161

السادس عن أبي موسى رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: احترق بيت بالمدينة على أهله من الليل، فلما حدث رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم بشأنهم قال: (إن هذه النار عدو لكم فإذا نمتم فأطفئوها عنكم) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Bir gije Medinede bir öý, içindäki adamlar bilen bile ýandy. Muny Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme habar berenlerinde, şeýle diýdi: “Elbetde, bu ot siziň duşmanyňyzdyr. Ýatjak wagtyňyz, ony öçüriň!”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

162

السابع عنه رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال، قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: إن مثل ما بعثني اللَّه به من الهدى والعلم كمثل غيث أصاب أرضاً، فكانت منها طائفة طيبة قبلت الماء فأنبتت الكلأ والعشب الكثير، وكان منها أجادب أمسكت الماء فنفع اللَّه بها الناس فشربوا منها وسقوا وزرعوا، وأصاب طائفة منها أخرى إنما هي قيعان لا تمسك ماء ولا تنبت كلأ. فذلك مثل من فقه في دين اللَّه ونفعه بما بعثني اللَّه به فعلم وعلم، ومثل من لم يرفع بذلك رأساً ولم يقبل هدى اللَّه الذي أرسلت به. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.(فقه) بضم القاف على المشهور وقيل بكسرها: أي صار فقيهاً.

Ýene-de Ebu Musadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

"“Allahyň meniň bilen iberen hidaýaty[1] we ylmy, ýeriň ýüzüne ýagan bol ýagmyra meňzär;
Ýagmyryň ýagan bir bölegi berimli mes toprak bolup, suwy özüne çeker we ol ýeriň üstünden bol-bol otlar, ösümlikler gögerer.
Bir bölegi bolsa gaty ýer bolup, suwy siňdirmän saklap durar. Allah ol ýeriň suwundan adamlary peýdalandyrar. Adamlar ondan içerler, mallaryny suwararlar we ekin ekerler.
Ýagmyryň ýagan ýeriniň ýene bir bölegi bolsa, takyr ýerdir. Ol ýer, ne suwy saklar, ne-de onuň üstünde ot gögerer.
Ynha, bu Allahyň dinine düşünip, Allahyň meniň bilen iberen hidaýatyndan we ylmyndan peýdalanyp, ony hem öwrenip hem-de başgalara-da öwreden adamyň mysaly bilen oňa gulak asman, kellesini hem galdyrman, meniň bilen iberilen hidaýaty kabul etmedik adamyň mysalyna meňzär”. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Dogry ýoly

163

الثامن عن جابر رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: مثلي ومثلكم كمثل رجل أوقد ناراً فجعل الجنادب والفراش يقعن فيها وهو يذبهن عنها،وأنا آخذ بحجزكم عن النار وأنتم تفلتون من يدي رَوَاهُ مُسْلِمٌ. (الجنادب) نحو الجراد. والفراش، هذا المعروف الذي يقع في النار. و (الحجز) جمع حجزة وهي: معقد الإزار والسراويل.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Meniň bilen siziň mysalyňyz, ot ýakyp, oduna çekirtgeler, kebelekler düşüp başlanda olary kowjak bolup jan edýän adamyň mysaly ýalydyr. Men sizi otdan gorajak bolup guşaklaryňyzdan tutýaryn, ýöne siz meniň ellerimden gaçyp, oda girjek bolýarsyňyz”.

Salgylanma:

(Muslim)

164

التاسع عنه رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم أمر بلعق الأصابع والصحفة وقال: (إنكم لا تدرون في أيه البركة) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ýene-de Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem barmaklary we tabaklary ýalamaklygy emr edip, şeýle diýdi:

“Siz naharyň niresinde bereketiň bardygyny bilmersiňiz”.

وفي رواية له: (إذا وقعت لقمة أحدكم فليأخذها فليمط ما كان بها من أذى وليأكلها ولا يدعها للشيطان، ولا يمسح يده بالمنديل حتى يلعق أصابعه فإنه لا يدري في أي طعامه البركة)

Muslimiň başga bir rowaýatynda:

“Siziň biriňiziň lukmasy ýere gaçsa, ony alsyn, degen hapalary aýyryp iýsin. Ony şeýtana goýmasyn. Barmaklaryny ýalamazdan öň, elini elýaglyk bilen süpürmesin, çünki ol naharyň niresinde berekediň bardygyny bilmez” diýip gelýär.

