781

وعن البراءِ رضيَ اللَّه عنه قَالَ : كانَ رسولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مَرْبُوعاً وَلَقَدْ رَأَيْتُهُ في حُلَّةِ حمْراءَ مَا رأَيْتُ شَيْئاً قَطُّ أَحْسَنَ مِنْهُ. متَّفقٌ عَلَيْهِ.

Baradan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem orta boýlydy. Bir gezek men Ony gyzyl eşikde gördüm. Men ömrümde Ondan owadan zat görmedim”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

782

وعن أبي جُحَيْفَةَ وهْبِ بنِ عبدِ اللَّهِ رضيَ اللَّه عنهُ قَالَ : رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بمَكَّةَ وَهُوَ بِالأَبْطَحِ في قُبَّةٍ لَهُ حمْراءَ مِنْ أَدَمٍ فَخَرَجَ بِلالٌ بِوَضوئِهِ، فَمِنْ نَاضِحٍ ونَائِلٍ، فَخَرَجَ النبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وعَلَيْهِ حُلَّةٌ حَمْرَاءُ، كَأَنِّى أَنْظرُ إِلى بَيَاضِ ساقَيْهِ، فَتَوضَّأَ وَأَذَّنَ بِلالٌ، فَجَعَلْتُ أَتَتبَّعُ فَاهُ ههُنَا وههُنَا، يقولُ يَمِيناً وشِمَالاً: حَيَّ عَلى الصَّلاةِ، حيَّ عَلَى الفَلاَحِ. ثُمَّ رُكِزَتْ لَهُ عَنَزَةٌ، فَتَقَدَّمَ فَصَلَّى يَمُرُّ بَيْنَ يَدَيْهِ الكَلْبُ وَالحِمَارُ لاَ يُمْنعُ. متَّفقٌ عَلَيْهِ . العَنَزَةُ بفتح النونِ نحْوُ العُكازَة

Ebu Juhaýfa Wähb bin Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi Mekgäniň Abtah diýilýän ýerinde deriden tikilen gyrmyzy çadyrynda gördüm. Bilal Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň täret alýan suwly (gabyny) alyp çadyrdan çykdy. Sahabalaryň käbirleri şol suwdan[1] birnäçe damja alsa, käbirleri ondan diňe endamlaryny ölläp bildiler. Şol wagt Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem egnine gyrmyzy eşik geýip daşaryk çykdy. Onuň injikleriniň aklygy häzirem meniň göz öňümden gidenok. Soňra täret aldy, Bilal azana başlady. Men Bilalyň saga-çepe öwrülip “Haýýa ‘alas-solääh”, “Haýýa ‘alal-fälääh” diýen sözlerini gaýtalamaga başladym. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň öňünde sütre hökmünde ujy uçly demirden bir hasa dikildi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem öňe geçip namaz okady. Şol wagt süträniň öňünden it, eşek geçýärdi, ýöne olara hiç kim hiç zat diýmeýärdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Bu ýerdäki suw Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň täret alandan soň artyp galan täret suwydyr. Ony tebberik üçin sahabalar üstlerine çalypdyrlar.

783

وعن أبي رِمْثة رفاعَةَ التَّميْمِيِّ رضيَ اللَّه عنه قَالَ : رأَيت رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وعلَيْه ثوبانِ أَخْضَرانِ. رواهُ أَبو داود، والترمذي بإِسْنَادٍ صحيحٍ.

Ebu Rimsa Rifa’a Teýmiden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemi iki sany ýaşyl eşikli gördüm”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud weTirmizi sahyh isnad bilen rowaýat etdiler)

784

وعن جابر رضيَ اللَّه عنه، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم دَخَلَ يَوْمَ فَتْحِ مَكَّةَ وعَلَيْهِ عِمامةٌ سوْداءُ. رواهُ مسلم.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Mekge feth edilen müşriklerden azat edilen) güni başynda gara bir selle bilen Mekgä girdi”.

