmekligiňi we gudratyňdan meni hem kuwwatlandyrmagyňy soraýaryn. Men Seniň beýik fazly-keremiňden dileýärin. Çünki Seniň güýjüň hemme zada ýeter, meniňki ýetmez. Sen hemme zady bilýänsiň, men bilmeýärin. Sen ähli gaýyp zatlary hem bilýänsiň. Allahym! Eger-de, bu meseläniň dinim üçin, durmuşym we ahyretim üçin haýyrly boljakdygyny bilýän bolsaň (ýa-da häzir ýa-da geljekde haýyrly boljagyny bilýän bolsaň), onda muny maňa nesip etdirip maňa aňsatlaşdyr we ony maňa mübärek et! Eger-de, bu işiň, meseläň dinim üçin, durmuşym we ahyretim üçin erbet boljakdygyny bilýän bolsaň (ýa-da häzir ýa-da geljekde erbet boljagyny bilýän bolsaň), onda ony menden, meni hem ondan daşlaşdyr. Haýyr nirede bolsa ony maňa nesip edeweri, soňra onuň bilen meni kanagatlandyryp, razy et)”. "

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

[1] Allahdan maslahat soramak, ýol görkezmegini soramak

719

عن جابرٍ رضيَ اللَّه عنه قَالَ : كانَ النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذا كَانَ يَوْمُ عِيدٍ خَالَفَ الطَّرِيقَ. رواه البخاري .قَوْله: خَالَفَ الطَّرِيقَ يعني: ذَهَبَ في طَرِيقٍ وَرَجَعَ في طَرِيقِ آخَرَ.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Baýram güni Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem adatça namaza gitmek üçin bir ýoly, yzyna dolanmak üçin hem başga bir ýoly saýlap alardy”.

Salgylanma:

(Buhary)

720

وعنِ ابنِ عُمَرَ رضي اللَّه عنهما أَن رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم كانَ يَخْرُجُ مِنْ طَرِيقِ الشَّجَرَةِ وَيَدْخلُ مِنْ طَريقِ المُعَرَّسِ، وإِذَا دَخَلَ مَكَّةَ دَخَلَ مِنَ الثَّنِية العُليَا وَيَخْرُجُ مِنَ الثَّنِية السُّفْلى. متفقٌ عَلَيْهِ.

Ibni Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Medineden çykanda “Aş-Şajara” diýilen ýoldan çykyp “Al-Mua’rras” diýen ýoldan hem yzyna dolanardy. Mekgä girende “As-Saniýýätul ‘Ulýa”-dan girip, “As-Saniýýätus- suflä” dan hem yzyna çykardy”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

Riyad al-Salihin yslam dininiň meşhur hadys ýygyndysydyr. Takmynan 1,900 hadysy öz içine alýan bu eser, Pygamberimiziň (S.A.W) sünnetine esaslanyp, musulmanlaryň durmuşynda ýol görkezijidir.

Möhüm Baglanyşyklar

Riyad al-Salihin Programmasyny

Bir basyş bilen uygulamany göçür we ruhy syýahata başla!