وفي رواية له: (إن الشيطان يحضر أحدكم عند كل شيء من شأنه حتى يحضره عند طعامه، فإذا سقطت من أحدكم اللقمة فليمط ما كان بها من أذى فليأكلها ولا يدعها للشيطان)

Muslimiň ýene bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Şeýtan siziň her bir işiňize gatnaşar. Hat-da nahar iýeniňizde-de geler. Haçan-da siziň biriňiziň lukmasy ýere gaçsa, onuň hapalaryny aýyrsyn-da iýsin, ony şeýtana goýmasyn”.

Salgylanma:

(Muslim)

165

العاشر عن ابن عباس رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: قام فينا رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم بموعظة فقال: (يا أيها الناس إنكم محشورون إلى اللَّه تعالى حفاة عراة غرلاً {كما بدأنا أول خلق نعيده وعداً علينا إنا كنا فاعلين} (الأنبياء 104) ألا وإن أول الخلائق يكسى يوم القيامة إبراهيم عليه السلام، ألا وإنه سيجاء برجال من أمتي فيؤخذ بهم ذات الشمال فأقول: يا رب أصحابي. فيقال: إنك لا تدري ما أحدثوا بعدك. فأقول كما قال العبد الصالح: {وكنت عليهم شهيداً ما دمت فيهم}إلى قوله: {العزيز الحكيم} (المائدة 117، 118) فيقال لي: إنهم لم يزالوا مرتدين على أعقابهم منذ فارقتهم) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. (غرلا) : أي غير مختونين.

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem bir wagzynda şeýle diýdi: “Eý, ynsanlar! Siz aýak ýalaňaç, bedeniňiz hem ýalaňaç (eşiksiz) we sünnetlenmedik halyňyzda Allahyň huzurynda jemlenersiňiz”.
“(Adamlary) ilkinji ýaradanymyzdaky ýaly, öňki ýagdaýyna (täze dogan çaga ýaly edip) getireris. Bu (Biziň) öz üstümize alan wadamyzdyr. Takyk, biz ony ýerine ýetireris”. {Enbiýä:104}
“Elbetde, Kyýamat güni ilkinji geýim geýdiriljek adam, Ibrahym aleýhissalamdyr. Ägä boluň, (şol gün) meniň ymmatymdan birnäçe adamlary sol tarapa, jähenneme tarap äkiderler. Men: “Eý, Robbum! Bular meniň sahabalaryma (ymmatymdana)” diýerin. Maňa: “Sen bularyň senden soň nähili bidgat işleri edenliklerini bilmersiň” diýerler. Şol wagt men salyh gul (Isa aleýhissalamyň) diýşi ýaly şeýle diýerin:
“Men olaryň arasynda bolan (ýaşan) wagtym olara, (ters sözleri aýtmazlary ýaly) şaýat boldum. Sen meni (asmana) galdyranyňdan soň bolsa, olara Sen gözegçilik etdiň. Sen hemme zada (doly) şaýatsyň! Eger olara azap berseň, takyk, olar Seniň bendeleriňdir. Eger olary bagyşlasaň, takyk, Sen Gudraty güýçlüsiň, hikmet eýesisiň!” {Mäide:117-118}
Şondan soň maňa: “Sen olardan aýrylanyň bäri, olar (dinlerinden) dänip, dinsizlige tarap gaýdyp geldiler”[1] diýip aýdarlar. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Ýagny sünnetden daş düşip geldiler

166

الحادي عشر عن أبي سعيد عبد اللَّه بن مغفل رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: نهى رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم عن الخذف وقال: (إنه لا يقتل الصيد، ولا ينكأ العدو، وإنه يفقأ العين، ويكسر السن) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Sa’yd Abdulla ibn Mugaffelden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem el bilen daş atmaklygy gadagan edip, şeýle diýdi: “Ol ne aw öldürer, ne-de duşman ýaralar. Ol diňe göz çykarar we diş döwer”.

