801

وعنه قَالَ: قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: مَنْ جَرَّ ثَوبَه خيلاءَ لَمْ يَنْظُرِ اللَّه إِلَيْهِ يَوْمَ القيامِةِ فقالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ: فَكَيْفَ تَصْنَعُ النِّسَاءُ بِذُيُولِهنَّ، قالَ: يُرْخينَ شِبْراً . قَالَتْ : إِذن تَنكَشفُ أَقْدامُهنَّ. قَالَ: فيُرْخِينَهُ ذِراعاً لاَ يَزِدْنَ .رواهُ أَبو داود، والترمذي وَقالَ: حديث حسن صحيح.

Ýene-de Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir adam ulumsylykdan ýaňa eşiklerini ýerden süýrese, Allah Tagala Kyýamat güni ol adamyň ýüzüne seretmez. Şol wagt Ummu Seleme: “Aýallar (köýnekleriniň) eteklerini näme etsinler?” diýip sorady. Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem: “Bir garyş aşak goýbersinler” diýdi. Ol aýal: “Onda aýaklary açylar-da” diýdi. Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem: “Onda bir gez aşak goýbersinler, şondan artyk goýbermesinler” diýip jogap berdi”.

Salgylanma:

“(Ebu Dawud we Tirmizi. Ol: Hadys hasan sahyh – diýipdir) “

802

وعن معاذِ بنِ أَنسٍ رضي اللَّه عنه أَنَّ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: مَنْ تَرَكَ اللِّباس تَواضُعاً للَّه، وَهُوَ يَقْدِرُ علَيْهِ، دعاهُ اللَّهُ يَوْمَ القِيامَةِ عَلى رُؤُوسِ الخَلائِقِ حَتَّى يُخيِّره منْ أَيِّ حُلَلِ الإِيمان شَاءَ يلبَسُها .رواهُ الترمذي وقال: حديث حسن.

Mu’az ibn Enesden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir kişi güýji ýetip, ýagdaýy bolsa-da, Allah üçin kiçi göwünligi sebäpli, gymmat bahaly eşikleri geýmekden ýüz öwürse, Allah ol adamy Kyýamat güni ähli bütin mähelläniň öňüne çagyryp, iman eşiklerinden islänini geýdirer”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan, diýipdir)

803

عن عمرو بن شُعْيبٍ عن أَبيه عَنْ جدِّهِ رضيَ اللَّهُ عنه قَالَ : قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: إِن اللَّه يُحِبُّ أَنْ يُرى أَثَرُ نِعْمَتِهِ عَلى عبْده .رواهُ الترمذي وقال: حديثٌ حسن.

Amr ibni Şu’aýb kakasyndan, ol hem atasyndan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat etmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Elbetde, Allah, beren nygmatynyň netijesini, bendesiniň üstünde görmekden hoşal bolar”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan diýipdir)

804

عن عمر بن الخطَّاب رضيَ اللَّه عنه قَالَ : قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: لاَ تَلْبَسُوا الحَرِيرَ، فَإنَّ مَنْ لَبِسهُ في الدُّنْيَا لَمْ يَلْبَسْهُ في الآخرةِ . متفقٌ عليه.

Omar ibn Hattapdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýüpek eşik geýmäň, çünki ony şu dünýäde geýen, Ahyretde geýmez”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

805

وعنه قَالَ: سمِعتُ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقولُ: إنَّما يلبَسُ الحريرَ منْ لاَ خَلاق لَهُ . متفقٌ عَلَيْهِ.

Ýene-de Omar ibn Hattapdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, men Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Ýüpek eşigi diňe nesibesi ýok adam geýer”.

وفي روايةٍ للبُخاريَ: مَنْ لاَ خَلاَقَ لَهُ في الآخِرة .قولُهُ: مَنْ لاَ خَلاَقَ لَهُ، أَيْ: لاَ نَصيبَ لَهُ.