Salgylanma:

(Muslim)

785

وعن أَبي سعيد عمرو بن حُرَيْثٍ رضيَ اللَّه عنه قَالَ : كأَنى أَنظر إِلى رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وعَليْهِ عِمَامَةٌ سَوْدَاءُ قدْ أَرْخَى طَرَفيها بَيْنَ كتفيْهِ. رواه مسلم.

Ebu Sa’yd ‘Amr ibn Hureýsden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň başyndaky gara sellesiniň iki tarapyny omuzlarynyň arasyndan aşak sallaýşy, henizem gözümiň öňünden gidenok”.

وفي روايةٍ لَهُ: أَن رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم خَطَبَ النَّاسَ، وعَلَيْهِ عِمَامَة سَودَاءُ.

Onuň başga bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem adamlara hutba okanda başynda gara sellesi bardy”.

Salgylanma:

(Muslim)

786

وعن عائشة رضي اللَّه عنها قالت : كُفِّنَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في ثلاثةِ أَثْوَابٍ بيضٍ سَحُوليَّةٍ مِنْ كُرْسُفٍ، لَيْسَ فيهَا قَمِيصٌ وَلا عِمامَةٌ. متفقٌ عَلَيْهِ .السَّحُوليَّةُ بفتحِ السين وضمها وضم الحاء المهملتين: ثيابٌ تُنْسَب إِلى سَحُولٍ: قَرْيَةٍ باليَمن وَالكُرْسُف : القُطْن.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (Ýemeniň) Sahuliýýe diýilýän obasynda pagtadan dokalan üç bölek ak mata bilen kepenlendi. Bularyň arasynda köýnek, selle ýokdy”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

787

وعنها قالت: خَرَجَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ذات غَداةٍ وَعَلَيْهِ مِرْطٌ مُرَحَّلٌ منْ شَعْرٍ أَسود. رواه مسلم .المِرْط بكسر الميم: وهو كساءَ . والمُرَحَّل بالْحاءِ المهملة: هُوَ الَّذِي فِيهِ صورةُ رِحال الإِبل، وَهيَ الأَكْوَارُ

Ene-de Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gün Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem irden düýeleriň eýerine meňzeş bir nagyş bilen nagyşlanan ýüňden dokalan bir gara eşik geýip öýünden çykdy”.

Salgylanma:

(Muslim)

788

وعن المُغِيرةِ بن شُعْبَةَ رضي اللَّه عنه قَالَ: كُنْتُ مَعَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ذاتَ ليلَة في مسيرٍ،فَقَالَ لي:أَمعَكَ مَاء؟ قلتُ: نَعَمْ، فَنَزَلَ عَنْ راحِلتِهِ فَمَشى حَتَّى توَارَى في سَوادِ اللَّيْلِ ثُمَّ جاءَ فَأَفْرَغْتُ علَيْهِ مِنَ الإِدَاوَةٍ، فَغَسَلَ وَجْهَهُ وَعَلَيهِ جُبَّةٌ مِنْ صُوفٍ، فَلَمْ يَسْتَطِعْ أَنْ يُخْرِجَ ذِراعَيْهِ مِنْهَا حَتَّى أَخْرَجَهُمَا مِنْ أَسْفَلِ الجُبَّةِ، فَغَسَلَ ذِرَاعيْهِ وَمَسَحَ برأْسِه ثُمَّ أَهْوَيْت لأَنزعَ خُفَّيْهِ فَقَالَ :دعْهمَا فَإِنى أَدخَلْتُهُما طَاهِرَتَينِ وَمَسَحَ عَلَيْهِما. متفقٌ عَلَيْهِ.

Mugira ibn Şu’badan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gije Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen bilelikde ýoldadym. Ol menden: “Suwuň barmy?” diýip sorady. Men: “Hawa, bar” diýdim. Soňra düýesinden düşüp, garaňkylyga tarap gözden ýitýänçä, ýöräp gitdi. Soň gaýdyp geldi. Men suwly tulumdan Onuň ellerine suw akytdym. Ol ýüzüni ýuwdy. Onuň egninde ýüňden dokalan jubbesi (dony) bardy. Gollaryny jübbäniň ýeňinden çykaryp bilmän, jübbäniň aşagyndan çykaryp ýuwdy we kellesine mesh çekdi. Men mesilerini çykarmak üçin elimi uzatdym, ýöne Ol: “Goý, olara degme, men olary arassa, täretli halymda geýipdim” diýip, olara mesh çekdi”.