وفي رواية: أن قريباً لابن مغفل خذف فنهاه وقال إن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم نهى عن الخذف وقال: (إنها لا تصيد صيدا) ثم عاد فقال: أحدثك أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم نهى عنه ثم عدت تخذف! لا أكلمك أبداً.

Başga bir rowaýatda şeýle gelýär:

"“Ibn Mugaffeliň ýakyn garyndaşlarynyň biri daş atdy. Ibn Mugaffel ona daş atmaklygy gadagan edip, şeýle diýdi: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem daş atmagy gadagan etdi. Çünki, onuň bilen aw awlanmaz” diýdi.
Soňra ol adamyň ýene-de daş atdy. Ibn Mugaffel oňa: “Men saňa Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem muny gadagan etdi diýdim. Sen ýene-de daş atýaňmy?! Seniň bilen hiç haçan gürleşmerin” diýdi . "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

167

وعن عابس بن ربيعة قال: رأيت عمر بن الخطاب رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ يقبل الحجر (يعني الأسود) ويقول: إني أعلم أنك حجر ما تنفع ولا تضر، ولولا إني رأيت رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقبلك ما قبلتك. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

‘Abis ibn Rabia’dan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Omar ibn Hattabyň (Allah ondan razy bolsun) “Hajerul-Eswedi” (Käbedäki gara daşy) öpüp, şeýle diýenini gördüm:
“Men seniň ne peýda, ne-de zyýan berip bilmejek bir daşdygyňy bilýärin. Eger-de, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň seni öpenini görmedik bolsadym, menem seni öpmezdim” diýdi. "

