1722

عَنْ جابرٍ رضِيَ اللَّه عَنْهُ قَال: قالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا يُسْأَلُ بوَجْهِ اللَّهِ إِلاَّ الجَنَّةُ « رواه أبو داود .

Jabirden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allahyň razylygy üçin Jennet başga zat soralmaz”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud) (Da’yf hadys)

1723

وَعَن ابْن عُمَرَ رضِيَ اللَّه عنْهُما قَالَ: قَال رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَنِ اسْتَعَاذَ بِاللَّهِ فأَعِيذُوهُ ومنْ سَأَل باللَّهِ فَأَعْطُوهُ وَمَنْ دَعَاكُمْ فَأَجِيبُوه ومَنْ صنَع إِلَيْكُمْ معْرُوفاً فَكَافِئُوهُ فَإِنْ لمْ تَجِدُوا مَا تُكَافِئُونَهُ به فَادَعُوا لَهُ حَتَّى تَرَوْا أَنَّكُمْ قَدْ كَافَأْتُموهُ « حديِثٌ صَحِيحٌ ، رواهُ أَبُو داود ، والنسائي بأسانيد الصحيحين .

Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allah razylygy üçin hemaýat soraýan adama hemaýat ediň. Allah razylygy üçin soraýanlara beriň. Sizi çagyran adamyň çakylygyny kabul ediň. Size ýagşylyk edeniň sylagyny beriň. Egerde, oňa bermäge bir zat tapyp bilmeseňiz, onda onuň sylagyny berdim, diýip pikir edýänçäňiz onuň üçin doga-dileg ediň!”.

Salgylanma:

(Sahyh hadys. Ebu Dawud we Nisai sahyh isnadlar bilen)

1724

عَنْ أَبي هُريْرَةَ رضِيَ اللَّه عَنْهُ عن النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « إِنَّ أَخْنَعَ اسمٍ عندَ اللَّهِ عزَّ وجَلَّ رَجُلٌ تَسَمَّى مَلِكَ الأَملاكِ « متفق عَلَيه . قال سُفْيَانُ بن عُيَيْنَةَ « مَلِكُ الأَمْلاكِ « مِثْلُ شاهِنشَاهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Elbetde, Allah Azza we Jelläniň huzurynda iň ýigrenilýän at, “Melikul-Emläk” (Patyşalaryň patyşasy) diýilip tutulýan adamyň adydyr”.

Salgylanma:

“(Muttafakun aleýhi) Sufýan ibn ‘Uýeýne: “Melikul-Emläk” sözi hem, “Şahynşah” diýmekligi aňladýar diýipdir. “

1725

عن بُرَيْدَةَ رَضِيَ اللَّه عنهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا تَقُولُوا للْمُنَافِقِ سَيِّدٌ فَإِنَّهُ إِنْ يكُ سَيِّداً فَقَدْ أَسْخَطْتُمْ رَبَّكُمْ عزَّ وَجَلَّ « رواه أبو داود بإِسنادٍ صحيحٍ .

Bureýdeden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Munafyga “Seýýid, hojaýyn” (ýaly sözleri) diýmäň, çünki eger-de siz ony hojaýyn hasap edýän bolsaňyz, Robbuňyz Allah Azza we Jelläniň gaharyny getirersiňiz”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud, sahyh isnad bilen rowaýat etdi)

1726

"عنْ جَابرٍ رَضِيَ اللَّه عَنْهُ أَنَّ رسُول اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم دخَلَ على أُمِّ السَّائبِ أَوْ أُمِّ المُسَيَّبِ فقَالَ: «مَالَكِ يا أُمَّ السَّائبِ ¬ أَوْ يَا أُمِّ المُسيَّبِ ¬ تُزَفْزِفينَ؟ « قَالَتْ: الحُمَّى لا بارَكَ اللَّه فِيهَا فَقَالَ: « لا تَسُبِّي الحُمَّى فَإِنَّهَا تُذْهِبُ خَطَايا بَني آدم كَما يُذْهِبُ الْكِيرُ خَبثَ الحدِيدِ « رواه مسلم.
« تُزَفْزِفِينَ « أَيْ : تَتَحرَّكِينَ حرَكَةً سريعَةً ، ومَعْناهُ : تَرْتَعِدُ ، وَهُوَ بضمِّ التاءِ وبالزاي المكررة والفاء المكررة، ورُوِي أَيضاً بالراءِ المكررة والقافين.
"

Jabirden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä,

(bir gezek) Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Ummus-Saib (ýa-da Ummul-Mussaýýab diýilýän aýalyň) ýanyna baryp: “Eý, Ummus-Saib (ýa-da Ummul-Mussaýýab), saňa näme boldy, titreýärsiň?” diýdi. Ol: “Nälet siňmiş, şu gyzdyrma sebäpli!” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Gyzdyrma sögme, çünki gyzdyrma edil körügiň demiriň hapasyny (we posyny) aýryşy ýaly, Adam ogullarynyň günälerini aýyrar” diýdi”.

