1522

وعنْ مُعاذ رضي اللَّه عنهُ قال: قُلْتُ يا رسُول اللَّهِ أخبرني بِعَمَلٍ يُدْخِلُني الجَنَّة ويُبَاعِدُني عن النَّارِ؟ قَال: « لَقدْ سَأَلْتَ عنْ عَظِيمٍ وإنَّهُ لَيَسِيرٌ عَلى منْ يَسَّرَهُ اللَّه تَعَالى علَيهِ: تَعْبُد اللَّه لا تُشْركُ بِهِ شَيْئاً، وتُقِيمُ الصَّلاةَ، وتُؤتي الزَّكَاةَ، وتصُومُ رمضَانَ وتَحُجُّ البَيْتَ إن استطعت إِلَيْهِ سَبِيْلاً»، ثُمَّ قَال: « ألا أدُلُّك عَلى أبْوابِ الخَيْرِ؟ الصَّوْمُ جُنَّةٌ، الصَّدَقةٌ تطْفِيءُ الخَطِيئة كما يُطْفِيءُ المَاءُ النَّار، وصلاةُ الرَّجُلِ منْ جوْفِ اللَّيْلِ » ثُمَّ تَلا: {تتجافى جُنُوبهُمْ عَنِ المَضَاجِعِ } حتَّى بلَغَ { يعْمَلُونَ } [ السجدة : 16 ]. ثُمَّ قال: « ألا أُخْبِرُكَ بِرَأسِ الأمْرِ، وعمودِهِ، وذِرْوةِ سَنامِهِ» قُلتُ: بَلى يا رسول اللَّهِ : قَالَ : « رأْسُ الأمْرِ الإسْلامُ، وعَمُودُهُ الصَّلاةُ وذروةُ سنامِهِ الجِهَادُ » ثُمَّ قال: «ألا أُخْبِرُكَ بـِمِلاكِ ذلكَ كله؟» قُلْتُ: بَلى يا رسُولَ اللَّهِ فَأَخذَ بِلِسَانِهِ قالَ: « كُفَّ علَيْكَ هذا » قُلْتُ: يا رسُولَ اللَّهِ وإنَّا لمُؤَاخَذون بمَا نَتَكلَّمُ بِهِ؟ فقَال: ثَكِلتْكَ أُمُّكَ وهَلْ يَكُبُّ النَّاسَ في النَّارِ على وَجُوهِهِم إلاَّ حصَائِدُ ألْسِنَتِهِمْ؟ ». رواه الترمذي وقال: حدِيثٌ حسنٌ صحيحٌ ، وقد سبق شرحه.

Mu’azdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Ýa Resulallah! Meni Jennete saljak we dowzahdan daşlaşdyrjak, bir amal hakda aýdyp bersene?” diýdim. “Sen uly bir zat hakda soradyň, emma bu Allahyň ýeňil eden adamlary üçin gaty ýeňildir. Sen Allaha hiç bir zady şirk getirmän Oňa ybadat et, namazyňy berjaý et, zekadyňy ber, Remezanda agzyňy bekle we eger güýjüň ýetse Käbä haj et!” diýdi. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Saňa haýyryň gapylary barada aýdyp bereýinmi? Oraza galkandyr. Sadaka, suwuň ody öçürişi ýaly günäleri öçürer. Bir kişiniň gijäniň ýarymynda okan namazlary hem (günäleri ýok edýändir)” diýip, soňra şu aýaty okady:
“Olaryň bedenleri düşeklerden daşda bolar (köp ýatmazlar, tagat-ybadat bilen bolarlar), öz Perwerdigärine gorky we umyt bilen dileg ederler. Biziň beren rysgalymyzdan (Allah ýolunda) sarp ederler. Hiç kim olaryň eden ýagşy işlerini sylaglamak üçin (Jennetde) gözleri nurlandyrjak niçeme nygmatlaryň gizlenendigini bilýän däldir.” {Sejde 16-17}
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Men saňa bu işde[1] iň esasy zadyň nämedigini, onuň sütünini we iň ýokarsynyň nämededigini habar bereýinmi?” diýdi. Men: “Hawa, ýa Resulallah, aýdyp ber!” diýdim. Ol: “Bu meselede esasy zat Yslam, onuň sütüni namaz we iň ýokarysy bolsa, jihäddir” diýdi.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bularyň hemmesiniň özeninde nämäniň bardygyny aýdyp bereýinmi?” diýdi. “Hawa, ýa Resulallah, aýdyp ber” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem dilini tutup: “Ine, şunyňy sakla!” diýdi. Men Oňa: “Ýa Resulallah, biz gürleýän zatlarymyzdan hem soralarysmy?” diýip soradym. Ol: “Haý, seni enesi ýitiren! Adamlary ýüzin dowzaha düşürjek zat dillerinden başga näme bolsun!” diýdi”. "