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

168

وعن أبي هريرة رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال لما نزلت على رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم {لله ما في السماوات وما في الأرض، وإن تبدوا ما في أنفسكم أو تخفوه يحاسبكم به اللَّه}الآية (البقرة 284) اشتد ذلك على أصحاب رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فأتوا رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ثم بركوا على الركب فقالوا: أي رَسُول اللَّهِ كلفنا من الأعمال ما نطيق: الصلاة والجهاد والصيام والصدقة وقد أنزلت عليك هذه الآية ولا نطيقها. قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (أتريدون أن تقولوا كما قال أهل الكتابين من قبلكم : سمعنا وعصينا! بل قولوا سمعنا وأطعنا غفرانك ربنا وإليك المصير. فلما اقترأها القوم وذلت بها ألسنتهم أنزل اللَّه تعالى في إثرها {آمن الرسول بما أنزل إليه من ربه والمؤمنون؛ كل آمن بالله وملائكته وكتبه ورسله لا نفرق بين أحد من رسله، وقالوا: سمعنا وأطعنا غفرانك ربنا وإليك المصير}(البقرة 285) فلما فعلوا ذلك نسخها اللَّه تعالى فأنزل اللَّه عَزَّ وَجَلَّ {لا يكلف اللَّه نفساً إلا وسعها، لها ما كسبت وعليها ما اكتسبت، ربنا لا تؤاخذنا إن نسينا أو أخطأنا}قال نعم {ربنا ولا تحمل علينا إصراً كما حملته على الذين من قبلنا} قال نعم {ربنا ولا تحملنا ما لا طاقة لنا به}قال نعم {واعف عنا واغفر لنا وارحمنا، أنت مولانا فانصرنا على القوم الكافرين}(البقرة 286) قال نعم. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Haçan-da Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme:
“Asmanlardaky we ýerdäki bar bolan (ähli) zatlar Allahyňkydyr. Siz içiňizdäkini äşgär etseňiz hem, gizleseňiz hem, Allah sizden olaryň hasabyny sorar.” (Bakara–284) diýen aýaty inende, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň sahabalaryna bu aýat gaty agyr düşdi. Olar Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna gelip dyzlarynyň üstüne çöküp: “Ýa Resulallah! Biz bu güne çenli güýjümiziň ýeten amallaryndan bolan; namaz, jihäd, oraza we sadaka ýaly ybadatlary edip geldik, indi size bir aýat indi welin, biz ony edip başarmarys” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olara: “Siz hem sizden öňki geçen iki kitap ähli bolan ýehudiler we hristiýanlar ýaly eşitdik we boýun bolmadyk diýmek isleýärsiňizmi!?” Ýok, beýle diýmäň, belki: “Eşitdik we boýun bolduk. Eý Robbumyz! Bizi bagyşla we iň soňunda diňe seniň ýanyňa dolanyp barjakdyrys” diýiň” diýdi.
Haçan-da sahabalar bu sözleri aýdyp, dilleri öwrenişenden soň, Allah Tagala onuň yzyndan şu aýatlary inderdi:
“Pygamber öz Perwerdigäri tarpyndan özüne inderilen (Kurana) iman getirdi we mu′minler (hem iman getirdiler). Olaryň hemmesi Allaha, Onuň perişdelerine, kitaplaryna we pygamberlerine iman getirdiler. (Olar): “Biz Onuň (Allahyň) pygamberleriniň hiç haýsysyny (beýlekisinden) aýry tutmaýarys. Biz (Allahdan gelen emrleri) eşitdik we (olara) boýun bolduk. (Biz) Seniň ýalkowuňy soraýarys! Eý, Perwerdigärimiz! (Biz) diňe Saňa öwrülip bararys!”- diýdiler”.
Haçanda adamlar ony edenlerinde[1] (diýenlerinde) Allah Tagala ýokarky aýatyň hökümüni mensuh edip (hökümini ýatyryp), şu aýaty inderdi:
“Allah hiç kime güýjüniň ýetmejek zadyny ýüklemez (buýurmaz). (Her kimiň) gazanan (ýagşy işi) öz bähbidine, gazanan (erbet amaly) hem öz zyýanynadyr.
Eý, Perwerdigärimiz! Eger biz unudyp ýa-da ýalňyşlyk bilen (günä iş) etsek, bizi tutma (hasaba çekme)!”. Allah Tagala: “Hawa” diýdi.
“Eý, Perwerdigärimiz! Bize, bizden öňkileriň (üstüne) ýükleýşiň ýaly bize agyr ýük (buýruk) ýükleme!” Allah Tagala: “Hawa” diýdi.
“Eý Perwerdigärimiz! Bize güýjimiziň ýetmejek zadymyzy hem ýükleme!”
Allah Tagala: “Hawa” diýdi.
“Biziň (günälerimizi) bagyşla! Bizi ýalka! Bize rehim et! Sen biziň Eýämizsiň (Hossarymyzsyň)! Bize kapyrlardan(üstün çykmaga) kömek et!” [2]
Allah Tagala: “Hawa” diýdi."

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1] Ýagny olara buýrulyşy ýaly diýenlerinde. [2] Bakara – 286

169

عن عائشةَ، رضي اللَّه عنها قالت: قال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « منْ أَحْدثَ في أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ مِنْهُ فهُو رَدٌّ.« متفقٌ عليه .

Hezreti Aişadan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Bir kişi biziň dinimize (dinimizden bolmadyk dürli ygtykat (ynanç), amal ýa-da dessury goşsa, ol kabul edilmez) ol zat şol kişiniň özüne merduddyr. (Ýagny onuň özüne gaýtarylar we oňa amal edilmez)”.

وفي رواية لمسلمٍ : « مَنْ عَمِلَ عمَلاً لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُو ردٌّ « .

Muslimiň bir rowaýatynda şeýle gelýär:

“Bir kişi biziň dinimizde bolmadyk bir amaly etse, ol amal onuň özüne merduddyr (gaýtarylar)”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

170

وعن جابر رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: كان رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم إذا خطب احمرت عيناه، وعلا صوته، واشتد غضبه حتى كأنه منذر جيش يقول (صبحكم ومساكم) ويقول: (بعثت أنا والساعة كهاتين) ويقرن بين أصبعيه السبابة والوسطى ويقول: (أما بعد فإن خير الحديث كتاب اللَّه، وخير الهدي هدي محمد صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم، وشر الأمور محدثاتها، وكل بدعة ضلالة) ثم يقول: (أنا أولى بكل مؤمن من نفسه: من ترك مالاً فلأهله، ومن ترك ديناً أو ضياعاً فإلي وعلي) رَوَاهُ مُسْلِمٌ. وعن العرباض بن سارية رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ حديثه السابق (انظر الحديث رقم 157) في باب المحافظة على السنة.