Buharynyň bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“...Ahyretde nesibesi ýok adam geýer”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

806

وعن أنس رضي اللَّه عنه قَالَ: قالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: منْ لَبِسَ الحَرِيرَ في الدُّنْيا لَمْ يَلْبسْهُ في الآخرَةِ . متفقٌ عَلَيْهِ.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Dünýäde ýüpek geýen adam, Ahyretde ony geýmez”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

807

وعن عليٍّ رضي اللَّه عنه قَالَ: رأَيْتُ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أَخَذَ حَرِيراً، فَجَعلَهُ في يَمينه، وَذَهَباً فَجَعَلَهُ في شِمالِهِ، ثُمَّ قَالَ: إنَّ هذَيْنِ حرَامٌ عَلى ذُكُورِ أُمَّتي . رواهُ أَبُو داود بإسنادٍ حسن

Alydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellemiň sag eline ýüpek, çep eline-de altyn alyp: “Bularyň ikisi-de meniň ymmatymyň erkeklerine haramdyr” diýenini gördüm.

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Hasan isnad bilen rowaýat etdi).

808

وعن أَبي مُوسى الأشْعريِّ رضي اللَّه عنه أنَّ رسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: حُرِّم لِبَاسُ الحَرِيرِ وَالذَّهَب عَلَى ذُكُورِ أُمَّتي، وَأُحلَّ لإنَاثِهِم .رواهُ الترمذي وقال حديثٌ حسن صحيح.

Ebu Musa Eşgarydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýüpek lybas bilen altyn dakynmak meniň ymmatymyň erkeklerine haram edildi, aýallaryna bolsa halal edildi”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan sahyh – diýipdir)

809

وعن حُذَيْفَة رضي اللَّه عنه قَالَ : نَهَانَا النَّبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم أنْ نَشْرب في آنِيةِ الذَّهب وَالفِضَّةِ، وَأنْ نَأْكُل فِيهَا، وعَنْ لُبْسِ الحَرِيرِ وَالدِّيبَاج وأنْ نَجْلِس عَلَيّهِ. رواه البخاري.

Huzeýfeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem bize, altyn we kümüş gaplarda suw içmekligi, nahar iýmekligi hem-de ýüpek, atlas geýmekligi we olaryň üstünde oturmaklygy gadagan etdi”.

Salgylanma:

(Buhary)

810

عن أنسٍ رضي اللَّه عنه قَالَ : رَخَصَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لِلزُّبَيْرِ وعبْد الرَّحْمنِ بنِ عوْفٍ رضي اللَّه عنهما في لبْسِ الحَرِيرِ لحِكَّةٍ بهما. متفقٌ عليه

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem Zubeýre we Abdurrahman ibn ‘Auwfa (Allah olardan razy bolsun) gijilewük keselleriniň bar bolandygy sebäpli, ýüpek geýmeklige rugsat berdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

811

عنْ مُعاويةَ رضي اللَّه عنه قالَ : قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: لاَ تَرْكَبوا الخَزَّ وَلاَ النّمارَ .حديث حسن، رواهُ أَبو داود وغيره بإسنادٍ حسنٍ

Mu’awiýeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Ýüpek we gaplaň derisi ýazylan (atyň eýeriniň) üstüne münmäň!”.

Salgylanma:

(Hadys hasan. Ebu Dawud we başgalar hasan isnad bilen rowaýat etdiler).

812

"وعن أَبي المليح عن أَبيهِ، رضيَ اللَّه عنه، أنَّ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم نَهَى عنْ جُلُودِ السِّباعِ.
رواهُ أَبُو دَاود، والترمذيُّ، والنسائيُّ بأَسَانِيد صِحَاحٍ .
"

Ebul Melih öz kakasyndan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat etmegine görä,

Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem ýyrtyjy haýwanlaryň derilerini ulanmagy gadagan etdi”.

وفي روايةِ الترمذي : نهَى عنْ جُلُودِ السِّباعِ أنْ تُفْتَرَشَ

Tirmiziniň bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Ýyrtyjy haýwanlaryň derilerini düşemekligi gadagan etdi”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud, Tirmizi we Nisai sahyh isnadlar bilen)

bellikler:


813

عن أَبي سعيد الخُدْري رضيَ اللَّه عنه قَالَ : كانَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذَا اسْتَجَدَّ ثَوْباً سمَّاهُ باسْمِهِ عِمامَةً، أَوْ قَمِيصاً، أَوْ رِدَاءً يقُولُ: اللَّهُمَّ لكَ الحَمْدُ أَنْتَ كَسَوْتَنِيهِ، أَسْأَلُكَ خَيْرَهُ وَخَيْرَ مَا صُنِع لَهُ، وأَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهِ وشَرِّ مَا صُنِعَ لَهُ .رواهُ أَبو داود، والترمذي وَقالَ: حديث حسن.