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan, sahyh diýipdir)

bellikler:

[1] Ýagny dinde diýdigidir.

1523

وعنْ أبي هُرَيرةَ رضي اللَّه عنهُ أنَّ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « أَتَدْرُونَ ما الغِيبةُ؟» قَالُوا: اللَّه ورسُولُهُ أَعْلَمُ. قال: « ذِكرُكَ أَخَاكَ بما يكْرَهُ» قِيل: أَفرأيْتَ إن كان في أخِي ما أَقُولُ؟ قَالَ: « إنْ كانَ فِيهِ ما تقُولُ فَقَدِ اغْتَبْته وإنْ لَمْ يكُن فِيهِ ما تَقُولُ فَقَدْ بهتَّهُ » .رواه مسلم .

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Gybat näme bilýäňizmi?” diýip sorady. Sahabalar: “Allah we Resuly has gowy bilýändir” diýdiler.
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Bir musulman doganyňy onuň halamadygy bir zat bilen ýatlamagyňyzdyr” diýdi.
“Eger şol aýdylan aýyp onda bar bolsa näme?” diýip soradylar. Ol: “Eger-de, seniň aýdanlaryň onda bar bolsa, onuň gybatyny etdigiň bolar, eger ýok bolsa, onda töhmet atdygyň bolar” diýdi”.
"

Salgylanma:

(Muslim)

1524

وعنْ أبي بكْرةَ رضي اللَّه عنْهُ أنَّ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال في خُطْبتِهِ يوْم النَّحر بِمنىً في حجَّةِ الودَاعِ: « إنَّ دِماءَكُم وأمْوالَكم وأعْراضَكُم حرامٌ عَلَيْكُم كَحُرْمة يومِكُم هذا في شهرِكُمْ هذا، في بلَدِكُم هذا، ألا هَلْ بلَّغْت » .متفقٌ عليه.

Ebu Bekreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Minada, Wedag hajynda gurbanlyk güni eden wagzynda şeýle diýdi: “Elbetde, siziň şu günüňiziň, şu aýyňyzyň we şu şäheriňiziň mukaddes we haram bolşy ýaly, siziň ganlaryňyz (janlaryňyz), mal-mülkleriňiz we ar-namysyňyz hem mukaddes we haramdyr. Men size şuny ýetirip bildimmi?!”.

Salgylanma:

“(Muttafakun aleýhi) “

1525

"وعنْ عائِشة رضِي اللَّه عنْها قَالَتْ: قُلْتُ للنبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم حسْبُك مِنْ صفِيَّة كذا وكَذَا قَال بعْضُ الرُّواةِ: تعْني قَصِيرةٌ فقال: « لقَدْ قُلْتِ كَلِمةً لو مُزجت بماءِ البحْر لمَزَجتْه » قَالَتْ: وحكَيْتُ له إنساناً فقال: « ما أحِبُّ أني حكَيْتُ إنْساناً وإنَّ لي كذا وَكَذَا » .رواه أبو داود، والترمذي وقال: حديثٌ حسنٌ صحيحٌ.
ومعنى : « مزَجَتْهُ » خَالطته مُخَالَطة يَتغَيَّرُ بهَا طَعْمُهُ أوْ رِيحُهُ لِشِدةِ نتنها وقبحها وهَذا مِنْ أبلغَ الزَّواجِرِ عنِ الغِيبَةِ قَال اللَّهُ تَعالى: { وما ينْطِقُ عنِ الهَوى، إن هُوَ إلا وحْيٌّ يوحَى } [ النجم : 4 ] .
"