Jabirden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem wagyz eden wagty, gözleri gyzaryp, sesi gatalardy. Irden ýa-da agşam üstüňize duşman çozjak bolýar diýip duýduryş berýän adam ýaly gaharyny artdyryp: “Kyýamat bilen meniň Pygamber bolup iberilenligimiň arasy şu iki barmak ýaly golaýdyr” diýip, süýem barmagy bilen orta barmagyny birikdirip şeýle diýdi: “Şuny bilip goýuň, elbetde, sözleriň iň haýyrlysy Allahyň Kitaby – Kurandyr, iň haýyrly ýol bolsa, Muhammed sallallahu aleýhi wesellemiň görkezen ýolydyr. Amallaryň iň erbedi (dinimizde bolmadyk), soň dörän täze amallardyr we her bir bidgat (soň dörän amal) zalalatdyr (azaşyp, ters ýola düşmekdir). Soňra ýene-de şeýle diýdi:
“Men her bir mu’mine öz janyndan hem golaýdyryn. Kimde-kim yzynda mal-baýlyk goýup gitse, ol mal-baýlygy hossarlaryňkydyr. Kim bergi ýa-da ýetim çagalary goýup gitse, olar meniň boýnumdadyr, olaryň aladasyny men ederin”."

Salgylanma:

(Muslim)

171

وعن أبي عمرو، جرير بن عبد اللَّه رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: كنا في صدر النهار عند رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم فجاءه قوم عراة مجتابي النمار أو العباء متقلدي السيوف، عامتهم من مضر بل كلهم من مضر، فتمعر وجه رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم لما رأى بهم من الفاقة، فدخل ثم خرج فأمر بلالاً فأذن وأقام فصلى ثم خطب فقال: {يا أيها الناس اتقوا ربكم الذي خلقكم من نفس واحدة}إلى آخر الآية {إن اللَّه كان عليكم رقيباً}(النساء 1) والآية التي في آخر الحشر {يا أيها الذين آمنوا اتقوا اللَّه، ولتنظر نفس ما قدمت لغد}تصدق رجل من ديناره، من درهمه، من ثوبه، من صاع بره، من صاع تمره حتى قال: (ولو بشق تمرة) فجاء رجل من الأنصار بصرة كادت كفه تعجز عنها بل قد عجزت، ثم تتابع الناس حتى رأيت كومين من طعام وثياب حتى رأيت وجه رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يتهلل كأنه مذهبة. فقال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (من سن في الإسلام سنة حسنة فله أجرها وأجر من عمل بها بعده من غير أن ينقص من أجورهم شيء، ومن سن في الإسلام سنة سيئة كان عليه وزرها ووزر من عمل بها من بعده من غير أن ينقص من أوزارهم شيء) رَوَاهُ مُسْلِمٌ. قوله (مجتابي النمار) هو بالجيم وبعد الألف باء موحدة. (النمار) جمع نمرة وهي كساء من صوف مخطط. ومعنى (مجتابيها) : لابسيها قد خرقوها في رؤوسهم. والجوب: القطع، ومنه قول اللَّه تعالى (الفجر 9): {وثمود الذين جابوا الصخر بالواد}: أي نحتوه وقطعوه. وقوله (تمعر) هو بالعين المهملة: أي تغير. وقوله (رأيت كومين) بفتح الكاف وضمها، أي: صبرتين. وقوله (كأنه مذهبة) هو بالذال المعجمة وفتح الهاء والباء الموحدة. قاله القاضي عياض وغيره. وصحفه الصفاء والاستنارة.