Salgylanma:

(Muslim)

1727

عَنْ أَبي المُنْذِرِ أَبَيِّ بْنِ كَعْبٍ رَضِيَ اللَّه عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا تَسُبُّوا الرِّيحَ فَإِذَا رَأَيْتُمْ ما تَكْرَهُونَ فَقُولُوا: اللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ هذِهِ الرِّيحِ وخَيْرِ مَا فِيهَا وخَيْرِ ما أُمِرَتْ بِهِ وَنَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ هَذِهِ الرِّيحِ وَشَرِّ ما فيها وشرِّ ما أُمِرَتْ بِهِ « رواه الترمذي وقَالَ : حَديثٌ حسنٌ صحيح.

Ebul-Munzir Ubeýý ibn Ka’bden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Şemala (ýele) sögmäň. Egerde, halamaýan zadyňyzy göreniňizde şeýle diýiň:
“Allahumma innä näsälukä min hoýri häzihir- ryhi, wä hoýri mä fihä mä umirat bihi wä na’uzu bika min şärri häzihir-ryhi wä şärri mä umirat bihi”
(Allahym! Bu ýeliň haýryny, içindäki göterýän we emr alyp, getirýän zatlarynyň gowulygyny Senden soraýarys! Bu ýeliň şerinden we içindäki göterýän we emr alyp, getirýän zatlarynyň şerinden Saňa sygynýarys!) "

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan sahyh, diýipdir)

1728

وعنْ أَبي هُرَيْرةَ رَضِي اللَّه عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَقُولُ: «الرِّيحُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ تَأْتِي بِالرَّحْمَةِ وَتَأْتِي بالعَذَابِ فَإِذا رَأَيْتُمُوهَا فَلا تَسُبُّوهَا وَسَلُوا اللَّه خَيْرَهَا واسْتَعِيذُوا باللَّهِ مِنْ شَرِّهَا « رواه أبو داود بإِسناد حسنٍ. قوله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « مِنْ رَوْحِ اللَّهِ « هو بفتح الراءِ: أَيْ رَحْمَتِهِ بِعِبَادِهِ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, men Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşitdim diýipdir:

“Şemal – Allahyň bir merhemetidir. Käte rehmet, käte azap getirer. Ony gören wagtyňyz, oňa sögmäň. Allahdan onuň haýryny soraň we şerinden Allaha sygynyň!”

Salgylanma:

(Ebu Dawud, hasan isnad bilen rowaýat etdi)

1729

وعنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّه عنْهَا قَالَتْ: كَانَ النَّبِيُّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم إِذا عَصِفَتِ الرِّيح قالَ: «اللَّهُمَّ إِني أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَخَيْر مَا فِيهَا وخَيْر ما أُرسِلَتْ بِهِ وَأَعُوذُ بك مِنْ شَرِّهِا وَشَرّ ما فِيها وَشَرِّ ما أُرسِلَت بِهِ» رواه مسلم.

Aişadan (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem haçanda şemal güýçli öwsen wagty şeýle diýerdi:

Salgylanma:

(Muslim)

1730

عنْ زيْدِ بْنِ خَالِدٍ الجُهَنيِّ رَضيَ اللَّه عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لا تَسُبوا الدِّيكَ، فَإِنَّهُ يُوقِظُ للصلاةِ ». رواه أبو داود بإِسنادٍ صحيح.

Zeýd ibn Halid El-Juheniden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allahumma inni äsälukä hoýrähä, wä hoýrä mä fihä wä hoýrä mä ursilät bihi, wä a’uzu bika min şärrihä wä şärri mä fihä wä şärri mä ursilät bihi.”