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Men bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme: “Safiýýanyň[1] şeýle we beýle bolmagy hem Saňa ýeterlikdir!” diýdim”.
(Rowaýatçylaryň käbiri ýagny, Aişa Safiýýanyň gysga boýlydygyny kast edip aýtdy – diýdiler.)
Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şonda maňa şeýle diýdi: “Aişa! Sen şeýle bir söz aýtdyň, eger şol söz deňiziň suwy bilen garyşan bolsady, onuň suwyny hapalardy!”
Aişa ýene şeýle diýdi: “Men (başga bir gün) Onuň öňünde bir adama öýkünip, ony suratlandyryp berdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şonda şeýle diýdi: “Maňa (dünýäniň iň gymmatly zatlaryndan) şuny-muny berseler-de men bir adamyň halamaýan şeklinde oňa öýkünmegi islemezdim”. "

Salgylanma:

(Ebu Dawud weTirmizi. Ol: Hadys hasan, sahyh diýipdir)

bellikler:

[1]Safiýýa (Allah ondan razy bolsun) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň aýallarynyň biri we biziň enemizdir.

1526

وَعَنْ أنَسٍ رضي اللَّه عنهُ قالَ: قَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لمَّا عُرِجَ بي مررْتُ بِقَوْمٍ لهُمْ أظْفَارٌ مِن نُحاسٍ يَخمِشُونَ بهَا وجُوهَهُمُ وَصُدُورَهُم فَقُلْتُ: منْ هؤلاءِ يَا جِبْرِيل؟ قَال: هؤلاءِ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ لُحُوم النَّاسِ ويَقَعُون في أعْراضِهمْ » . رواهُ أبو داود (قال المحدث الألباني في صحيح أبي داود: صحيح، الصفحة أو الرقم 4878).

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Magraja çykarylamda misden dyrnaklary bilen ýüzlerini we döşlerini dyrnaçaklaýan bir topar adamlaryň ýanyndan geçdim. Men: “Eý, Jebraýyl! Bular kimlerkä?” diýip soradym. Ol: “Bular (gybat etmek bilen) ynsanlaryň etini iýenler we ar-namyslary bilen oýnanlar” diýdi”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud. Albani “Sahyh Ebu Dawud”-de sahyh hadys diýdi (4878)

1527

وعن أبي هُريْرة رضي اللَّه عنْهُ أنَّ رسُول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : « كُلُّ المُسلِمِ عَلى المُسْلِمِ حرَامٌ: دَمُهُ وعِرْضُهُ وَمَالُهُ » . رواهُ مسلم.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Musulmanyň musulmana gany (jany), namysy we maly (emlägi), haramdyr”.

Salgylanma:

(Muslim)

1528

وعنْ أبي الدَّرْداءِ رضي اللَّه عَنْهُ عنِ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قالَ: « منْ ردَّ عَنْ عِرْضِ أخيهِ، ردَّ اللَّه عنْ وجْههِ النَّارَ يوْمَ القِيَامَةِ » .رواه الترمذي وقالَ : حديثٌ حسنٌ .