وفي روايةٍ : وعَلَيْهِ جُبَّةٌ شامِيَّةٌ ضَيقَةُ الْكُمَّيْنِ

Başga bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Onuň egninde ýeňleri dar, bir Şam jubbesi bardy”.

وفي روايةٍ: أَنَّ هذِه القصةَ كَانَتْ في غَزْوَةِ تَبُوكَ.

Ýene bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Bu rowaýat Tebuk söweşinde bolup geçipdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

789

عن أُمِّ سَلمةَ رضي اللَّه عنها قالت : كَانَ أَحَبَّ الثِّيابِ إِلى رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم القَميصُ. رواه أَبو داود، والترمذي وَقالَ: حديث حسن.

Ummu Selemeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň iň gowy görýän eşigi köýnekdi”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud weTirmizi. Ol: Hadys hasan – diýipdir)

790

عن أَسماء بنتِ يزيدَ الأنصارِيَّةِ رَضِيَ اللَّه عنها قالت : كَانَ كُمُّ قمِيصِ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِلى الرُّسُغِ. رواه أَبُو داود، والترمذي وَقالَ: حديث حسن.

Äsmä binti Ýezid Ensarydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň köýneginiň ýeňi bilegine çenlidi”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud we Tirmizi. Ol: Hadys hasan, diýipdir) (Da’yf hadys)

791

وعن ابن عمر رضي اللَّه عنهما أَنّ النَّبيّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ :مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ خُيَلاءَ لَمْ يَنْظُر اللَّه إِليهِ يَوْم القِيَامَةِ . فَقَالَ أَبو بكر: يارسول اللَّه إِن إِزارى يَسْتَرْخى إِلا أَنْ أَتَعَاهَدَهُ، فَقَالَ لَهُ رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم :إِنَّكَ لَسْتَ مِمَّنْ يَفْعَلُهُ خُيَلاءَ .رواه البخاري، وروى مسلم بعضه.

Ibni Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allah Tagala Kyýamat gününde köýneginiň etegini tekepbirligi sebäpli ýerden süýreýän adamyň ýüzüne seretmez”. Muny eşiden Ebu Bekr: “Ýa Resulallah! Meniňem käwagtlar üns bermedik wagtlarym izarymyň (eşigimiň) etegi ýerden süýrelýär” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Sen muny tekepbirlenip edýänlerden dälsiň!” diýdi.

Salgylanma:

(Buhary. Muslim, bu hadysyň käbir ýerlerini rowaýat etdi)

792

وعن أبي هريرة رضي اللَّه عنه أَنَّ رَسُولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : لاَ ينْظُرُ اللَّه يَوْم القِيَامة إِلى مَنْ جَرَّ إِزَارَهُ بَطراً .متفقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kyýamat güni Allah Tagala, tekepbirlik we ulumsylykdan ýaňa eşiklerini arkasyndan süýreýän adamlara seretmez”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

793

وعنه عن النَّبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ :مَا أَسْفَلَ مِنَ الْكَعْبَيْنِ مِنَ الإِزار فَفِي النَّار .رواه البخاري.

Ýene-de Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Izaryň topuklardan aşak düşýän bölegi otdadyr ”[1].

