1362

عَن ابن عُمَرَ رضي اللَّه عَنْهُما أَنَّ رَسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قالَ: إنَّ العَبْد إذا نَصحَ لِسيِّدِهِ وَأَحْسَنَ عِبادةَ اللَّهِ فَلَهُ أَجْرُهُ مرَّتيْنِ » متفقٌ عليه.

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Eger-de, bir gul eýesine ak ýürekden hyzmat etse we Allaha gowy ybadat etse, onuň sogaby iki esse bolar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1363

وعَنْ أبي هُريرَةَ رضي اللَّه عنهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « للعبدِ الممْلُوكِ المُصْلحِ أَجْرَانِ» والَّذِي نَفسُ أبي هُرَيرَة بيَدِهِ لَوْلا الجهَادُ في سَبِيلِ اللَّهِ والحَجُّ وبِرُّ أُمِّي لأحْببتُ أنْ أمُوتَ وأنَا ممْلوكٌ. متفقٌ عليهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Eýesiniň hyzmatyny ak ýürekden eden gulyň sogaby iki esse bolar”.
(Ebu Hureýre şeýle diýipdir): “Ebu Hureýräniň jany elinde bolan Allahdan ant içýärin, Allah ýolunda jihäd etmek, haja gitmek we ejeme ýagşylyk etmek ýaly has sogaply işler bolmasady, gul bolup ölmek islärdim”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1364

وعَنْ أبي مُوسَى الأَشْعَرِيِّ رضي اللَّه عنْهُ قال: قالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «الممْلُوكُ الذي يُحْسِنُ عِبَادَةَ رَبِّهِ وَيُؤدِّي إلى سَيِّدِهِ الذي عليهِ مِنَ الحقِّ والنَّصِيحَةِ والطَّاعَةِ لهُ أجْرَانِ » .رواهُ البخاريُّ.

Ebu Musa El-Aş’arydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Robbuna mynasyp şekilde ybadat edýän we hojaýynynyň öňündäki borçlaryny talaba laýyk, çyn ýürekden ýerine ýetirip, oňa boýun bolýan gula, iki esse sogap bardyr”.

Salgylanma:

(Buhary)

1365

وعَنْهُ قَالَ: قَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « ثلاثةٌ لهُمْ أَجْرانِ: رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الكتاب آمن بنبيَّه وآمنَ بمُحَمدٍ والعبْدُ المَمْلُوكُ إذا أدَّى حقَّ اللَّهِ وَحقَّ مَوَالِيهِ وَرَجُل كانَتْ لَهُ أَمةٌ فَأَدَّبها فَأحْسَنَ تَأْدِيبَها وَعلَّمها فَأَحْسَنَ تَعْلِيمَها ثُمَّ أَعْتقَهَا فَتَزَوَّجَهَا فَلَهُ أَجْرَان » .متفقٌ عَليهِ.

Ýene-de Ebu Musa El-Aş’arydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Sogaplary iki esseden ýazylýan üç hili adam bardyr, olaryň (birinjisi): Ähli kitapdan (ýehudy we hristiýanlardan) bolup, öz pygamberine hem-de Muhammed (sallallahu aleýhi weselleme) iman eden adam. (Ikinjisi) Allahyň hakyny we hojaýynynyň hakyny berjaý eden gul. (Üçünjisi bolsa) gyrnagy bar bolup, ony gowy terbiýeläp we oňa gowy ylym berip, soňra hem ony azat edip, oňa öýlenen adam. Onuň üçin hem iki esse sogap bolar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1366

عنْ مَعقِلِ بن يسارٍ رضي اللَّه عنْهُ قَالَ: قال رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « العِبَادَةُ في الهَرْجِ كهِجْرةٍ إلَيَّ » .رواهُ مُسْلمٌ.

Ma’kyl ibn Ýasardan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bulaşyklyk we pitne döwründe ybadat etmek, meniň ýanyma hijret etmeklik ýalydyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

1367

وعَنْ أبي هُريرة رضِيَ اللَّه عنْهُ أَنَّ رجُلاً أتى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يتَقاضَاهُ فَأَغْلَظَ لَهُ فَهَمَّ بِهِ أَصْحابُهُ فَقَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « دعُوهُ فَإنَّ لِصَاحِبِ الحَقِّ مقَالاً» ثُمَّ قَالَ: « أَعْطُوه سِنًّا مِثْلَ سِنِّهِ » قالوا: يا رسولَ اللَّهِ لا نَجِدُ إلاَّ أَمْثَل مِنْ سِنِّهِ قال: « أَعْطُوهُ فَإنَّ خَيْرَكُم أَحْسنُكُمْ قَضَاءً » .متفقٌ عليه.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

bir adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip, gödek ýagdaýda algysyny sorady. Sahabalar oňa çäre görjek boldular. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olara: “Oňa degmäň! Çünki, hak eýesiniň gürlemäge haky bardyr” diýdi. Soňra olara: “Oňa onuň düýesi bilen deň ýaşdaky bir düýe beriň” diýdi. Sahabalar: “Ýa Resulallah! Onuň düýesinden (ýaşy) ulurak düýeden başga düýe tapmadyk” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olara: “Onda oňa (şol düýäni) beriň, çünki siziň iň gowyňyz, bergisini iň oňat görnüşde berýäniňizdir” diýdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1368