Ebud-Derdadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Kimde-kim öz musulman doganynyň abraýyny, ar-namysyny gorasa, Kyýamat güni Allah Tagala hem ol adamy dowzahdan gorar”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan diýipdir)

1529

"وعنْ عِتْبَانَ بنِ مالِكٍ رضي اللَّهُ عنْهُ في حدِيثِهِ الطَّويلِ المشْهورِ الَّذي تقدَّم في باب الرَّجاءِ قَالَ: قامَ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يُصلِّي فَقال: « أيْنَ مالِكُ بنُ الدُّخْشُمِ؟ « فَقَال رجل: ذلكَ مُنافِقٌ لا يُحِبُّ اللَّه ورسُولَهُ فَقَال النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا تقُلْ ذلكَ ألا تَراه قد قَال: لا إلهَ إلاَّ اللًه يُريدُ بذلك وجْه اللَّه! وإن اللَّه قدْ حَرَّمَ على النَّارِ مَنْ قال: لا إله إلاَّ اللَّه يبْتَغِي بِذلكَ وجْهَ اللَّه » .متفقٌ عليه .
« وعِتبانُ » بكسر العين على المشهور ، وحُكِي ضمُّها ، وبعدها تاء مثناةٌ مِنْ فوق ثُمَّ باء موحدة. و« الدُّخْشُمُ» بضم الدال وإسكان الخاءِ وضمِّ الشين المعجمتين .
"

‘Ytban ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, “Umyt etmek” babyndaky geçen uzyn, meşhur bir hadysynda ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem namaz okap bolandan soňra: “Mälik ibnud-Duhşum nirede?” diýip sorady. Bir adam: “Ol Allahy we Resulyny söýmeýän ikiýüzli – munafyk boldy” diýdi. (Muny eşidip), Allahyň Resuly sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Beýle diýme! Göreňokmy näme, ol Allahyň razylygy üçin[1] “La ilaha illa-Allah” diýmedimi näme?! Allahyň razylygy üçin çyn ýürekden “Lä ilähä illallah” diýen adamy, Allah Tagala dowzah oduna haram eder” diýdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Ak ýürekden

1530

وعَنْ كعْبِ بنِ مالكٍ رضي اللَّه عَنْهُ في حدِيثِهِ الطَّويلِ في قصَّةِ توْبَتِهِ وقد سبقَ في باب التَّوْبةِ قال: قال النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم وهُو جَالِسٌ في القَوْم بِتبُوكَ: « ما فعل كَعْبُ بنُ مالك؟ « فقالَ رجُلٌ مِنْ بَني سلِمَةَ: يا رسُولَ اللَّه حبسهُ بُرْداهُ والنَّظَرُ في عِطْفيْهِ فقَال لَهُ معاذُ بنُ جبلٍ رضي اللَّه عنْه: بِئس ما قُلْتَ واللَّهِ يا رسُولَ اللَّهِ ما عَلِمْنا علَيْهِ إلاَّ خيْراً فَسكَتَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم . متفق عليه . « عِطْفَاهُ « جانِباهُ، وهو إشارةٌ إلى إعجابه بنفسهِ.

Ka’b ibn Mälikden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä,
onuň “Toba” babyndaky özüniň toba edişiniň kyssasy hakyndaky geçen uzyn bir hadysynda şeýle diýipdir: "

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Tebukda adamlaryň içinde otyrka: “Ka’b ibn Mälik näme etdi?” diýip sorapdyr. Şol wagt Benu Selime taýpasyndan bir adam: “Ýa Resulallah! Ony, iki sany owadan dony[1] we iki tarapyna seredip özüne bolan buýsanjy ony Medinede saklap galdy” diýipdir. Şol wagt Mugaz ibn Jebel (Allah ondan razy bolsun) ol adama: “Sen nähili erbet zat aýtdyň!” diýdi. “Wallahy, ýa Rasulallah! Biz onuň hakynda diňe ýagşylykdan başga hiç zat bilmeýäris” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem gürlemän dymdy.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

” [1]Ýagny gymmat bahaly dony.

1531

عَنْ عَائِشَةَ رضي اللَّه عَنْهَا أن رَجُلاً استأْذَن عَلى النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقَالَ: « ائذَنُوا لهُ، بئس أخو العشِيرَةِ؟ « .متفقٌ عليه. احْتَجَّ بهِ البخاري في جَوازِ غيبةِ أهلِ الفسادِ وأهلِ الرِّيبِ .