Salgylanma:

(Buhary)

bellikler:

[1] Dowzahda ýanjakdyr

794

"وعن أَبي ذرٍّ رضي اللَّه عنه عن النَّبيّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ :ثلاثةٌ لا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ القِيَامةِ، وَلاَ يَنْظُرُ إِلَيْهم، وَلا يُزَكِّيهِمْ، وَلهُمْ عَذَابٌ أَليمٌ قَالَ: فقَرأَها رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ثلاثَ مِرَارٍ . قَالَ أَبو ذَرٍّ : خابُوا وخسِرُوا مَنْ هُمْ يَا رسول اللَّه؟ قَالَ : المُسبِلُ، والمنَّانُ وَالمُنْفِقُ سِلْعَتَهُ بِالحَلفِ الكاذِبِ .رواه مسلم.
وفي روايةٍ لَهُ : المُسْبِلُ إِزَارَهُ.
"

Ebu Zerrden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Üç hili adam bardyr, Kyýamat güni Allah Tagala olar bilen gürleşmez (olara rehmet nazary bilen) seretmez, olary päklemez (aklamaz) we olara elhenç azap bardyr”.
Ebu Zerr şeýle diýdi: “Bu sözleri Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem üç gezek gaýtalady”. Soňra Ebu Zerr: “Ýa Resulallah! Bu şowsuzlyga uçrap, zyýana galan (betbagtlar) kimler?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Eşiginiň etegini ýerden süýreýän, (eden ýagşylyklaryny diline alyp) minnet edýän, ýalandan ant içip harytlaryny satýan adamdyr” diýip jogap berdi”.
"

Başga bir rowaýatynda:

Başga bir rowaýatynda:

“Izaryny ýerden süýreýän” diýip hem gelýär.

Salgylanma:

(Muslim)

795

وعن ابن عمر رضي اللَّه عنهما، عن النبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : الإِسْبَالُ في الإِزارِ، والقَمِيصِ، وَالعِمَامةِ، منْ جَرَّ شَيئا خُيَلاءَ لَم يَنظُرِ اللَّه إليهِ يوْمَ القِيَامةِ .رواه أَبُو داود، ُوالنسائى بإسنادٍ صحيح.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kimde kim tekepbirlik, ulumsylyk edip izaryny, köýnegini ýa-da sellesini arkasyndan süýrese, Kyýamat güni Allah Tagala ol adama seretmez”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud we Nisai sahyh isnad bilen rowaýat etdiler)

796

وعن أَبي جُرَيٍّ جابر بن سُلَيم رضي اللَّه عنه قَالَ : رَأَيتُ رَجلاً يصْدُرُ النَّاسُ عَنْ رَأْيهِ لاَ يَقُولُ شَيئاً إِلاَّ صَدَرُوا عَنْهُ، قلتُ: مَنْ هَذَا؟ قالوا: رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم . قلتُ: عَليكَ السَّلامُ يَا رسولَ اللَّه مَرَّتَيْنِ قَالَ: لاَ تَقُل علَيكَ السَّلامُ، علَيكَ السلامُ تحِيَّةُ الموْتَى قُلِ: السَّلامُ علَيك قَالَ: قلتُ : أنتَ رسول اللَّه؟ قَالَ: أَنَا رسول اللَّه الَّذِي إِذا أَصابَكَ ضَرٌّ فَدعَوْتَهُ كَشَفَهُ عنْكَ، وإِذا أَصَابَكَ عامُ سنَة فَدَعوْتَهُ أَنبتَهَا لَكَ، وإِذَا كُنتَ بِأَرْضٍ قَفْرٍ أَوْ فلاةٍ، فَضَلَّت راحِلَتُكَ، فَدعوْتَه رَدَّهَا علَيكَ قَالَ: قُلْتُ: اعْهَدْ إِليَّ. قَالَ: لاَ تسُبَّنَّ أَحداً قَالَ: فَما سببْتُ بعْدهُ حُرّا، وَلاَ عَبْداً، وَلا بَعِيراً، وَلا شَاةً وَلا تَحقِرنَّ مِنَ المعروفِ شَيْئاً، وأَنْ تُكَلِّمَ أَخَاك وأَنتَ مُنْبسِطٌ إِليهِ وجهُكَ، إِنَّ ذَلِكَ مِنَ المعرُوفِ. وارفَع إِزاركَ إِلى نِصْفِ السَّاقِ، فَإِن أبيتَ فَإلَى الكَعبين، وإِياكَ وإِسْبال الإِزارِ فَإِنَّهَا مِن المخِيلةِ وإِنَّ اللَّه لا يحبُّ المَخِيلة، وإن امْرؤٌ شَتَمك وَعَيَّركَ بمَا يَعْلَمُ فيكَ فَلاَ تُعيِّرهُ بِمَا تَعلَم فيهِ، فإِنَّمَا وبالُ ذلكَ عليهِ . رواه أَبُو داود والترمذي بإِسنادٍ صحيحٍ، وَقالَ الترمذي: حديثٌ حسن صحيح.