Ebu ‘Amr Jerir ibn Abdulladan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

"“Bir gün biz ir bilen Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyndadyk. Nimar[1] ýa-da Aba diýilýän bir eşigi ortasyndan ýyrtyp başlaryna geýip, gylyçlaryny hem göterip, köprägi belkide ählisi hem Mudar taýpasyna degişli bolan ýarym ýalaňaç bir kowum Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna geldi. Olaryň aşa garyplyklaryny gören Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýüzleriniň reňki üýtgäp gitdi. Öýe girdi, soňra çykyp Bilala azan aýdyp, kamat getirmegi buýurdy. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem namaz okady. Namazdan soň hutba aýdyp şeýle diýdi:
“Eý, ynsanlar! Sizi ýeke-täk bir jandan (Adam atadan) ýaradan, ondan hem aýalyny (Howa enäni) ýaradyp, ol ikisinden bolsa ençeme erkekleri we aýallary köpelden Perwerdigäriňize garşy çykmakdan saklanyň! Onuň (Allahyň ady) bilen biri-biriňizden soran wagtyňyz, Allaha (hormat goýmazlykdan) we öz araňyzdaky garyndaşlyk gatnaşyklaryny (saklamazlykdan) gorkyň. Takyk, Allah siziň üstüňizden gözegçilik edip durandyr.” {Nisä:1} aýaty bilen “Haşr” süresiniň ahyrynda gelýän:
“Eý iman getirenler! Allahyň (azabyna duçar bolmakdan) gorkyň! Her kim ertir (Ahyret) üçin näme taýýarlandygyna seretsin!” - diýen aýatlary okandan soňra: “Her kim altynyndan, kümüşinden, egin-eşiginden, bir saag bugdaýyndan, hurmasyndan, hat-da iň bolmanda, ýarty hurma tapsa-da sadaka berjek bolsun” diýdi.
Şol wagt Ensarylardan bir adam zordan göterip, ullakan (içi sadakadan doly) bir torba getirdi. Onuň yzyndan beýleki adamlaram (güýçleriniň ýetdiginden sadaka getirmäge) başladylar. Iýip-içilýän tagamlardan we geýilýän egin-eşiklerden toplanan iki sany topbak üýşmegi görüp, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň begenjinden ýaňa ýüzleriniň altyn ýaly parlap durşyny gördüm. Soňra Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýdi:
“Yslam dininde ýagşy bir ýol-ýörelge galdyryp giden adama sogap berilişi ýaly, şol ýoldan ýöräp, oňa amal edenleriň sogaplary hem, şol adama baryp durjakdyr. Ýöne welin olaryň sogaplaryndan hem hiç zat kemelmez.
Kim Yslam dininde erbet, ters bir ýol-ýörelge galdyryp gitse, oňa günä boluşy ýaly, şol ýoldan ýöräp, oňa amal edenleriň günäleri hem şol adam baryp durjakdyr. Ýöne olaryň öz günälerinden hem hiç zat kemelmez”. "

Salgylanma:

(Muslim)

bellikler:

[1] ýüňden dokalan içinden çyzyk geçýän eşik

172

وعن ابن مسعود رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ أن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (ليس من نفس تقتل ظلماً إلا كان على ابن آدم الأول كفل من دمها لأنه كان أول من سن القتل) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ibn Mes’uddan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Her bir nähak ýere zulum bilen öldürilen adamyň ganynda, Adam aleýhissalamyň ilkinji ogly (Kabylyň) hem günä paýy bardyr. Çünki ol, öldürmek ýol-ýörelgesini goýan, ilkinji adamdyr”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

173

وعن أبي مسعود عقبة بن عمرو الأنصاري البدري رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (من دل على خير فله مثل أجر فاعله) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Bedr söweşine gatnaşan Ebu Mes’ud Ukbe ibn ‘Amr Ensariden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Haýyr işe delalat eden (görkezen) adama, şol işi eden adamyň sogaby ýaly sogap bolar”.