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

bir adam Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna girmek üçin rugsat sorady, şonda Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ol öz taýpasynyň içinde iň erbet adam bolmaly, ýöne şonda-da oňa rugsat beriň!” diýdi.

Salgylanma:

“(Muttafakun aleýhi) Buhary bu hadysy, bozuk we şübheli adamlaryň gybatyny etmegiň jaýyzdygyna delil edip getiripdir. “

1532

وعنْهَا قَالَتْ: قَالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «مَا أَظُن فُلاناً وفُلاناً يعرِفَانِ مِنْ ديننا شَيْئاً « .رواه البخاريُّ. قال الليثُ بنُ سعْدٍ أحدُ رُواةِ هذا الحَدِيثِ : هذَانِ الرَّجُلانِ كَانَا مِنَ المُنَافِقِينَ.

Ýene-de Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem:

“Pylan-pylan adam, biziň dinimizden hiç zat bilýändir öýdemok” diýdi.

Salgylanma:

“(Muttafakun aleýhi) Şu hadysy rowaýat edenleriň biri El-Leýs ibn Sa’d şeýle diýipdir: “Bu iki adam munafyklardandy”. “

1533

وعنْ فَاطِمةَ بنْتِ قَيْسٍ رضي اللَّه عَنْها قَالَتْ: أَتيْتُ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فقلت: إنَّ أبا الجَهْمِ ومُعاوِيةَ خَطباني؟ فقال رسول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « أمَّا مُعَاوِيةُ ، فَصُعْلُوكٌ لا مالَ له، وأمَّا أبو الجَهْمِ فلا يضَعُ العَصا عنْ عاتِقِهِ .«متفقٌ عليه.

Fatyma bint Kaýsdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip: “Ebul-Jehm we Mugawiýe maňa öýlenmek üçin söz aýdýarlar (siz näme diýersiň?)” diýdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem maňa: “Mugawiýe maly-mülki ýok bir garyp adam. Ebul-Jehm bolsa, taýagyny egninden düşürmez” diýdi”.

وفي روايةٍ لمسلمٍ: « وأمَّا أبُو الجَهْمِ فضَرَّابٌ للنِّساءِ « وهو تفسير لرواية: « لا يَضَعُ العَصا عَنْ عاتِقِهِ «، وقيل: معناه : كثيرُ الأسفارِ.

Muslimiň rowaýatynda:

"“Ebul-Jehm, taýagyny egninden düşürmez” diýen sözüň düşündirişinde, “Ebul-Jehm, aýallary köp urýan adamdyr” diýip getirýär.
Ondan başga-da: “Köp syýahat edýän” diýmegi hem aňladýar diýipdirler.
"

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1534

وعن زيْد بنِ أرْقَمَ رضي اللَّه عنهُ قال: خَرجْنَا مع رسولِ اللِّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في سفَرٍ أصاب النَّاس فيهِ شِدةٌ فقال عبدُ اللَّه بنُ أبي: لا تُنْفِقُوا على منْ عِنْد رسُولِ اللَّه حتى ينْفَضُّوا وقال: لَئِنْ رجعْنَا إلى المدِينَةِ ليُخرِجنَّ الأعزُّ مِنْها الأذَلَّ فَأَتَيْتُ رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم، فَأَخْبرْتُهُ بِذلكَ فأرسلَ إلى عبد اللَّه بن أبي فَاجْتَهَد يمِينَهُ: ما فَعَل فقالوا: كَذَب زيدٌ رسولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَوقَع في نَفْسِي مِمَّا قالوهُ شِدَّةٌ حتى أنْزَل اللَّه تعالى تَصْدِيقي: { إذا جاءَك المُنَافِقُون }ثم دعاهم النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم لِيَسْتغْفِرَ لهم فلَوَّوْا رُؤُوسَهُمْ. متفقٌ عليه.