Ebu Jureýý Jabir bin Suleýmden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Men bir adam gördüm, adamlar onuň pikirine eýerip, näme diýse ony diňleýärdiler, hiç kim oňa garşy gelmeýärdi. Men: “Bu kim?” diýip soradym. Olar: “Allahyň Resuly sallallahu aleýhi weselle” diýdiler. Men Oňa iki gezek: “Aleýkäs-salam, ýa Resulallah!” diýdim. Ol: “Aleýkäs-salam!” diýme, çünki, “Aleýkäs-salam!” ölülere berilýän salamdyr, “Assalamu aleýkum!” diýip aýt” diýdi. Men Oňa: “Sen Allahyň Resulymy?” diýip soradym. Ol: “Hawa, Men, başyňa bir musybet, bela gelende, Oňa doga eden wagtyň, senden şol belany, musybeti aýyrjak, saňa bir guraklyk ýyl gelende, sen Oňa doga edip, çagyrsaň, Ol seniň eken zatlaryňy ösdürüp, hasyl berdirjek, çölde ýa-da sährada düýäňi ýitiren wagtyň, dileg edip Ondan kömek sorasaň, ony saňa gaýdyp berjek şeýle bir Allahyň Resuly – Ilçisidirin” diýdi.
Men oňa: “Maňa bir nesihat berseňiz” diýdim. Ol: “Hergiz hiç kime sögme!” diýdi. Men şondan soň ne azat adama ne-de gula, ne düýä ne-de goýuna, hiç kime sögmedim.
(Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem sözüni dowam etdirip, şeýle diýdi): “Hiç bir ýagşylygy kiçi görme, hat-da musulman doganyň bilen güler ýüzli gürleşmek, bu-da bir ýagşylykdyr. Izaryňy[1] injigiň ýarysyna çenli galdyr, eger ony halamasaň, topuklaryňa çenli düşür. Izaryň etegini ýerden süýremekden saklangyn, çünki bu tekepbirlikdendir. Allah ulumsy, tekepbir gopbamlary halaýan däldir. Kimdir biri seniň aýybyňy bilip saňa sögüp, masgara etse, sen onuň aýyby bilen ony masgara etme, şonda günäsi onuň özüne bolar”. "

Salgylanma:

(Ebu Dawud we Tirmizi sahyh isnad bilen rowaýat etdiler. Tirmizi bu hadys hasan sahyh – diýipdir)

bellikler:

[1] Bilden aşak geýilýän lybas

797

وعن أَبي هريرة رضي اللَّه عنه، قَالَ : بينما رَجُل يُصَلِّى مُسْبِلٌ إِزَارَه، قَالَ لَهُ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم :اذهَب فَتَوضأْ فَذهَب فَتَوضَّأَ، ثُمَّ جاءَ، فَقَالَ :اذهبْ فَتَوضَّأْ فَقَالَ له رجُلٌ: يا رسول اللَّه مالكَ أَمرْتَهُ أَن يَتَوَضَّأَ ثُمَّ سَكَتَّ عَنْهُ؟ قَالَ :إِنه كانَ يُصلِّى وهو مُسْبلٌ إِزارهُ، إِن اللَّه لاَ يقْبلُ صلاةَ رجُلٍ مُسبِلٍ .رواه أَبُو داود بإِسنادٍ صحيح عَلَى شرط مسلم.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek bir adam izarynyň etegini ýerden süýräp namaz okady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Git täret al!” diýdi. Ol gidip täret alyp geldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem ýene-de: “Git täret al!” diýdi. Şol ýerdäki adamlaryň biri: “Ýa Resulallah, näme üçin oňa hiç zat aýtman, ýöne täret almagy buýurýarsyňyz” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Ol izarynyň eteklerini ýerden süýräp namaz okaýardy. Allah eteklerini ýerden süýreýäniň namazyny kabul edýän däldir”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Muslimiň şertine görä sahyh isnad bilen rowaýat etdi) (Da’yf hadys)