Salgylanma:

(Ebu Dawud, sahyh isnad bilen rowaýat etdi)

1731

عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ رَضِيَ اللَّه عَنْهُ قَالَ: صلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم صَلاَةَ الصُّبْحِ بِالحُديْبِيَةِ في إِثْرِ سَمَاءٍ كَانتْ مِنَ اللَّيْل فَلَمَّا انْصرَفَ أَقْبَلَ عَلى النَّاسِ فَقَال: «هَلْ تَدْرُون مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ؟« قَالُوا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعلَمُ. قَالَ: « قَالَ: أَصْبَحَ مِنْ عِبَادِي مُؤمِنٌ بي وَكَافِرٌ فأَمَّا مَنْ قالَ مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللَّهِ وَرَحْمتِهِ فَذلِكَ مُؤمِنٌ بي كَافِرٌ بالْكَوْكَبِ وَأَمَّا مَنْ قالَ: مُطِرْنا بِنَوْءِ كَذا وَكذا فَذلكَ كَافِرٌ بي مُؤمِنٌ بالْكَوْكَبِ» متفقٌ عليه . والسَّماءُ هُنَا : المَطَرُ.

Zeýd ibn Halidden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

(Allahym! Bu ýeliň haýryny, içindäki getirýän we onuň bilen iberilen zatlarynyň haýryny Senden soraýaryn! Bu ýeliň şerinden we içindäki getirýän we onuň bilen iberilen zatlarynyň şerinden bolsa, Saňa sygynýaryn!) (Muslim)

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1732

عَنِ ابنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّه عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « إِذا قَالَ الرَّجُـلُ لأَخِيهِ: يَا كَافِر فَقَدْ بَاءَ بِهَا أَحَدُهُما فَإِنْ كَان كَمَا قَالَ وَإِلاَّ رَجَعَتْ عَلَيْهِ« متفقٌ عليه.

1732. Ibn Omardan (Allah olardan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir adam (musulman) doganyna “Eý, kapyr!” diýse, bu söz olaryň ikisinden birine gaýdyp geler. Eger-de kapyr diýilen adam aýdyşy ýaly bolsa, (onda şol aýdylan söz öz ýerini tapar). (Eger-de aýdyşy ýaly bolmasa onda bu söz), aýdanyň özüne gaýdyp geler”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1733

وعَنْ أَبي ذَرٍّرَضِي اللَّه عنْهُ أَنَّهُ سمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَقُولُ : منْ دَعَارَجُلاً بالْكُفْرِ أَوْقَالَ: عَدُوَّ اللَّهِ ولَيْس كَذلكَ إِلاَّ حَارَعلَيْهِ .متفقٌ عليه . «حَارَ » : رَجَعَ.

Ebu Zerrden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, ol Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň şeýle diýenini eşidipdir:

“Kimde-kim bir adamy kapyr diýip çagyrsa, ýa-da “Allahyň duşmany!” diýip ýüzlense, ol adam hem beýle däl bolsa, onda şol aýdylan sözler aýdanyň özüne gaýdyp barar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

1734

عَن ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّه عَنْهُ قَالَ: قَالَ رسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « لَيْس المُؤْمِنُ بالطَّعَّانِ وَلا اللَّعَّانِ، وَلا الْفَاحِشِ، وَلا الْبَذِيء « رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسنٌ.

Ibn Mesu’ddan (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Adamlara tagna kylyjy (kemsidiji), lagnat kerde (gargyş edýän), bozuk pygylly we paýyş sözli kişi, kämil mu’min bolup bilmez”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan diýipdir)

1735

وعِنْ أَنَسٍ رضي اللَّه عَنهُ قَاَل: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَا كَانَ الْفُحْشُ في شَيْءٍ إِلاَّ شانَهُ ومَا كَانَ الحَيَاءُ في شَيْءٍ إِلاَّ زَانَهُ « رواه الترمذي، وقال : حديثٌ حسن.

Enesden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir zatda “Fuhuş” (edepsizlik, ahlaksyzlyk) bar bolsa, ony garalar. Näme-de haýa bar bolsa, ol şony bezär”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol: Hadys hasan, diýipdir)

1736

عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّه عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : « هَلَكَ المُتَنَطِّعُون» « قَالَهَا ثَلاثاً . رَوَاهُ مُسْلِم . المُتَنَطِّعُونَ : المُبَالِغُونَ في الأَمُورِ.

Ibn Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem:

“Gerekmejek ýerlerde aşa bek tutanlar heläk boldy!” diýip, üç gezek gaýtalady”.

Salgylanma:

(Muslim)

1737

وَعَنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرو بْنِ العَاصِ رَضِيَ اللَّه عنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: «إِنَّ اللَّه يُبْغِضُ الْبَلِيغَ مِنَ الرِّجَالِ الَّذي يَتَخَلَّلُ بِلِسَانِهِ كَمَا تَتَخَلَّلُ الْبَقَرَةُ « . رَواه أَبو داودَ ، والترمذي ، وقال : حديثٌ حسن.