Ebu Sa’yd Hudryden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem täze eşik geýen wagty: Selle, köýnek ýa-da don ýaly geýen zadynyň adyny agzap, şeýle diýerdi:
“Allahummä läkäl-hamdu äntä käsäwtänihi, äsälukä hoýrähu wä hoýrä mä suni’a lähu, wä ä’uzu bikä min şärrihi wä şärri mä suni’a lähu!”
(Allahym! Ähli (hamdu-sena) öwgüler saňa bolsun. Muny maňa Sen geýdirdiň. Senden onuň haýryny we tikilişine laýyk ulanmagyň haýryny nesip etmegiňi dileýärin! Onuň şerinden we tikiliş maksadyndan başga bir zat üçin ulanmagyň şerinden Saňa sygynýaryn!). "

Salgylanma:

(Ebu Dawud we Tirmizi. Ol: Hadys hasan diýipdir)

814

"عن الْبَراءِ بن عازبٍ رضيَ اللَّه عنهما قَالَ : كَانَ رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ نَامَ عَلى شِقَّهِ الأَيمنِ، ثُمَّ قَالَ: اللَّهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْسِي إليْكَ، وَوجَّهْتُ وَجْهي إلَيْكَ، وفَوَّضْتُ أَمْرِي إلَيْكَ، وَأَلجَأْتُ ظهْري إلَيْكَ، رَغْبةً وَرهْبَةً إلَيْكَ، لا مَلْجأ ولا مَنْجى مِنْكَ إلاَّ إلَيْكَ، آمَنْتُ بِكتَابكَ الَّذِي أَنْزلتَ، وَنَبيِّكَ الَّذِي أَرْسَلْتَ .

رواه البخاري بهذا اللفظ في كتاب الأدب من صحيحه.
"

Bara ibn ‘Azybdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem düşegine geçen wagty sag tarapyna ýatyp, soňra şeýle doga ederdi:
“Allahummä äslämtu näfsi iläýkä wä wäjjähtu wäjhi iläýkä wä fäwwäddtu ämri iläýkä wä äljä’tu zohri iläýkä, rogbätän wä rohbätän iläýkä, lä mäljää wälä mänjä minkä illä iläýkä, ämäntu bikitäbikäl-läzi änzältä, wä näbiýýikäl-läzi ärsältä”.
(Allahym! Men özümi Saňa tabşyrdym, ýüzümi Saňa öwürdim, işimi Saňa tabşyrdym, razyçylygyňy isläp, azabyňdan gorkup, arkamy Saňa söýedim, Sana sygyndym. Saňa ýüzlenmekden başga, Senden gaçybatalga we gutulmak ýokdur. Indiren Kitabyňa we iberen Pygamberiňe-de ynandym, iman getirdim!)

"

Salgylanma:

(Bu hadysy Buhary özüniň sahyhyndaky “Edep” kitabynda şeýle getirýär)

815

وعنه قَالَ :قَالَ لي رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: إذَا أَتَيْتَ مَضْجَعكَ فَتَوَضَّأْ وُضُوءَكَ لِلصَّلاةِ، ثُمَّ اضْطَجِعْ عَلى شِقِّكَ الأَيمَنِ، وَقُلْ وذَكَرَ نَحْوهُ، وفيه: واجْعَلْهُنَّ آخِرَ مَا تَقول .متفقٌ عَلَيهِ.

Bara ibn ‘Azybdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi: “Düşegiňe geçip, ýatjak wagtyň namaza täret alyşyň ýaly täret al, soňra sag tarapyňa ýat we şu dogany oka (diýip ýokardaky geçen doga meňzeş dogany okady). Bu doga (ýatmazdan öň) iň soňky aýtjak sözleriň bolsun!” diýdi.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