798

وعن قَيسِ بن بشرٍ التَّغْلبيِّ قَالَ: أَخْبَرنى أَبي وكان جَلِيساً لأَبِي الدَّرداءِ قَالَ: كَانَ بِدِمشقَ رَجُلٌ مِنْ أَصحاب النَّبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقال لَهُ سهلُ بنُ الحنظَليَّةِ، وَكَانَ رجُلاً مُتَوحِّداً قَلَّمَا يُجالسُ النَّاسَ، إِنَّمَا هُوَ صلاةٌ، فَإِذا فرغَ فَإِنَّمَا هُوَ تَسْبِيحٌ وتكبيرٌ حَتَّى يأْتيَ أهْلَهُ، فَمَرَّ بِنَا ونَحنُ عِند أَبي الدَّردَاءِ، فَقَالَ لَهُ أَبو الدَّردَاءِ : كَلِمةً تَنْفَعُنَا وَلاَ تضُرُّكَ،. قَالَ : بَعثَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم سريَّةً فَقَدِمَتْ، فَجَاءَ رَجُلٌ مِنهم فَجَلسَ في المَجْلِس الَّذِي يَجلِسُ فِيهِ رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فقَالَ لرجُلٍ إِلى جَنْبهِ : لَوْ رَأَيتنَا حِينَ التقَيْنَا نَحنُ والعدُو، فَحمَل فلانٌ فَطَعَنَ، فَقَالَ : خُذْهَا مِنِّى وأَنَا الغُلامُ الغِفَارِيُّ، كَيْفَ تَرى في قوْلِهِ؟ قَالَ : مَا أَرَاهُ إِلا قَدْ بَطَلَ أَجرُهُ . فسَمِعَ بِذلكَ آخَرُ فَقَالَ : مَا أَرَى بِذَلَكَ بأْساً، فَتَنَازعا حَتى سَمِعَ رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقَالَ : سُبْحان اللَّه؟ لاَ بَأْس أَن يُؤْجَرَ ويُحْمَد .فَرَأَيْتُ أَبا الدَّرْدَاءِ سُرَّ بِذلكَ، وجعلَ يَرْفَعُ رأْسَه إِلَيهِ وَيَقُولُ : أأَنْتَ سمِعْتَ ذَلكَ مِنْ رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم؟ فيقول : نعَمْ، فما زال يعِيدُ عَلَيْهِ حَتَّى إِنّى لأَقولُ لَيَبرُكَنَّ عَلَى ركْبَتَيْهِ .قَالَ :فَمَرَّ بِنَا يَوماً آخَرَ، فَقَالَ لَهُ أَبُو الدَّرْدَاءِ : كَلِمَةً تَنفَعُنَا وَلاَ تَضُرُّكَ، قَالَ : قَالَ لَنَا رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم :المُنْفِقُ عَلى الخَيْلِ كالبَاسِطِ يَدَهُ بالصَّدَقة لاَ يَقْبِضُهَا. ثُمَّ مرَّ بِنَا يَوْماً آخَرَ، فَقَالَ لَهُ أَبو الدَّرْدَاءِ :كَلِمَةً تَنْفَعُنَا وَلا تَضرُّكَ، قَالَ : قَالَ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: نعْمَ الرَّجُلُ خُرَيْمٌ الأَسَديُّ، لولا طُولُ جُمته وَإِسْبَالُ إِزَارِه فبَلغَ ذَلِكَ خُرَيماً، فَعجَّلَ فَأَخَذَ شَفرَةً فَقَطَعَ بِهَا جُمتَهُ إِلى أُذنيْه، ورفعَ إِزَارَهُ إِلى أَنْصَاف سَاقَيْه . ثَمَّ مَرَّ بنَا يَوْماً آخَرَ فَقَالَ لَهُ أَبُو الدَّرْدَاءِ : كَلِمةً تَنْفَعُنَا ولاَ تَضُرُّكَ قَالَ: سَمعْتُ رسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقُولُ :إِنَّكُمْ قَادمُونَ عَلى إِخْوانِكُمْ. فَأَصْلِحُوا رِحَالَكمْ، وأَصْلحوا لبَاسَكُمْ حَتَّى تَكُونُوا كَأَنَّكُمْ شَامَة في النَّاسِ، فَإِنَّ اللَّه لاَ يُحبُّ الفُحْشَ وَلاَ التَّفَحُش . رواهُ أَبو داود بإِسنادٍ حسنٍ، إِلاَّ قَيْسَ بن بشر، فاخْتَلَفُوا في توثيقِهِ وتَضْعفيه، وقد روى له مسلم.