Abdulla ibn ‘Amr ibn ‘Asdan (Allah olardan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Elbetde, Allah sygyr gäwüşän wagty dilini öwür-çöwür edişi ýaly, adamlaryň içinde hem dilini agzynda aýlap, (sada adamlaryň düşünmejek dilinde) aşa çeper gürleýän adamlary ýigrenýändir”.

Salgylanma:

(Ebu Dawud weTirmizi. Ol:hadys hasan, diýipdir)

1738

وعَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّه عَنْهُما أَنَّ رَسُولَ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ: إِنَّ مِنْ أَحَبِّكُمْ إِليَّ وَأقْرَبِكمْ مِنِّي مَجْلِساً يَوْمَ الْقِيامةِ أَحَاسِنُكُمْ أَخْلاقاً وَإِنَّ أَبْغَضَكُمْ إِليَّ وَأَبْعَدَكُمْ مِنِّي يوْمَ الْقيَامَةِ الثَّرْثَارُونَ وَالمُتَشَدِّقُونَ وَالمُتَفَيْهِقُونَ. رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسن ، وقد سبق شرحُهُ في باب حُسْنِ الخُلقِ .

Jabir ibn Abdullahdan (Allah olardan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Elbetde, siziň araňyzda meniň iň gowy görýänim we Kyýamat gününde maňa iň ýakyn ýerde durjagyňyz gözel ahlakly we ýagşy häsiýetli bolanyňyzdyr. Iň erbet görýänim we Kyýamat gününde Menden iň daş boljagyňyz bolsa, sarsarunlar (ýagny, owadan gepleýär diýdirjek bolup, köp gürleýän ýaňralar), mutaşaddikunlar (agzyny dolduryp, uzyn-uzyn, öwünip gürleýänler) we mutafaýhikunlardyr (özüni illerden artyk görkezmek üçin öwünip, ulumsylanyp gürleýänlerdir), diýipdir”.

Salgylanma:

(Tirmizi. Ol:hadys hasan, diýipdir)

1739

عَنْ عَائِشَة رَضِيَ اللَّه عَنْهَا عَنِ النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: « لا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ خَبُثَتْ نَفْسي وَلكِنْ لِيَقُلْ: لَقِسَتْ نَفْسِي « متفقٌ عليه. قالَ الْعُلَمَاءُ : معْنَى خبُثَتْ غَثَيتْ ، وَهُوَ مَعْنَى « لَقِسَتْ « وَلكِنْ كَرِهَ لَفْظَ الخُبْثِ .

Aişadan (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Siziň hiç biriňiz “Men hapa boldum” (Habusat näfsi) diýmesin, ýöne “Men erbet boldum!” (Lakisat näfsi) diýsin”.

Salgylanma:

“(Muttafakun aleýhi) Alymlaryň aýtmagyna görä, “Habusat” we “Lakysat” ikisi hem bir manyda bolup, “Erbet, ýaramaz” diýmekligi aňladýar, ýöne (Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem) “Hubs” sözüni halamandyr. “

1740

عَنْ أَبي هُرَيْرَةَ رضَيَ اللَّه عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « لا تُسَمُّوا الْعِنَبَ الْكَرْمَ ، فإِنَّ الْكَرْمَ المُسْلِمُ « متفقٌ عليه . وهذا لفظ مسلمٍ .

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Üzümi, kerm diýip atlandyrmaň, çünki kerm – musulmandyr.

وفي روَايةٍ : « فَإِنَّمَا الْكَرْمُ قَلْبُ المُؤْمِنِ «

Başga bir rowaýatda:

“Elbetde, kerm – mu’miniň kalbydyr!” diýip gelýär.

وفي رواية للبخاري ومسلِم : « يَقُولُونَ الْكرْمُ إِنَّمَا الْكَرْمُ قلْبُ المُؤْمِنِ»

Buharynyň we Muslimiň ýene bir rowaýatda:

“Olar kerm diýýärler, elbetde kerm, mu’miniň kalbydyr” diýip gelýär.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi. Bu Muslimiň sözidir)

1741

وَعَنْ وَائِلِ بْنِ حجرٍ رَضِيَ اللَّه عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَال: « لا تَقُولُوا: الْكَرْمُ وَلَكِنْ قُولُوا: الْعِنَبُ، وَالحبَلَةُ » رواه مسلم . « الحبَلَةُ « بفتح الحاءِ والباءِ ، ويقال أيضاً بإِسكان الباءِ.

Wail ibn Hujrdan (Allah ondan razy bolsun), rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“(Üzüme) Kerm diýmäň, ýöne “‘ynab” (üzüm) we “habala” (ýagny üzüm hoşasy) diýiň!”.

Salgylanma:

(Muslim)