وعَنْ جابرٍ رضي اللَّه عنْهُ أن رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: « رَحِم اللَّه رجُلا سَمْحاً إذا بَاع وَإذا اشْتَرى وَإذا اقْتَضىَ ». رواه البخاريُّ .

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Satanda we satyn alanda hem-de algysyny soranda ýeňillik, sahylyk görkezýän adama, Allah rahmet etsin”.

Salgylanma:

(Buhary)

1369

وعَنْ أبي قَتَادَةَ رضي اللَّه عَنْهُ قَالَ: سمِعْتُ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقُولُ: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُنَجِّيَهُ اللَّه مِنْ كُرَبِ يَوْمِ القِيَامَةِ فَلْيُنَفِّسْ عَنْ مُعْسِرٍ أوْ يَضَعْ عَنْهُ » . رواهُ مسلمٌ.

Ebu Katadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Haýsy bir adamyň Allah, Kyýamat gününiň gam-gussalaryndan, gaýgysyndan halas etmekligini isleýän bolsa, bergisini berip bilmän, kynçylyga düşen adama ýeňillik döretsin (ýa-da bergisiniň bir bölegini ýa-da hemmesini) ondan geçsin”.

Salgylanma:

(Muslim)

1370

وعنْ أبي هُريرةَ رضي اللَّه عَنْهُ أنَّ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: « كَانَ رجلٌ يُدايِنُ النَّاسَ وَكَان يَقُولُ لِفَتَاهُ: إذا أَتَيْتَ مُعْسِراً فَتَجاوزْ عَنْهُ لَعلَّ اللَّه أنْ يَتجاوزَ عنَّا فَلقِي اللَّه فَتَجاوَزَ عنْهُ » .متفقٌ عَليهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Adamlara karz berip ýören bir adam bardy. Ol adam hyzmatkärine: “Eger-de bergisini berip bilmän kynçylyga düşen bir adamyň ýanyna barsaň, ony bagyşlagyn, belki (şol sebäpli) Allah bizi hem bagyşlar” diýdi. Ol adam Allaha gowuşanda, Allah ony bagyşlady”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1371

وعَنْ أبي مسْعُودٍ البدْرِيِّ رضي اللَّه عنْهُ قَال: قَالَ رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «حُوسب رَجُلٌ مِمَّنْ كَانَ قبلكم فَلَمْ يُوجدْ لَهُ مِنَ الخَيْرِ شَيءٌ إلاَّ أَنَّهُ كَان يَخَالِطُ النَّاس وَكَانَ مُوسِراً وَكَانَ يأْمُرُ غِلْمَانَه أن يَتَجَاوَزُوا عن المُعْسِر. قال اللَّه عزَّ وجَلَّ: « نَحْنُ أحقُّ بِذَلكَ مِنْهُ تَجاوَزُوا عَنْهُ » .رواه مسلمٌ .

Ebu Mes’ud Bedriden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Sizden öňki geçen ymmatlaryň içinde ýaşan bir adamdan hasap soralanda, (onuň namaýy agmalynda, sogap kitabynda) hiç bir haýyr iş tapylmady. Emma onuň adamlar bilen gowy gatnaşygy bardy we baý adamdy. Hyzmatkärlerine kynçylyga düşen garyplaryň bergilerini bagyşlamagy emr ederdi. Allah Azza we Jelle: “Bagyşlamaklyga biz ondan has mynasypdyrys, ony bagyşlaň!” diýdi”.

Salgylanma:

(Muslim)

1372

وعنْ حُذَيْفَةَ رضي اللَّه عنْهُ قَالَ: أُتِى اللَّه تَعالى بِعَبْد من عِبَادِهِ آتاهُ اللَّه مَالاً فَقَالَ لَهُ: ماذَا عمِلْتَ في الدُّنْيَا؟ قَالَ: ¬ وَلا يَكْتُمُونَ اللَّه حديثاً ¬ قَال: يَاربِّ آتَيْتَنِي مالَكَ فَكُنْتُ أُبايِعُ النَّاسَ وَكانَ مِنْ خُلُقي الجوازُ فكُنْتُ أَتَيَسرُ عَلى المُوسِرِ وأُنْظِرُ المُعْسِر. فَقَالَ اللَّه تَعَالى : « أَنَا أَحقُّ بذا مِنْكَ تجاوزُوا عَنْ عبْدِي » .فقال عُقْبَةُ بنُ عامرٍ وأَبو مَسْعُودٍ الأنصاريُّ رَضِيَ اللَّه عنْهُما: هكذا سَمِعْنَاهُ مِنْ في رَسولِ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم. رواهُ مسلمٌ .

Huzeýfeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Allahyň baýlyk beren bendelerinden birini Allah Tagalanyň huzuryna getiripdirler: Allah ondan: “Dünýäde näme etdiň?” diýip sorapdyr. Ol ýerde olar hiç zady Allahdan gizläp bilmezler. Ol adam Allaha: “Eý, Robbum! Sen maňa baýlyk berdiň, men hem adamlar bilen söwda etdim. Bagyşlamak meniň ahlaklarymdan biridi, baýlara eglişik etdim, kynçylyga düşen (bergidar garyplara) bolsa, möhlet berip, garaşardym” diýipdir.
Allah Tagala hem: “Men (bagyşlamaga) senden has haklyrakdyryn, bendämi bagyşlaň!” diýipdir”.
‘Ukba ibn ‘Amir we Ebu Mes’ud El-Ensary (Allah olardan razy bolsun): “Biz hem muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň agzyndan eşidipdik” diýipdirler.
"

Salgylanma:

(Muslim)

1373

وعنْ أبي هُريرَةَ رضي اللَّه عنْه قَالَ: قَالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « من أَنْظَر مُعْسِراً أوْ وَضَعَ لَهُ أظلَّهُ اللَّه يَوْمَ القِيامَةِ تَحْتَ ظِلِّ عَرْشِهِ يَوْمَ لا ظِلَّ إلاَّ ظِلُّهُ ». رواهُ الترمذيُّ وقَال : حديثٌ حسنٌ صحيحٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir adam kynçylyga düşen bergidar kişä möhlet berse ýa-da bergisiniň bir bölegini (ýa-da ählisini) bagyşlasa, Allah ol kişini Kyýamat güni, (Arşynyň) kölegesinden başga hiç hili kölege ýok güni, Arşynyň saýasynda saýalar”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan sahyh diýipdir)

1374

وعَنْ جابرٍ رضي اللَّه عَنْهُ أنَّ النبيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم اشْتَرى مِنْهُ بَعِيراً فَوَزَنَ لَهُ، فَأَرْجَحَ. متفقٌ عليه.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Jabirden bir düýe satyn aldy. Düýäniň puluny beren wagty oňa bermeli pulundan ýene birneme artdyryp berdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1375

وعنْ أبي صَفْوَان سُوْيدِ بنِ قَيْس رضي اللَّه عنهُ قَالَ: جَلبْتُ أَنَا ومَحْرمَةُ الْعبدِيُّ بَزًّا مِنْ هَجَر فَجاءَنَا النَّبيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَسَاومنَا بسراويلَ وَعِنْدِي وَزَّانٌ يزنُ بالأجْرِ فَقَالَ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لِلْوَزَّانِ: « زِنْ وَأَرْجِحْ » .رواهُ أبو داودَ ، والترمذيُّ وقال : حديثٌ حسنٌ صحيحٌ.

Ebu Safwan Suweýd ibn Kaýsdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gezek Mahramatul-‘Abdy bilen bilelikde Hajar diýlen ýerden biz (mata) getirdik. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem biziň ýanymyza gelip, jalwarlyk üçin (mata) satyn aldy. Meniň ýanymda pullary (hasap edip) çekip alýan bir hasapçym bardy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Artygyrak edip, çekip al diýdi”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan sahyh diýipdir)

1376

وعَنْ مُعاوِيةَ رضي اللَّه عنْهُ قال: قَال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَنْ يُرِد اللَّه بِهِ خيْراً يُفَقِّهْهُ في الدِّينِ » .متفقٌ عليه.

Mu’awiýeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allah bir adama haýyr islese, ony dinde fakyh (şerigat ylmyndan ylymly-bilimli) eder”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1377

وعنْ ابنِ مسْعُودٍ رضي اللَّه عنْه قَال: قَال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا حَسَد إلاَّ في اثْنَتَيْنِ: رَجُلٌ آتَاهُ اللَّه مَالاً فَسلَّطهُ عَلى هلَكَتِهِ في الحَقِّ، ورَجُلٌ آتاهُ اللَّه الحِكْمَةَ فهُوَ يَقْضِي بِهَا وَيُعَلِّمُهَا» . مُتَّفَقٌ عَليهِ . والمرادُ بالحسدِ الْغِبْطَةُ وَهُوَ أنْ يتَمنَّى مثْلَهُ .