Kaýs ibn Bişr Taglibiden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Kakam, Ebud-Dardanyň dostudy, ol maňa şeýle habar berdi:
“Damask şäherinde Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sahabalaryndan biri bolan, Sähl ibn Hanzaliýýe diýen bir adam bardy. Ol ýalňyzlygy gowy görerdi, mydama namaz okardy, adamlaryň ýanyna seýrek barardy, namazyny okap bolandan soň tä, öýüne barýança tesbih, tekbir aýdyp gezerdi. Bir gün Ebud-Dardanyň ýanynda otyrkam, ol (Sähl ibn Hanzaliýýe) biziň ýanymyzdan geçdi. Ebud-Darda ondan: “Bize peýda berip, özüňe-de zyýany degmejek bir söz aýdyp bersene” diýdi. Ol hem şeýle diýdi:
“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem (sahabalaryny) bir seriýýä (söweşe) iberipdi, olar yzlaryna gaýdyp gelenlerinde, şol söweşe gatnaşanlaryň biri Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip oturdy-da, gapdalyndaky oturanlaryň birine: “Käşgä, biziň duşman bilen söweşen wagtymyzy gören bolsadyň, pylany (hüjüm edende) naýzasyny duşmanyň gursagyndan geçirip “Al, bu-da menden saňa sowgat, men Gifärli bir ýigitdirin!” diýdi. Bu sözler hakda näme pikir edýärsiň?” diýip, sorady. Ol adam hem: “Meniň pikirimçe onuň gazanan sogaby gidipdir” diýdi. Muny eşiden başga biri-de: “Men bu ýerde ýalňyş bir zat görmeýärin” diýdi. Şeýdip bular bir-birleri bilen jedelleşip başladylar. Bulary synlap oturan Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Subhanallah! Bu adamyň sogap gazanmagynda we öwünmeginde hiç hili ýalňyşlyk ýokdur” diýdi. Men munuň Ebud-Dardanyň göwnünden turandygyny gördüm, ol başyny galdyryp: “Sen muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň hut özünden eşitdiňmi?” diýip gaýtalap sorady. Ol: “Hawa” diýdi. Ebud-Darda ol adamdan şol bir soragy gaýta-gaýta sorady durdy, men öz ýanymdan indi bu hökman dyza çöker öýtdüm.
Kakam sözlerini şeýle dowam etdi: “Soňra Ibn Hanzaliýýe ýene-de bir gün ýanymyzdan geçip barýardy. Ebud-Darda ýene-de oňa: “Bize peýda berip, özüňe-de zyýany degmejek bir söz aýdyp bersene” diýdi. Ol: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bize şeýle aýtdy diýip söze başlady:
“Allah ýolunda münmek üçin atlary iýmläp, bakyp-bejerip, olaryň harjyny kem etmeýän adam, elini açyp, hiç ýummaýan (yzygider sadaka) berýän adam ýalydyr”.
Soňra Ibn Hanzaliýýe ýene-de bir gün ýanymyzdan geçip gitdi. Ebud-Darda ýene-de oňa: “Bize peýda berip, saňa-da zyýany degmejek bir söz aýdyp bersene” diýdi. Ol ýene-de şeýle diýdi:
“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir gün bize: “Hureým Asadiýý nähili gowy adam! Käşgä, uzyn zülplerini kesip, izarynyň hem aşagyny gysgaldyp, ýerden süýrenmez ýaly eden bolsady!” diýdi.
Bu sözler Hureýmiň gulagyna degende, ol dessine howlugyp eline (saç kesilýän) peýkam alyp zülplerini gulaklarynyň deňine çenli kesdi we izaryny injikleriniň ýarysyna çenli galdyrdy.
Soňra (Ibn Hanzaliýýe) ýene bir gün ýanymyzdan geçdi. Ebud-Darda ýene-de oňa: “Bize peýda berip, özüňe-de zyýany degmejek bir söz aýdyp bersene” diýdi. Ol hem: “Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim” diýdi:
“Siz (musulman) doganlaryňyzyň ýanyna barýansyňyz, münýän ulaglaryňyzyň (atlaryňyzy) eýerlerini we egin-eşikleriňizi tertipleşdiriň, ynsanlaryň arasynda (gözellik nyşany bolan) ýüzdäki meň ýaly bolup baryň. Çünki Allah çirkinligi we çirkinligi döredýänleri (nejisleri) söýýän däldir”.
"