Salgylanma:

(Muslim)

174

وعن أبي هريرة رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال: (من دعا إلى هدى كان له من الأجر مثل أجور من تبعه لا ينقص ذلك من أجورهم شيئاً، ومن دعا إلى ضلالة كان عليه من الإثم مثل آثام من تبعه لا ينقص ذلك من آثامهم شيئا) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Hureýreden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Adamlary dogry ýola çagyran kişä, özüne uýanlaryň sogaby ýaly sogap berler. Oňa uýanlaryň sogaplaryndan hiç zat kemelmez. Başgalaryny ýaman, bozuk işlere çagyran kişä hem özüne uýanlaryň günäsi ýaly günä berler. Olaryň günälerinden hem hiç zat kemelmez”.

Salgylanma:

(Muslim)

175

وعن أبي العباس سهل بن سعد الساعدي رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم قال يوم خيبر: (لأعطين هذه الراية غداً رجلاً يفتح اللَّه على يديه، يحب اللَّه ورسوله ويحبه اللَّه ورسوله) فبات الناس يدوكون ليلتهم أيهم يعطاها، فلما أصبح الناس غدوا على رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم كلهم يرجو أن يعطاها. فقال: (أين علي بن أبي طالب) فقيل: يا رَسُول اللَّهِ هو يشتكي عينيه. قال: (فأرسلوا إليه) فأتي به فبصق رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم في عينيه ودعا له فبرأ حتى كأن لم يكن به وجع فأعطاه الراية. فقال علي رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ: يا رَسُول اللَّهِ أقاتلهم حتى يكونوا مثلنا فقال: (انفذ على رسلك حتى تنزل بساحتهم، ثم ادعهم إلى الإسلام، وأخبرهم بما يجب عليهم من حق اللَّه تعالى فيه، فوالله لأن يهدي اللَّه بك رجلاً واحداً خير لك من حمر النعم) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. قوله (يدوكون) : أي يخوضون ويتحدثون. قوله (رسلك) بكسر الراء وبفتحها لغتان والكسر أفصح.

Ebul Abbas Sähl ibn S’ad Sagydydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Haýbar” güni şeýle diýipdir:

"“Elbetde, men ertir Yslamyň baýdagyny şeýle bir adama bererin, Allah onuň elinden Haýbary feth[1] eder. Ol Allahy we onuň Pygamberini söýýändir, Allah we Onuň Pygamberi hem ony söýýändir”.
Adamlar gijelerini baýdagyň kime beriljegi hakynda oýlanşyp, gürrüňdeş bolup geçirdiler. Ertesi ir bilen her kim baýdagy almak umydy bilen Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellemiň ýanyna ylgaşdylar. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Ali ibn Ebu Talyb nirede?” diýip sorady. Sahabalar: “Ýa Resulullah! Onuň gözleri agyrýar” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Onuň yzyndan birini iberiň” diýdi. Ony derrew Pygamberimiziň ýanyna getirdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem onuň gözlerine mübärek tüýküligini sürtip, oňa doga etdi. Alynyň gözleri öň hiç agyrmadyk ýaly bolup, gutuldy. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem baýdagy oňa berdi. Hezreti Aly (Allah ondan razy bolsun):
“Ýa Resulullah! Olar bilen tä, biziň ýaly musulman bolýançalar söweşeýinmi?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem:
“Ýuwaş-ýuwaşdan howlukman olaryň ýanyna bar-da, olary Yslama çagyr, olara wajyp edilen Allah Tagalanyň haklaryny habar ber. Allaha kasam bolsun, Allahyň sen sebäpli bir adamy hidaýat etmegi, seniň üçin bir süri gyzyl düýelerden hem has haýyrlydyr” diýdi” ."

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

bellikler:

[1] Müşriklerden, ýehudylardan azat eder

176

وعن أنس رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ أن فتى من أسلم قال: يا رَسُول اللَّهِ إني أريد الغزو وليس معي ما أتجهز به قال: (ائت فلاناً فإنه قد كان تجهز فمرض. فأتاه فقال: إن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم يقرئك السلام ويقول:أعطني الذي تجهزت به. فقال: يا فلانة أعطيه الذي تجهزت به، ولا تحبسي منه شيئاً، فوالله لا تحبسي منه شيئاً فيبارك لك فيه) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Enesden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, ol şeýle diýipdir:

“Eslem taýpasyndan bir ýigit Pygamberimiz sallallahu aleýhi weselleme: “Ýa Resulullah! Urşa gitmek isleýärin, emma meniň hiç hili uruş esbaplarym ýok” diýdi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Pylan adamyň ýanyna bar, ol söweşe gitmäge taýýarlyk görüpdi, ýöne ol syrkawlady” diýdi. Ýigit ol adamyň ýanyna baryp: “Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem saňa salam aýtdy we taýýarlap goýan uruş esbaplaryňy maňa bermegi emr etdi” diýdi. Ol adam aýalyna ýüzlenip: “Keýwany, taýýarlap goýan uruş esbaplarymyň hiç birini saklamazdan ählisini getir-de bu ýigide ber. Allaha kasam bolsun, olardan hiç bir zady saklap galaýma, şeýle etseň, Allah saňa-da bereket berer” diýdi”.

Salgylanma:

(Muslim)

177

وعن أبي عبد الرحمن زيد بن خالد الجهني رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ قال: قال رسول اللَّه صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم: (من جهز غازياً في سبيل اللَّه فقد غزا، ومن خلف غازياً في أهله بخير فقد غزا) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.

Ebu Abdurrahman Zeýd ibn Halid Juheniden (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Allah ýolunda söweşe gitjek bolýan bir mujähidi (at-ýarag, uruş esbaplary) bilen üpjün eden adama, söweşe gidip (jihäd eden ýaly) sogap bolar. Söweşe giden bir mujähidiň yzyndaky maşgalasyndan habar alyp, olara ýardam eden adama hem, Allah ýolunda söweşe giden ýaly sogap bolar”.

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)

178

وعن أبي سعيد الخدري رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم بعث بعثاً إلى بني لحيان من هذيل فقال: (لينبعث من كل رجلين أحدهما والأجر بينهما) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ebu Sa’yd El-Hudrydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem Huzeýil taýpasyndan bolan Lihýän ogullaryna bir goşun ibermekçi bolanda şeýle diýdi:

“Her iki erkekden biri urşa, jihäde gitsin, şonda olaryň ikisine-de deň derejede sogap bolar”.

Salgylanma:

(Muslim)

179

وعن ابن عباس رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُما أن رَسُول اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم لقي ركباً بالروحاء فقال: (من القوم) قالوا: المسلمون. فقالوا: من أنت قال: (رَسُول اللَّه) فرفعت إليه امرأة صبياً فقالت: ألهذا حج قال: (نعم ولك أجر) رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Ibn Abbasdan (Allah olardan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä,

"Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem “Rawha” diýilen ýerde bir kerwene gabat geldi. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olardan: “Siz kim?” diýip sorady. Olar: “Biz musulmanlar, sen kim?” diýdiler. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem olara: “Men Allahyň Resuly” diýdi.
Içlerinden bir aýal kiçijik bir çagany ýokary galdyryp: “Bu-da haj etse bolarmy?” diýip sorady. Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem: “Hawa, onuň üçin saňa-da sogap bolar” diýdi. "

Salgylanma:

(Muslim)

180

وعن أبي موسى الأشعري رَضِيِ اللَّهُ عَنْهُ عن النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم أنه قال: (الخازن المسلم الأمين الذي ينفذ ما أمر به فيعطيه كاملاً موفراً، طيبة به نفسه، فيدفعه إلى الذي أمر له به أحد المتصدقين) مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.وفي رواية: (الذي يعطي ما أمر به) وضبطوا (المتصدقين) بفتح القاف مع كسر النون على التثنية، وعكسه على الجمع، وكلاهما صحيح.

Ebu Musa El-Aş’arydan (Allah ondan razy bolsun) rowaýat edilmegine görä, Pygamberimiz sallallahu aleýhi wesellem şeýle diýipdir:

“Özüne ynanylan amanady dolulygyna, amanady bermegi tabşyrylan hak eýesine göwün hoşlugy bilen gowşuran ynamdar, (hojaýynynyň emlägini) gorap bilýän, musulman adam, sadaka beren iki adamyň biri hasap ediler. (Ýagny oňa hem sadaka beren adamyň sogabyça sogap bolar)”

Salgylanma:

(Muttafakun aleýhi)