Zeýd ibn Arkamdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gezek Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bilen sapara çykdyk. Şonda adamlar (gytçylykdan we kynçylykdan) gaty kösendiler. (Munafyklaryň baş tutany bolan) Abdulla ibn Ubeýý ýanyndakylara ýüzlenip: “Resulullahyň töweregindäkilere hiç zat bermäň, goý, ony terk etsinler!” diýdi.
Soňra ýene-de: “Medinä gaýdyp baranymyzda güýçli adamlar hökman ejizleri kowup çykararlar” diýdi”.
Men onuň aýdan bu sözüni Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna baryp habar berdim. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Abdulla ibn Ubeýýiň yzyndan adam ugratdy. Ol men muny diýmedim diýip, ant üstüne ant içdi. Şonda (adamlar): “Zeýd Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme ýalan sözledi” diýdiler.
Şondan soň Allah Tagala meniň sözümi tassyk edip, “Haçanda munafyklar Seniň ýanyňa gelen wagtlary...” diýip başlaýan süräny iberýänçä, olaryň men hakda aýdan sözlerine gaty erbet gynanyp gezdim.
Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olar üçin Allahdan magfiret (günälerini geçmekligi) sorap berjek bolup olary öz ýanyna çagyrdy, emma olar ýüz öwürdiler (gelmediler)”.
"

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1535

وعنْ عائشةَ رضي اللَّه عنها قالتْ: قالت هِنْدُ امْرأَةُ أبي سُفْيانَ للنبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: إنَّ أبا سُفيانَ رجُلٌ شَحِيحُ ولَيْس يُعْطِيني ما يَكْفِيني وولَدِي إلاَّ ما أخَذْتُ مِنه وهَو لا يعْلَمُ؟ قال: « خُذِي ما يكْفِيكِ ووَلَدَكِ بالمعْرُوفِ « .متفقٌ عليه.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Ebu Sufýanyň aýaly Hind, Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme: “Ebu Sufýan gaty gysganç adam, eger-de özüm ondan bildirmän bir zatlar alaýmasam, ol maňa we çagalaryma ýeterlik zat bermeýär” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem oňa: “Adatça özüňe we çagalaryňa ýeterlik mukdarda alaý!” diýdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1536

وعَنْ حذَيْفَةَ رضي اللَّه عنهُ قالَ: قال رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا يَدْخُلُ الجنةَ نمَّامٌ» .متفقٌ عليه.

Huzeýfeden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Gep gatnadýan, şugulçy adam Jennete girmez”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1537

وعَنْ ابن عَباسٍ رضي اللَّه عَنْهُمَا أنَّ رَسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: مرَّ بِقَبريْنِ فقال: «إنَّهُمَا يُعَذَّبان وَمَا يُعَذَّبَانِ في كَبيرٍ بَلى إنَّهُ كَبيرٌ: أمَّا أحَدُهمَا فَكَانَ يمشِي بالنَّمِيمَةِ وأمَّا الآخرُ فَكَانَ لا يسْتَتِرُ مِنْ بولِه » . متفقٌ عليه وهذا لفظ إحدى روايات البخاري . قالَ العُلَماءُ: معْنَى: «وما يُعَذَّبَانِ في كَبيرٍ» أيْ كبير في زَعْمِهما وقيلَ: كَبِيرٌ تَرْكُهُ عَلَيهما.

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýdi:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem iki sany gabryň ýanyndan geçip barýarka olar hakynda şeýle diýdi: “Bu ikisi, öz pikirleriçe uly bolmadyk günäler sebäpli azap çekýärler. Aslynda, olaryň günäleri uludyr. Bularyň biri şugulçylyk edip gep gatnadýardy. Beýlekisi bolsa, peşewine (ýagny peşewiniň üst-başyna degmegine) ähmiýet bermeýärdi”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1538

وعن ابن مسْعُودٍ رضي اللَّه عنْهُ أنَّ النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « ألا أُنَبِّئكُم ما العَضْهُ؟ هي النَّمِيمةُ القَالَةُ بيْنَ النَّاسِ « .رواه مسلم. « العَضْهُ «: بفَتْح العين المُهْمَلَةِ وإسْكان الضَّادِ المُعْجَمَةِ وبالهاءِ على وزنِ الوجهِ ورُوي : « العِضَةُ « بِكسْرِ العَيْنِ وفَتْحِ الضَّادِ المُعْجَمَةِ عَلى وَزْنِ العِدَةِ وهِي: الكذِبُ والبُهتانُ وعَلى الرِّواية الأولى: العَضْهُ مصدرٌ يقال: عَضَهَهُ عَضْهاً أي: رماهُ بالعَضْهِ.