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Hasan isnad bilen rowaýat etdi. Bu hadysda diňe Kaýs bin Bişr hakda dürli pikirler bar, käbirleri ony ynamdar, käbirleri bolsa, ejiz hasaplaýarlar. Ol Muslime-de rowaýat edipdir). (Da’yf hadys)

799

وعن أَبي سعيدٍ الخدْرِيِّ رضيَ اللَّهُ عنه قَالَ: قَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إزرَةُ المُسلِمِ إِلى نصْفِ السَّاقِ، وَلاَ حَرَجَ أَوْ لاَ جُنَاحَ فِيمَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الكَعْبَيْنِ، فَمَا كانَ أَسْفَلَ منَ الكعْبَينِ فَهَوُ في النَّارِ، ومَنْ جَرَّ إِزارهُ بَطَراً لَمْ يَنْظرِ اللَّه إِلَيْهِ. رواهُ أَبُو داود بإِسنادٍ صحيحٍ.

Ebu Sa’yd Hudryden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Musulmanyň izary ýagny, bilden aşagyny örtýän lybasy, injiginiň ýarsyna çenli bolup, ony topuklaryna çenli uzaltmasynda hiç hili günäkärçilik ýokdur. Emma ol lybasyň topukdan aşaky bölegi otdadyr. Allah Tagala tekepbirlikden ýaňa, eşikleriniň etegini ýerden süýreýän kişiniň ýüzüne seretmez”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Sahyh isnad.)

800

"وعن ابنِ عمر رضيَ اللَّه عنهما قَالَ : مَرَرْتُ عَلى رسُولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وَفي إِزاري اسْترْخَاءٌ.
فَقَالَ: يَا عَبْدَ اللَّهِ، ارْفَعْ إِزارَكفَرفعتهُ ثُمَّ قَالَ :زِدْ، فَزِدْتُ، فَمَا زِلْتُ أَتَحرَّاها بَعْدُ. فَقَالَ بَعْض القُوْمِ : إِلى أَيْنَ؟ فَقَالَ:
إِلى أَنْصاف السَّاقَيْنِ . رواهُ مسلم.
"

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek izarymyň topukdan aşak sallanyp duran ýagdaýynda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna geldim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Abdulla, izaryňy ýokaryk galdyr!” diýdi. Men galdyrdym. Ol ýene: “Köpräk (galdyr)!” diýdi. Men ýene galdyrdym. Şondan bärem diňe onuň görkezişi ýaly geýmeklige dykgat edip gelýärin. Bir adam: “Sen şonda niräňe çenli galdyrdyň?” diýip sorady. Ol: “Injiklerimiň ýarsyna çenli” diýip jogap berdi”.

Salgylanma:

(Muslim)