816

وعن عائشةَ رضيَ اللَّه عنها قالتْ : كَانَ النَّبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَصلِّي مِن اللَّيْلِ إحْدَى عَشَرَةَ رَكْعَةً، فَإذا طلَع الْفَجْرُ صَلَّى ركْعَتيْنِ خَفِيفتيْنِ، ثمَّ اضْطَجَعَ عَلَى شِقِّهِ الأيمن حَتَّى يَجِيءَ المُؤَذِّنُ فيُوذِنَهُ. متفقٌ عَلَيْهِ.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem gijelerine on bir rekagat namaz okardy. Daň atanda bolsa, gysgaça iki rekagat[1] okardy, soňra azançy gelip azan aýdýança, sag tarapyna ýaplanyp ýatardy”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] ertir namazynyň sünnetini

817

وعن حُذَيْفَةَ رضي اللَّه عنه قَالَ: كَانَ النَّبيّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذَا أَخَذَ مَضْجَعَهُ مِنَ اللَّيْلِ وَضَعَ يَدهُ تَحْتَ خَدِّهِ، ثمَّ يَقُولُ: اللَّهُمَّ بِاسْمِكَ أمُوتُ وَأَحْيَا وَإِذَا اسْتيْقَظَ قَالَ: الحَمْدُ للَّهِ اَلَّذي أَحْيَانَا بعْدَ مَا أَمَاتَنَا وإِلَيْهِ النُّشُورُ . رواه البخاري.

Huzeýfeden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem gije ýatjak wagty elini ýaňagynyň aşagyna goýup, şu dogany okardy: “Allahummä bismikä ämutu wä ähýä!” (Allahym! Seniň adyň bilen ölerin, Seniň adyň bilen direlerin!)
Ukudan oýanan wagty bolsa: “Älhämdulillähil-läzi ähýänä bä’dama ämätänä wä iläýhin-nuşur!” (Bizi öldürenden soň direlden Allaha hamd bolsun we (direlenden soň) gaýdyp baryljak ýer Onuň ýanydyr!) diýerdi”.
"

Salgylanma:

(Buhary)

818

وعن يعِيشَ بنِ طخْفَةَ الغِفَارِيَّ رضي الله عنهما قَالَ : قَالَ أَبي :بينما أنَا مضُطَجِعٌ في الْمسَجِدِ عَلَى بَطْنِي إذَا رَجُلٌ يُحَرِّكُنِي بِرِجْلهِ فَقَالَ إنَّ هذِهِ ضَجْعَةٌ يُبْغِضُهَا اللهُ .قَالَ: فَنَظرْتُ، فإذَا رسولُ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم . رواه أَبُو داود بإسنادٍ صحيح

Ýa’yş bin Tyhfa Al-Gifariden (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Kakam maňa şeýle diýdi: “Bir gün men mesjitde ýüzin ýatyrkam, biri meni aýagy bilen dürtüp, şeýle diýdi: “Bu hili ýatyş, Allahyň gaharyny getirýän ýatyş şeklidir”. Bir seretsem ol adam, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem eken”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Sahyh isnad)

819

"وعن أَبي هريرة رضي الله عنه عن رَسُول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: مَنْ قَعَدَ مَقْعَداً لَمْ يَذْكُرِ الله تَعَالَى فِيهِ كَانَتْ عَلَيِهِ مِنَ اللهِ تَعَالَى تِرةٌ، وَمَنِ اضْطَجَعَ مُضْطَجَعاً لاَ يَذْكُرُ الله تَعَالَى فِيهِ كَانَتْ عَلْيِه مِن اللهِ تِرةٌ .
رواه أَبُو داود بإسنادِ حسن . التِّرةُ بكسر التاء المثناة من فوق وَهِيَ : النقص وقيل : التبعة.
"

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kimdir biri köpçülik ýerinde, märekede oturup, Allah Tagalany ýatlaman (zikr etmän) tursa, ol adam Allaha garşy bir kemçilik, hata iş etdigi bolar. Kimde-kim düşegine geçende, Allah Tagalany ýatlamasa, zikr etmese ol adam hem Allaha garşy bir kemçilik, hata iş etdigi bolar”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Hasan isnad)

820

عن عبدِ الله بن يزيد رضي الله عنه أنَّه رأى رسولَ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم مُستَلِقياَ في المسَجْدِ وَاضعاً إحْدَى رِجْليْهِ عَلى الأُخْرىَ . متفقٌ عَلَيْهِ.

Abdulla ibni Ýezidden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä,

ol Pygamberimiz sallahu aleýhi wesellemiň mesjitde aýagyny biri-biriniň üstünde goýup, arkan ýatanyny görüpdir”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)