Ibn Mesgutdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem:

“Men size “Al-Adh”-yň nämedigini aýdyp bereýinmi? Ol- şugulçylyk edip, adamlaryň arasynda gep gezdirmekdir” diýdi”.

Salgylanma:

(Muslim)

1539

وعن ابن مَسْعُودٍ رضي اللَّه عنهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا يُبَلِّغْني أحدٌ من أصْحابي عنْ أحَدٍ شَيْئاً فَإنِّي أُحِبُّ أنْ أَخْرُجَ إِليْكُمْ وأنا سليمُ الصَّدْرِ « .رواه أبو داود والترمذي .

Ibn Mesgutdan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Sahabalarymdan hiç biri maňa başga biri hakda halamaýan bir zadymy aýtmasyn. Çünki Men siziň ýanyňyza köňül rahatlygy bilen çykmaklygy isleýärin”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud we Tirmizi) (Da’yf hadys)

1540

وعن أبي هُريرةَ رضي اللَّه عَنْهُ قالَ: قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « تَجدُونَ النَّاسَ معادِنَ: خِيارُهُم في الجاهِليَّةِ خيارُهُم في الإسْلامِ إذا فَقُهُوا وتجدُونَ خِيارَ النَّاسِ في هذا الشَّأنِ أشدَّهُمْ لهُ كَراهِيةً وتَجدُونَ شَرَّ النَّاسِ ذا الوجْهيْنِ الذي يأتي هؤلاءِ بِوجْهٍ وَهؤلاءِ بِوَجْهٍ « .متفقٌ عليه.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Siz adamlary magdanlar ýaly (dürli-dürli görnüşde) görersiňiz: Jahyliýetde (Yslamdan öňki döwürde) haýyrly bolanlar, eger-de Yslam dinine düşünip öwrenseler, Yslamiýetde-de haýyrly bolanlary şolardyr. Bu meselede (ýagny ýolbaşçy bolmakda) olaryň iň gowusynyň, şony (ýagny ýolbaşçy bolmagy) beýlekilerden has beter ýigrenýän adamdygyny görersiňiz. Adamlaryň iň erbediniň iki ýüzlidigini görersiňiz, olar käbir adamlaryň ýanyna bir ýüzi bilen, başgalaryň ýanyna bolsa beýleki ýüzi bilen barar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1541

وعنْ محمدِ بن زَيْدٍ أنَّ نَاسًا قَالُوا لجَدِّهِ عبدِ اللَّه بنِ عمر رضي اللَّه عنْهما: إنَّا نَدْخُلُ عَلَى سَلاطِيننا فنقولُ لهُمْ بِخلافِ ما نتكلَّمُ إذَا خَرَجْنَا مِنْ عِندِهِمْ قال: كُنًا نعُدُّ هذا نِفَاقاً عَلى عَهْدِ رسولِ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم. رواه البخاري.

Muhammed ibn Zeýdden rowaýat edilmegine görä,

käbir adamlar onuň atasy Abdulla ibn Omaryň (Allah olardan razy bolsun) ýanyna gelip şeýle diýipdirler: “Biz hökümdarlarymyzyň ýanyna giren wagtymyz olaryň ýanyndan çykan wagtymyzdakydan tersini gürleýäris” diýdiler. Abdulla ibn Omar olara: “Biz muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň döwründe munafyklykdan (ýagny iki ýüzlülikden) hasap ederdik” diýdi”.

Salgylanma:

(Buhary)