Ibni Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Şu iki häsiýetdäki adamdan başga hiç kime göripçilik edilmez: Allahyň beren mal-baýlygyny hak ýolunda harç etmegi başaran adam we Allahyň oňa beren hikmet-paýhasy bilen höküm eden we ony başgalara-da öwreden adam”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1378

وعَنْ أبي مُوسى رضي اللَّه عنْهُ قال: قَالَ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَثَلُ مَا بعثَنِي اللَّه بِهِ مِنَ الهُدى والْعِلْمِ كَمَثَل غَيْثٍ أصاب أرْضاً فَكَانَتْ مِنْهَا طَائفَةٌ طَيِّبَةٌ قَبِلَتِ المَاءَ فَأَنْبَتَتِ الْكَلأَ وَالْعُشْب الْكَثِيرَ وَكَانَ مِنْهَا أجَادِبُ أمسَكَتِ المَاءَ فَنَفَعَ اللَّه بِهَا النَّاسَ فَشَرِبُوا مِنْهَا وَسَقَوْا وزَرَعُوا وأَصَاب طَائفَةً مِنْهَا أُخْرى إنَّما هِي قِيعانٌ لا تمْسِكُ مَاءً وتُنْبِتُ كَلأً فَذلكَ مثَلُ منْ فَقُهَ في دِينِ اللَّهِ وَنَفَعَهُ ما بَعَثَنِي اللَّه بِهِ فَعلِمَ وَعلَّمَ وَمَثَلُ منْ لَمْ يَرْفَعْ بِذلكَ رأساً وَلَمْ يَقْبَلْ هُدَى اللَّهِ الَّذي أُرْسِلْتُ بِهِ « .متفقٌ عليه.

1378. Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Allahyň meniň bilen iberen hidaýaty[1] we ylmy, ýeriň ýüzüne ýagan bol ýagmyra meňzär;
Ýagmyryň ýagan bir bölegi berimli mes toprak bolup, suwy özüne çeker we ol ýeriň üstünden bol-bol otlar, ösümlikler gögerer.
Bir bölegi bolsa gaty ýer bolup, suwy siňdirmän saklap durar. Allah ol ýeriň suwundan adamlary peýdalandyrar. Adamlar ondan içerler, mallaryny suwararlar we ekin ekerler.
Ýagmyryň ýagan ýeriniň ýene bir bölegi bolsa, takyr ýerdir. Ol ýer, ne suwy saklar, ne-de onuň üstünde ot gögerer.
Ynha, bu Allahyň dinine düşünip, Allahyň meniň bilen iberen hidaýatyndan we ylmyndan peýdalanyp, ony hem öwrenip hem-de başgalara-da öwreden adamyň mysaly bilen oňa gulak asman, kellesini hem galdyrman, meniň bilen iberilen hidaýaty kabul etmedik adamyň mysalyna meňzär”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Dogry ýoly

1379

وعَنْ سَهْلِ بن سعدٍ رضي اللَّه عنْهُ أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ لِعَليًّ رضي اللَّه عنْهُ: « فو اللَّهِ لأنْ يهْدِيَ اللَّه بِكَ رجُلاً واحِداً خَيْرٌ لكَ من حُمْرِ النَّعم » .متفقٌ عليهِ.

Sahl ibn Sa’ddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Hezreti Ala (Allah ondan razy bolsun):

“Allaha kasam bolsun, Allahyň sen sebäpli bir adamy hidaýat etmegi, seniň üçin bir süri gyzyl düýelerden hem has haýyrlydyr” diýdi” .

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1380

وعن عبدِ اللَّه بن عمرو بن العاص رضي اللَّه عنْهُما أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: «بلِّغُوا عَنِّي ولَوْ آيَةً ، وحَدِّثُوا عنْ بني إسْرَائيل وَلا حَرجَ، ومنْ كَذَب علَيَّ مُتَعمِّداً فَلْيتبَوَّأْ مَقْعَدهُ من النَّار » رواه البخاري .

Abdulla ibn ‘Asdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Menden bir aýat eşiden bolsaňyz hem adamlara ýetiriň. Ysraýyl ogullarynyň (ýehudileriň kyssalaryny) gürrüň bermekligiň hiç hili zyýany ýokdur. Bir kişi bilip durup maňa bir ýalan söz (ýa-da iş) ýöňkese, (ýagny, meniň aýtmadyk sözüme hadys diýse ýa-da etmedik işime etdi diýse) özi üçin dowzahdan bir ýer taýynlabersin!”.

Salgylanma:

(Buhary)

1381

وعنْ أبي هُريرةَ رضي اللَّه عَنْهُ أنَّ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قالَ : « .... ومَنْ سلَك طرِيقاً يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْماً سهَّلَ اللَّه لَهُ بِهِ طَرِيقاً إلى الجَنَّةِ » .رواهُ مسلمٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir adam ylym almak üçin ýola düşse, Allah oňa Jennet ýoluny aňsat eder”.

Salgylanma:

(Muslim)